مسجد در فرهنگ اسلامي جايگاه ويژه اي دارد. اعتبار و اهميتي که اسلام به مسجد داده است به هيچ نهادي نداده و مسجد را خانه اي براي خداي لامکان معرفي کرده، خانه اي از آن خدا که براي مردم است.

و لذا مي بينيم پس از هجرت پيامبر خدا به مدينه، اولين بنيادي که نهاده شد، مسجد بود، و رسول گرامي اسلام نخست در قبا و سپس در مدينه مسجدي را پايه گذاري کرد که کانوني براي انجام عبادات و مرکزي براي تجمع مسلمانان و پايگاهي براي تصميم گيري هاي مهم باشد.

داستان شورانگيز ساختن اولين مسجد در مدينه و اشتياق مسلمانان براي انجام اين کار و اينکه شخص پيامبر در ساختن مسجد فعاليت مي کرد، در کتب تاريخ بطور مبسوط آمده و همچنين سرودهائي که مسلمانان در حال ساختن مسجد زمزمه مي کردند، در اين کتابها نقل شده است، از جمله اين سرود:



لئن قعدنا و النبي يعمل

فذاک من العمل المضلل



اگر ما بنشينيم و پيامبر کار کند اين عمل براي ما باعث گمراهي خواهد بود.



[ صفحه 10]



با اين سرود که پيامبر و مسلمانان بطور دسته جمعي مي خواندند:



لا عيش الا عيش الاخره

اللهم ارحم الانصار و المهاجره [1] .



زندگي نيست مگر زندگي آخرت، خداوندا به انصار و مهاجرين رحمت فرما.

اهميت ساختن مسجد و رفت و آمد و حضور در آن آنچنان زياد است که در قرآن و حديث تاکيدهاي فراواني بر آن شده است. خداوندا در قرآن کريم درباره تعمير مسجد و حضور در آن چنين فرموده است:

انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الاخر [2] .

همانا مساجد خدا را کساني تعمير مي کنند که ايمان به خدا و روز قيامت داشته باشند.

لمسجد اسس علي التقوي من اول يوم احق ان تقوم فيه [3] .

مسجدي که از نخستين روز بر اساس تقوي ساخته شده، سزاوار است که در آن مقيم باشي.

همچنين در روايات از معصومين عليهم السلام سفارشهاي بسياري درباره مسجد شده است که ما به عنوان نمونه به چند حديث اکتفا مي کنيم:

قال رسول الله «ص»:

کونوا في الدنيا ضيافا و اتخذوا المساجد بيوتا [4] .

پيامبر خدا فرمود: در دنيا ميهمان باشيد و مساجد را خانه خود قرار دهيد.

قال رسول الله «ص»: بشر المشائين الي المساجد في ظلم الليل بنور



[ صفحه 11]



ساطع يوم القيمه [5] .

پيامبر خدا فرمود: مژده بده به کساني که در تاريکي هاي شب به مساجد مي روند به نوري که در روز قيامت مي درخشد.

قال الصادق «ع»: من بني مسجدا بني الله له بيتا في الجنه [6] .

امام صادق فرمود: هر کس مسجدي را بنا کند، خداوند براي او در بهشت خانه اي را بنا مي کند.

به خاطر همين سفارش ها و تاکيدهاست که مسلمانان در تمام بلاد اسلامي در هر محله و روستائي، مسجد بنا کردند و هيچ محله اي نيست مگر اينکه يک يا چند مسجد در آنجا وجود دارد. انبوهي مساجد مسلمانان، دليل روشني بر اهتمام فوق العاده آنان بر تاسيس مسجد است به گفته يعقوبي، در بصره هفت هزار مسجد وجود داشت. [7] .

و نيز او مي گويد: بغداد داراي سي هزار مسجد است. [8] .

در قرون اوليه اسلامي بخصوص در عهد رسول گرامي اسلام «ص» مسجد مرکز همه گونه فعاليتهاي فرهنگي و اجتماعي و حتي نظامي بشمار مي رفت، و مي توان گفت که مسجد قلب تپنده جامعه اسلامي بود.

