در بعضي از روايت وارد شده که نبايد صريحاً اسم امام زمان (عج) برده شود، بلکه بايد بگوييم (م ح م د). در روايتي آمده است: «لا يَحِلُّ لَکُمْ ذِکْرُهُ بِاِسْمِهِ». [1] بنابر اين، ذکر نام حضرت مباح نيست. بعضي از اعاظم و علماي دين مستقلاً در اين موضوع کتاب نوشته اند. [2] شيخ حر عاملي در اين مسأله کتاب مستقلي تأليف کرده است. [3] .

شيخ صدوق که متخصص و استاد جمع روايات درباره امام زمان (عج) است، در کمال الدين مي فرمايد:

وَالَّذي أذْهَبُ إلَيْه ما رُويَ فيَ النَّهيِ مِنَ الْتَسْمِيةِ؛ آن چه من بدان مايل شده ام رواياتي است که در آنها از تسميه نهي شده است.

معتقدان به اين رأي چون شيخ صدوق، شيخ مفيد، شيخ طبرسي، سيد اسماعيل عقيلي مؤلف کتاب کفايةالموحدين، ميرداماد، علامه مجلسي و محدث نوري، هر کدام به گونه اي حکم به حرمت داده و آن را به زمان يا شرايط خاصي مقيد کرده اند. [4] .

اما قول ديگري نيز حاکم است و آن اين که هيچ يک از مراجع عظام تقليد، ذکر نام امام زمان (عج) را حرام نمي دانند، زيرا رواياتي را که در اين خصوص صادر شده، ناظر به زمان تقيّه مي دانند و استدلال مي کنند که در روايات مربوط به امام زمان (عج) بيان شده که نام آن حضرت، نام پيامبر (ص) و کنيه اش، کنيه پيامبر (ص) است. وقتي کنيه پيامبر (ص) درباره ايشان صراحتاً و علناً مطرح بود نام پيامبر نيز علناً در مورد ايشان به کار گرفته مي شد و اين زمينه اي مي شد تا دشمنان حضرت مهدي (عج) را شناسايي کرده و جان ايشان در خطر جدّي قرار گيرد. البته اين مربوط به زمان تقيّه و خطر بوده است.

استنباط فقهاي ما اين است که اين روايات ناظر به زمان تقيّه است؛ يعني زماني که خلفاي عباسي با شدّت هر چه تمام تر از همه احتمالات و اخبار براي رديابي امام زمان (عج) استفاده مي کردند تا آن حضرت را به شهادت برسانند. اما الآن که آن تقيّه وجود ندارد، آن حرکت هم منتفي است. بنابراين،ذکر نام امام زمان (عج): «حرمت مادامي» دارد، يعني مادامي که تقيّه حاکم بوده ذکر نام صريح امام (ع) حرام بوده، اما وقتي تقيّه مرتفع شد، حرمت هم مرتفع مي شود.

در اين ميان، بعضي از بزرگان بين دو قول مطرح در اين مسئله جمع کرده و گفته اند: به استناد بعضي از روايات ذکر نام صريح حضرت در ملأ عام و محافل و مجالس جايز نيست، اما در غير اين موارد، بيان نام امام زمان (عج) اشکال ندارد. [5] .