آري! حضرت افسوس مي خورد و آرزو مي کند که کاش مي يافتم کساني را که اين معارف را تحمل مي کردند و اهل امانت بودند! ولي افسوس که آدم هاي عصر اميرالمؤمنين (عليه السلام)

1 ـ گروهي انسان هاي باهوش و زيرک بودند، ولي نعمت الهي و هوش سرشار، و دين و حقايق را، ابزاري براي رسيدن به دنيا قرار مي دادند، و با داشتن نعمت ها به جاي مسئوليت پذيري و شکر آن ها، بر خلق خدا فخر مي فروختند.

2 ـ دسته اي انسان هاي مطيع و تسليم حاملان علم و حقّ بودند ولي از فهم و درايت بهره اي نداشتند، و فاقد بصيرت در حق بودند.

3 ـ گروه سوم که با ولع و حرص به خوشي و لذت مشغول بودند، تسليم محض شهوت و خواهش هاي نفس بودند.

4 ـ چهارمين دسته کساني بودند که شيفته جمع آوري مال و ذخيره نعمت ها شدند.

دو گروه اول و دوّم مقبول نبودند و دو گروه ديگر هرگز نمي توانستند حافظ دين باشند، و حتي در يک مورد هم نمي شد به آن ها اعتماد کرد، زيرا نزديک ترين موجودات به آنان چهارپاياني بودند که در بيابان رها شده و به چرا مشغولند. اين دو، چنان غرق در لذت و شهوت، و حريص به جمع مال و منال بودند که حضرت حيوانات را به اين ها تشبيه مي کند.

وقتي بذر حيات را هيچ زميني نپذيرد، و آب حيات را هيچ کسي ننوشد، اين بذر و آب چه مي شود؟ آب فرو مي رود و بذر با مرگ زارع بر باد مي رود.

حضرت علي (عليه السلام) حقايق را با خود مي برد و انسان ها در حرمان و حسرت فقدان آن وجود مبارک مي مانند.

«کذلک يموت العلم بموت حامليه»

«اين چنين علم با مرگ حاملان آن، مي ميرد».

آيا شاکر نبودن نسلي و کافر شدن قومي و عصيان ملتي که رسولش را از او مي گيرند و امامش مفارقت مي کند و عذاب، آن ها را احاطه مي کند، باعث مي شود رابطه زمين و آسمان قطع گردد، و خداوند نسل هاي آينده را به حال خود رها کند؟

اميرالمؤمنين (عليه السلام) خود حجّتي بود که قومش بر او کفر ورزيدند و بر او شوريدند و حرمتش را شکستند. او هر چند با دل شکسته مي رود، اما سنت الهي را گوشزد مي کند و باب سخن را براي نسل هاي آينده مي گشايد.

درست است در اين اوضاع حجّت خدا با علومش راهي آخرت مي شود، و بذرش به ثمر نمي نشيند، ولي سنت خداوند بر اين قرار گرفته که براي از بين نرفتن زحمات اوليا و انبياي الهي و اتمام حجت، زمين از حجّت خالي نباشد، و پيوسته کسي براي خدا، حجّت اقامه کند، و به سوي او دعوت نمايد و انسان ها را از ظلمت به نور بکشاند.