عقل از آغاز خلقت به عنوان «حجت باطنه» يار و همراه «حجت ظاهره» آفريده شده است امام موسي بن جعفر (عليه السلام) فرمود: «خداوند بر مردم دو حجت دارد حجت ظاهره و حجت باطنه حجت ظاهره رسولان و پيغمبران و امامان هستند و حجت باطنه عقول» [1] بدينگونه، عقل اگر در مسير صحيح خود به کار گرفته شود. با کمک ابزار علم از پرتو درخشان نبوت و ولايت بهره گرفته و انسان را در مسير عبادت خداي متعال که مسير واقعي خلقت است رهنمون مي شد. اما بشر هرچه بيشتر فاصله گرفته است، عقل او به هواي نفس نزديکتر شده، بيشتر در مسير بندگي طاغوت افتاده و به شيطنت تبديل شده است. چنانکه در مورد معاويه هاي تاريخ ديده ايم. اما عقل و فکر و علم بشر در دوره حکومت امام مهدي (عليه السلام) به اوج خود مي رسد. به حدي که در زمان هيچ يک از انبياء و اوصياء نرسيده باشد. امام صادق (عليه السلام) فرمودند: علم بيست و هفت حرف است، تمام آنچه پيامبران تا امروز آورده اند فقط دو حرف از علم است و هنگامي که قائم ما قيام مي کند بيست و پنج حرف باقي مانده را خارج ساخته در ميان مردم مي پراکند. امام باقر (عليه السلام) از آينده اي بشارت داده است که: «زن در خانه اش بر اساس کتاب خداي تعالي و سنت رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) قضاوت مي کند. گسترش علوم تا حدي مي شود که مؤمن از علم برادر مؤمنش بي نياز مي شود.» [2] .

واينهمه پرتوي از نورولايت است که در آن زمان بي پرده و بيواسطه بر مردم ميتابد چنانکه امام محمد باقر (عليه السلام) فرموده:

«إذا قام قائمنا وضع الله يده علي رئوس العباد فَجمع بها عقولهم وکملت به احلامهم» [3] .

هنگاميکه قائم (عليه السلام) قيام کندخداوند دستش را برسر بندگان ميگذارد.وبدان وسيله عقل هاي آنها را جمع و افکار ايشان را کامل ميکند.

افکار، عقول و علوم پيشرفته رشد فکري بشر را در جامعه ايده آل اسلامي و انساني نشان مي دهد و به اينگونه در پرتو ارشاد و هدايت مهدي (عليه السلام) و در زير دست عنايت او مغزها در مسير کمال به حرکت در مي آيند. و انديشه ها شکوفا مي گردند. و تمام کوته بيني ها و تنگ نظريها و افکار پست و کوتاه که سرچشمه بسياري از تضادها و تزاحمها و برخوردهاي خشونت آميز اجتماعي است برطرف مي گردد. مردمي بلندنظر، با افکاري باز و سينه هايي گشاده و همتي والا و بينشي وسيع، پرورش مي يابند که بسياري از مشکلات اجتماعي را با روح بزرگ خود حل مي کنند و جهاني از صلح و صفا مي سازند و امروز نيز هرگونه اصلاح اجتماعي، در هر مقياسي، بستگي به اين دگرگوني فکري و انقلاب روحي دارد.