از يک سو دادگاهها و محکمه هاي قضائي در مسجد تشکيل مي شد و مسائل حقوقي و کيفري مردم در مسجد به داوري گذاشته مي شد و از ديگر سو به عنوان يک مرکز نظامي در امور مربوط به جنگ و سازماندهي سپاه و طراحي نقشه هاي نظامي مورد استفاده قرار مي گرفت و مسلمانان از طريق مسجد بسيج مي شدند و از سوي ديگر مسجد مرکز ديد و بازديدها و



[ صفحه 12]



ملاقاتها و محل تجمع مومنان و جائي براي مشورتها و تصميم گيريها بود. همچنين مسجد جايگاهي بود براي فراگيري علوم و آموزشهاي گوناگوني که جامعه اسلامي به آن نيازمند بود. در مسجد علاوه بر بيان احکام و مسائل فقهي و تفسير قرآن، اصول عقايد اسلامي و حتي بحثهاي ادبي و عقلي مورد مذاکره قرار مي گرفت.

مسلمانان در طول تاريخ به ساختمان مساجد نيز اهميت خاصي داده اند و گاهي با ساختن يک مسجد شاهکار بزرگ معماري عصر را به وجود آورده اند.

در مساجد، تجلي انواع هنرهاي اسلامي را مي توان ديد، مسجد نموداري از هنر معماري و کاشي کاري و نقاشي و خطاطي و گچ بري و آئينه کاري و منبت کاري و صنايع دستي و ديگر انواع هنرها که در قنديل ها و فرشها و پرده ها و ظرفها و شمعداني ها بکار رفته است مي باشد، و مي توان گفت: مسجد گالري هنرهاي اسلامي است.

بعضي از مساجد از لحاظ معنوي خصوصياتي دارند که مساجد ديگر فاقد آن هستند، مثلا خاطره مهمي را به ياد مي آورند و يا به وسيله و يا دستور عزيزي و وليي از اولياء خدا ساخته شده اند که همين امر موجب عظمت آن مسجد و توجه ويژه مسلمانان به آن شده است مانند مسجد الحرام که پايگاه توحيد و محل انجام مناسک عظيم حج است و يا مسجد پيامبر در مدينه که يادآور خاطره خطير پيامبر بزرگوار اسلام و هم محل دفن پيکر پاک آن بزرگوار است. و همچنين مسجد الاقصي و يا مسجد کوفه و مسجد سهله و يا مسجد براثا که هر کدام داراي خاطره ها و سوابق درخشان تاريخي است.

يکي از مساجدي که نام آن همواره يادآور نام گرامي حضرت بقيه الله امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است،



[ صفحه 13]



مسجد مقدس «جمکران» در شش کيلومتري شهر قم مي باشد که حدود يکهزار سال پيش به دستور خود آن حضرت ساخته شده و از آن زمان به بعد مطمح نظر و مورد توجه عاشقان و دلباختگان و ارادتمندان آن حضرت قرار گرفته است.

در طول تاريخ اين مسجد کرامات و معجزات بسياري در آنجا ديده شده و شيعيان و علاقمندان حضرت مهدي (ع) از هر سو بار سفر بسته و براي خواندن نماز در اين مسجد مسافرت مي کنند و اين مسجد همواره از احترام و قداست خاصي برخوردار است. از بعضي از علماء و مراجع تقليد و بزرگان، معجزات و عناياتي درباره اين مسجد نقل شده که نشان مي دهد آنان چگونه به اين محل مقدس احترام مي گذاشتند، از جمله آنها مرحوم آية الله العظمي حائري موسس حوزه علميه قم، و مرحوم آية الله العظمي حجت کوه کمري، آية الله العظمي امام خميني، مرحوم آية الله العظمي سيد محمد تقي خوانساري و مرحوم آية الله العظمي بروجردي، و مرحوم آية الله العظمي گلپايگاني، و مرحوم آية الله العظمي نجفي مرعشي، مرحوم آية الله العظمي اراکي و غير آنها را مي توان نام برد. عنايت و علاقه مقام معظم رهبري به اين مسجد مقدس جمکران آنقدر زياد است که طبق گفته مسئولين محترم بارها به اين مسجد شريف جمکران تشريف آورده اند، نظر آنان را درباره مسجد جمکران در همين کتاب نقل خواهيم کرد.

همچنين از علماء و اساتيد حوزه علميه و مراجع فعلي نيز که در حال حيات هستند نمونه هائي در ذکر معجزات و کرامات اين مسجد خواهيم آورد.

