بر حسب احاديث بسياري در آخر الزمان جمعي از اموات از ائمه (عليهم السلام) و غير ايشان به دنيا باز خواهند گشت. آيا اعتقاد به غيبت حضرت مهدي (عليه السلام) و ظهور آن حضرت با اعتقاد به رجعت هماهنگي دارد به عبارت ديگر آيا اصل اعتقاد به غيبت و ظهور، رجعت و سائر وقايعي را که قبل از قيام قيامت واقع مي شوند شامل مي شود يا اين يک عقيده مستقل و جداي از رجعت است؟

عقيده به ظهور مهدي و منجي از اهل بيت و فرزندان فاطمه (عليهم السلام) يک اعتقاد عمومي و اجتماعي مسلمين است و اختصاص به شيعه ندارد، اگرچه شيعه شخص او را نيز از نظر حسب و نسب معرفي مي کند ولي اصل اين عقيده، يک اعتقاد همگاني است که در اديان گذشته در تورات و زبور نيز به آن بشارت داده شده است، و اصلي است که بر حسب اصول مذهب شيعه اثني عشريه ايمان بدون آن کامل نمي گردد و قبولي اعمال مشروط به قبول آن است و کسي که بميرد و به اين مسأله ايمان نداشته باشد و يا حضرت مهدي ـ ارواح العالمين له الفدا ـ را به امامت نشناخته باشد به حکم

«من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتة الجاهلية» [1] .

به مرگ جاهليت از دنيا رفته است، اين باور از جهت تاثير و اهميت در اين حدّ است.

اعتقاد به مسأله رجعت هم گرچه ريشه در قرآن و روايات دارد ولي اينطور نيست که مسأله غيبت و مهدويت بدون آن مطرح نباشد.

بنابر اين اصل امامت و مسأله مهدويت بدون مسئله رجعت هم در کتاب ها مورد بحث قرار گرفته است.

با اين همه لازم به تذکر است که اصل مسئله رجعت و بازگشت اموات يک مسئله اسلامي است و وقوع آن در زمان هاي گذشته بر حسب آيات متعدد قرآن مجيد ثابت است، وقتي اين طور شد به دليل اين که در گذشته نظير داشته است امکان وقوع مجدد آن در آخر الزمان نمي تواند مورد انکار باشد.

زماني که در امم گذشته رجوع اموات اتفاق افتاده و بر طبق يک خبر مشهور در بين اهل سنت:

«لتسلکن سبل من کان قبلکم حذوا النعل بالنعل و القذة بالقذة حتي لو ان احدهم دخل حجر ضب لدخلتموه» [2] .

آن ها بايد وقوع آن را در اين امت نيز جايز بدانند. بنابر اين نفي امکان و وقوع آن از طرف غير شيعه بر طبق مضمون اين روايت صحيح نيست.

در خاتمه ـ با صرف نظر از آياتي که وقوع رجعت را در امم گذشته خبر داده اند ـ براي تيمّن و تبرّک آيه اي را که شاهد بر وقوع رجعت در اين امت است يادآور مي شويم:

(وَ يَومَ نَحشُرُ مِن کُلّ اُمّةً فَوجاً مِمَّن يَکذِبُ بِآياتِنا فَهُم يُوزَعُون). [3] .

[«به خاطر آور روزي را که ما از هر امتي، گروهي را از کساني که آيات ما را تکذيب مي کردند محشور مي کنيم و آن ها را نگه مي داريم تا به يکديگر ملحق شوند!».]

اين آيه دلالت بر روزي دارد که در آن از هر امتي گروهي از کساني که تکذيب آيات الهي را کرده اند محشور مي شوند که طبعاً اين روز غير از روز قيامت است.