چند نمونه از آياتي که اين بحث را مطرح ساخته ذيلا از نظر مي گذرانيم:

1ـ «وَعَدَ اللّهُ الَذين آمَنُوا مِنکُم و عَمِلُوا الصالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُم فِي الأَرضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الذَينَ مِن قَبلِهِم و لَيُمَکِّنَنَّ لَهُم دينَهُمُ الَذيِ ارْتَضي لَهُم وَ لَيُبَدِّلَهَّنُم مِن بَعْدِ خَوفِهِمِ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشرکونَ بي شَيئاً وَ مَن کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَاُولئِکَ هُمُ الفاسِقون» [1] .

(خداوند متعال آن دسته از شما مردم را که ايمان آورده و کارهاي شايسته انجام دادند وعده داده که قطعاً ايشان را حکمران روي زميني خواهد کرد همان گونه که به پيشينيان آنها خلافت روي زمين را بخشيد و ديني را کبر براي آنان پسنديده پا بر جا خواهد ساخت و خوف ايشان را تبديل به ايمني خواهد کرد....)

مواردي که در اين آيه از جانب خدا به انسانهاي صالح که اعمال شايسته انجام داده اند وعده داده شده اين امور سه گانه است: 1 ـ استخلاف في الارض 2 ـ تمکين دين 3 ـ تبديل خوف به امنيت. نبي اکرم (صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود:«خواهد آمد روزي که عهد ذلت و خواري ظالمان و منافقان و ملحدان است و روز عزت و رفعت و عبادت و بندگي مؤمنان و آن روز، روز ظهور مهدي است که از تمام مراتب دين چيزي نباشد که نداند و يا داند و نفرمايد.» [2] از حضرت باقر (عليه السلام) در تفسير اين آيه آمده است که فرمود: اين آيه اشاره به قيام قائم (عليه السلام) است [3] .

2ـ «هُوَ الَذي اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدي وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدينِ کُلِّهِ...» [4] .

(او کسي است که پيامبرش را با هدايت و دين حق فرستاد تا بر تمامي اديان پيروزش گرداند...)

امير مؤمنان علي (عليه السلام) هنگامي که آيه «هوالذي ارسل رسوله بالهدي...» را تلاوت فرمود، از ياران خود پرسيد: آيا اين پيروزي ظاهر شده است؟ عرض کردند: آري! فرمود: «نه، سوگند به کسي که جانم به دست اوست اين پيروزي آشکار نمي شود مگر زماني که هيچ آبادي روي زمين باقي نماند مگر اينکه صبح و شام بانگ «لا اله الاالله» از آن بگوش رسد» [5] .

حضرت امام باقر (عليه السلام) ميفرمايد: «اين پيروزي به هنگام قيام مهدي از آل محمد (صلي الله عليه وآله وسلم) خواهد بود، آنچنان که هيچ کس در جهان باقي نمي ماند مگر اينکه اقرار به محمد (صلي الله عليه وآله وسلم) خواهد کرد» [6] .

3ـ «وَ قاتِلُوهُم حَتي لا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَ يَکُونَ الدينُ کُلـُه لِلّهِ...» [7] .

(و با آنان بجنگيد تا فتنه اي بر جاي نماند و دين يکسره از آن خدا گردد...)

محمدبن مسلم مي گويد به امام باقر (عليه السلام) عرض کردم تأويل اين سخن پروردگار متعال که در سوره انفال مي فرمايد «و قاتلوهم حتي...» چيست؟ حضرت فرمودند: «هنوز تأويل اين آيه نيامده است پس زماني که تأويل آن فرا رسد با کافران پيکار شود و مشرکان کشته شوند تا به توحيد و خداي يگانه ايمان آورند و مشرکي باقي نماند و اين به هنگام ظهور قائم اهل بيت (عليه السلام) است» [8] .

4ـ «قالَ مُوسي لِقَوْمِهِ اسْتَعينُوا بِاللّهِ وَ اصْبِرُوا اِنَّ الاَْرْضَ لِلّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقين» [9] .

در کتاب «غيبت» نعماني از امام باقر (عليه السلام) روايت شده که فرمود: «دولتنا آخرالدول دولت ما آخرين دولتهاست و اهل بيتي که براي ايشان دولتي باشد باقي نمي مانند مگر آنکه پيش از ما سلطنت خواهند کرد تا اينکه نگويند هرگاه سير و سلوک ما را آنگاه که سلطنت ميکرديم مي ديدند هر آينه سلوک مي نموديم مثل سلوک اين جماعت. و اين است قول خداي عز و جل «والعاقبة للمتقين» [10] »... پيامبر اسلام فرمود: «القائم المهدي هو وارث الارض و مافيها.» [11] .

