امامت وقتي بطور اطلاق و بي قيد گفته مي شود، پيشوائي و سر پرستي و وجود الگوئي و نمونه برتر و عالي تر و نمايش يک مکتب است، وبه عبارت ديگر، مقصود از امامت، در اصطلاح و در هنگامي که بدون قرينه اي ذکر شود، در لسان قرآن و نهج البلاغه و ساير احاديث و روايات، منصب و مقامي است که خدا به افرادي از خواص بندگان شايسته خود که انسان مافوقند عطا مي کند، و دارندگان آن منصب، کارگزاران خدا و نگبهان امر و شرع خدا، و گواهان بر خلق خدا و دست پروردگان خدا، و در قيامت مدافع از پيروان خود و شفعاء آنها مي باشند، و وارد بهشت نشود، مگر کسي که آنها را بشناسند و آنها او را بشناسند. و وارد آتش نشود، مگر کسي که آنها را انکار کند وآنها او را انکار نمايند.

کتاب خدا و سنّت پيغمبر (ص) فقط توسط آنان شرح و تفسير مي شود، و هر کس تند رفته باشد بايد به سوي آنها باز گردد، و آنان که کند مي روند بايد خود را به امام برسانند.

امامان مانند نجوم آسمانند، که هر زمان يکي از آنان از دنيا برود ديگري قائم مقام او مي شود. اگر سخن بگويند حق و راست مي گويند، واگر سکوت کنند کسي بر آنان پيشي نمي گيرد، درهاي حکم و حکمتهاي خدا در اختيار امام است.

امام حيات علم و مرگ جهل است، بردباريش از دانائيش آگاهي مي دهد، و ظاهرش از باطنش.

امام از حق و قرآن جدا نمي شود و قرآن و حق از امام جدا نمي شوند.

امامان ارکان اسلام و پناهگاه مردم مي باشند، حق به واسطه آنها به نصاب و معيار خود قرار مي گيرد، و آنان راسخان در علم هستند. خدا آنان را برگزيده و بلند گردانيده، هر کس به امام تمسک جويد و در کشتي ولايت و ايمان به او بنشيند، نجات مي يابد.

آيات کريمه قرآن در شأن آنها نازل شده و گنجهاي علم خدا به آنها عطا شده. زمين از وجود امام خالي نخواهد ماند، يا امام ظاهر و آشکار است، يا غايب و پنهان از انظار.

امام رهبر سياسي و فکري و خليفه خدا و حاکم و ولي امر است، يعني همه اين مقامات از شؤون او است. او از جانب خدا ولي امر و حاکم و خليفه است، و اولويّت به اموال و نفسو مردم دارد و بر اداره امور و کارها و احقاق حقوق و دفع و رفع ظلم و اجراي احکام و سياسات، و بر قرار کردن عدالت در بين مردم و حفظ نظام و تأمين امنيّت و آسايش خلق، و عمران زمين و فراهم ساختن وسائل ترقّي و تعالي براي همگان، ولايت دارد. امر، امر او و فرمان، فرمان او است. [1] .

علماي کلام، «امامت» را تعريف فرموده اند که: رياست بر کلّيه امور دين و دنياي مردم است، به واسطه پيغمبر. نواحي شخصيت امام متعدد است وبه اعتبار اين نواحي، امام لقب خاص دارد. مثلاً يکي از القاب امام خليفة الله است، وقتي از سوي خدا در نظر گرفته مي شود. وقتي ولي الله خوانده مي شود، بيشتر نظر به وسعت و گسترش اختيارات و توسعه منطقه نفوذ امر او و اولويّتش بر اموال و انفس و جهات ديگر است. وقتي او را وصي مي گويند، جنبه اختصاص او به پيغمبر و انتخاب او براي امور مربوط به پيغمبر و امام سابق و محرميّت او به اسرار و مأموريتهاي خاص، و پاسداري از امانات مهمّ الهي در نظر گرفته مي شود.