ما در اين کتاب تاريخچه احداث مسجد مقدس جمکران را با تکيه بر منابع فراواني از کتب علماء گذشته ذکر خواهيم کرد و آنگاه نظرات علماء و



[ صفحه 14]



اساتيد و مراجع را خواهيم آورد و نمونه هاي اندکي از معجزات بسياري که در اين مکان شريف به وقوع پيوسته است نقل خواهيم کرد، و در پايان مطالب مختصري در پيرامون حضرت مهدي ارواحنا فداه خواهيم آورد.

اين کتاب ارمغاني است براي شيفتگان امام زمان و عاشقان مسجد مقدس ‍ جمکران که همواره و بخصوص در شبهاي چهارشنبه از اطراف و اکناف و دور و نزديک آهنگ سفر به مسجد جمکران مي کنند و در گوشه اي از آن با خداي خود با راز و نياز مشغول مي شوند، و پس از اداي نماز مخصوص ‍ مسجد، به دنبال گمشده خود هستند و آن دردانه يکتا و عزيز سفر کرده را مي خوانند و راز دل خود را با او در ميان مي گذارند.



تا تو ز کسي روي نهان کرده اي

خون به دل پير و جوان کرده اي



در آخرين فراز از اين پيشگفتار توجه خوانندگان گرامي را به اين نکته جلب مي نمايم که فرمان لازم الاطاعه حضرت بقيه الله - ارواحنا فداه - به شيخ حسن به مثله جمکراني در بيداري بوده، چنانچه از متن داستان و تاکيد مرحوم آيت الله حائري به روشني ثابت مي شود، و بناي فعلي مسجد مقدس جمکران نيز به فرمان آن حضرت است، چنانچه در منابع و مآخذ بر آن تاکيد شده است.

بر شيفتگان حضرت صاحب الزمان - عجل الله تعالي فرجه الشريف - است که اين مکان مقدس را قدر بدانند و در هر فرصتي به اين مکان مقدس ‍ بشتابند و مشکلات خود را با آن امام روف در ميان بگذارند، و خداي را به نام او بخوانند و سريع الاجابه بيابند، ما نيز عاجزانه از شيفتگان کويش ‍ تقاضا مي کنيم که به هنگام تشرف نخست براي تعجيل در امر فرج دعا کنند و حوائج آن حضرت را بر حوائج خويش مقدم بدارند.

اي عاشقان امام زمان و علاقمندان مسجد مقدس جمکران، قدر



[ صفحه 15]



خودتان را بيشتر بدانيد که خداوند اين توفيق را به شما داده است، در اين مکان مقدس «مسجد جمکران» مشغول عبادت و راز و نياز باشيد، مسجدي که به امر مبارک حضرت ولي عصر امام زمان (ع) بنا گرديده.

امام زمان فرموده: من صلي فيه کمن صلي في البيت العتيق.

مسجدي که آيات عظام و علماء اعلام پياده به آن مکان مقدس مشرف مي شدند.

مسجدي که رفت و آمد حضرت بقيه الله الاعظم امام زمان (ع) به آن مي باشد، که در اين مدت عده اي زياد محضر آن بزرگوار رسيده و از برکات آن حضرت به فيض رسيده اند.



اگر کسي دارد به ميل درد و فغان

بايدش رو آورد بر جمکران



جمکران دارالشفاي مومن است

چون طبيب آن بود صاحب زمان



در خاتمه:

اميدوارم که اين اثر ناچيز مورد عنايت حضرت رب الارباب و ارواح طيبه حضرات معصومين عليه السلام قرار گيرد و خوانندگان محترم را مفيد فايده و مثمر ثمر باشد و برايم باقيات الصالحات باشد، براي يوم لا ينفع مال و لابنون، والباقيات الصالحات خير عند ربک ثوابا و خير اقلا.

در اينجا فرصت را مغتنم شمرده، از آيات عظام و علماء اعلام و حجج اسلام و بزرگان و دوستان عزيزي که از تاليفات قبلي اينجانب استقبال کردند و مرا مورد تشويق قرار دادند صميمانه سپاسگزاري مي کنم و ثوابي از آن به ارواح مقدسه علماء و شهداء و صالحين از مومنين و بانيان خير و اموات دوستاني که ما را در چاپ اين کتاب پر ارزش مسجد جمکران



[ صفحه 16]



تجلي گاه صاحب الزمان (ع) ياري نمودند و والدين اينجانب و اخوي محترم مرحوم مغفور آيت الله حاج سيد قادر مير عظيمي قرار دهد، آمين يا رب العالمين بحق محمد و آله الطاهرين.

حوزه علميه قم

سيد جعفر مير عظيمي



[ صفحه 17]