5ـ «اِعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ يُحْييِ الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها...» [12] .

امام باقر (عليه السلام) فرمود: «خداوند زمين را بوسيله قائم (عليه السلام) زنده کند پس او در زمين، عدل و دادگري کند و زمين را پس از مرگش از ظلم بوسيله عدل زندگي و حيات بخشد» [13] .

6ـ «...وَ لَهُ اَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمواتِ وَ الاَْرضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً و اِلَيْه يُرجَعُون» [14] .

رسول اکرم (صلي الله عليه وآله وسلم) مي فرمايد: «روزي که مهدي موعود امام قائم قيام کند به عدالت حکومت کند و در دوران حکومت او در روي زمين از جور و ستم اثري يافت نشود... و پيرو هيچ ديني در روي زمين باقي نمي ماند مگر اينکه اسلام مي آورد... آيا نشنيده ايد که خداوند سبحان مي فرمايد: «و له اسلم من في السموات و الارض...» [15] .

7ـ «وَ لَقَدْ کَتْبنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِکْرِ أَنَّ الاَْرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصّالِحُونَ.» [16] .

(و ما بعد از ذکر تورات در کتاب زبور ـ داود ـ نوشتيم که بندگان صالحمان وارثان زمين خواهند بود).

در تفسير مجمع البيان در ذيل آيه فوق از امام باقر (عليه السلام) نقل است: «هم اصحاب المهدي في آخرالزمان» [17] اين آيه و نظاير آن تصريح مي کنند که بشارت دولت حقه امام زمان (عليه السلام) در کتب انبياء گذشته نيز ذکر شده است.

8ـ «وَ نُريدُ اَنْ نَمُنَّ عَلَي الَذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الاَْرْضِ وَ نَجْعَلَهُم اَئِمَةً وَ نَجْعَلَهُمُ الوارِثين - وَنُمَکِّنَ لهم فِي الاْرْضِ وَ نُرِيَ فِرَعَونَ و هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُم ما کانُوا يَحْذَرُون.» [18] .

(ما اراده کرده ايم که: بر ضعفاي زمين منت نهاده پيشوا و وارث زمينشان گردانيم و در زمين قدرتشان دهيم...)

رواياتي چند در اين باره در تفاسير مجمع البيان و الميزان تصريح به اين دارد که «الذين استضعفوا في الارض» اهل بيت مکرم رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) و ائمه هدي (عليه السلام) مي باشند [19] و آخرين ايشان حضرت حجة بن الحسن (عليه السلام) است که در اولين لحظات پس از ولادتشان اين دو آيه شريفه را تلاوت فرمودند [20] .

9ـ «أَمَّنْ يُجيبُ الْمُضْطَرَّ اِذا دَعاهُ وَ يَکْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُکُم خُلَفاءَ الاَْرضِ أَاِلهُ مَعَ الّلهِ قَليلا ما تَذَکَّروُن» [21] .

حضرت صادق (عليه السلام) فرمود: اين آيه نازل شده در حق قائم اوست والله مضطر هرگاه دو رکعت نماز بخواند در مقام ابراهيم (عليه السلام) و خداي را بخواند پس اجابت مي کند او را و بر طرف مي کند سوء را و او را خليفه زمين مي گرداند [22] .

10 ـ «بَقِيَّةُ اللّهِ خَيْرٌ لَکُم اِنْ کُنْتُم مُؤمِنين» [23] .

از اين آيات و آيات بسيار ديگر [24] که با استشهاد از روايات، در شأن حضرت صاحب الامر نازل شده استفاده مي شود دنيا روزي را در پيش دارد که حکومت جهان بدست صالحان خواهد افتادوشر و فساد بکلي از عالم انساني رخت خواهد بست. چنانکه رسول اکرم (صلي الله عليه وآله وسلم) در بشارت به اصحابشان مي فرمايند: «أبَشِّرکُمْ بِالْمَهْدي يَمْلاَُ الاَْرْضَ قِسْطاً کَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً.» [25] .

بدين ترتيب و با توجه به اين نکته که زمان ظهور نيز معلوم نيست و هر آن ممکن است اتفاق بيفتد، بنابراين امتهاي مختلف بجاي مأيوس شدن و دست روي دست گذاشتن بايد با جديت هر چه بيشتر در اصلاح امر خويش و تربيت ديگر افراد صالح جهت فراهم آوردن نيروهاي لازم براي تسخير عالم و پاکسازي دنيا از لوث وجود فاسدان و مفسدان، کوشا، جدي و مصمم باشند و هيچ گونه توجيه و دليلي براي مأيوس شدن ندارند.