بازگشت

مسئوليت امام پس از رسول


در خاتمه اين خطبه، علي (عليه السلام) از مسئوليت امام مي گويد و آن چه را امام درباره انسان ها بر عهده دارد، بيان مي کند، تا جامعه انساني با شناخت اين مسئوليت ها، مصداق امامت را بيابد و در سايه مصباح هدايت، به هوس روي نياورد و به جُهّال، گرايش پيدا نکند. اگر انسان بعد از رسيدن به معارف، شاکر باشد و نخواهد بر دروازه قلبش قفل بزند، بايد از خانه علي (عليه السلام) فاصله نگيرد، و اگر عقب مانده است به او ملحق شود، و اگر پيشي گرفته است به سوي او برگردد.

«انه ليس علي الامام الا ما حمل من امر ربه: الابلاغ في الموعظة و الاجتهاد في النصيحة و الاحياء للسنّة و اقامة الحدود علي مستحقّيها واصدار السهمان علي أهلها».

«هرآينه، آنچه بر عهده امام است، اين است که آنچه را که خداوند به او فرمان داده به جا آورد: چون رساندن مواعظ، وسعي در نيک خواهي، واحياي سنّت پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم)، واقامه حدود خدا بر کساني که سزاوار آن هستند، واداي حقّ هرکس از بيت المال».

اين صفات و ويژگي هاي حُجَج بعد از رسول، از زبان علي (عليه السلام)، گوياي رسالت و مسئوليت وسيع آن ها است. حجّت و امام بودن براي همه انسان ها در همه ادوارِ تاريخ، و تربيت و هدايت همه نسل ها، وظيفه اي است که بر دوش چنين آدميان برگزيده اي نهاده شده است. اين مسئوليتي است که آن ها عهده دار آنند همان رسالت و مسئوليت انبياء و پيامبران، ولي در حوزه اي وسيع تر و در زماني طولاني تر.

علي (عليه السلام) در جاهاي گوناگون، مسئوليت هدايت از ظلمت به نور را بيان مي کند، از جمله در همين خطبه که علي (عليه السلام) آن را پنج روز بعد از پذيرش حکومت ايراد مي کند، تا بهتر مردم را بياگاهاند که امام کيست؟ و وظيفه او چيست؟ آيا امام تنها کسي است که به رفاه جامعه بينديشد و به توزيع عادلانه روي بياورد، آن طور که امروز از هر رهبر، رفاه و امنيت و آزادي را مي خواهند، يا بالاتر از اين ها هم، اهداف والاتري هست؟

امام تنها يک مسئوليت دارد و آن بر دوش کشيدن امر پروردگار است، زيرا خداوند او را برگزيده و از پليدي ها پيراسته، تا قائم به امر حق باشد و جلودار کساني باشد که بار سفر بسته اند، تا با عبور از گردنه ها به لقاي پروردگارشان بار يابند.

آن گاه امام، «امر خدا» را توضيح مي دهد که مسئوليت امام در مقابل ربّ چيست؟