انتظار فرج و آرزو و اميد و دلبستن و به آينده دو گونه است: انتظاري که سازنده و نگهدارنده است، تعهد آور است، نيرو آفرين و تحرک بخش است، به گونه اي است که مي تواند نوعي عبادت و حق پرستي شمرده شود، و انتظاري که گناه است، ويرانگر است اسارت بخش است، فلج کننده است و نوعي ابا حيگري بايد محسوب گردد



[ صفحه 7]



اين دو نوع انتظار فرج، معلول دو نوع برداشت از ظهور عظيم مهدي موعود است. و اين دو نوع برداشت به نوبه خود، از دو نوع بينش درباره تحولات و انقلابات تاريخي ناشي مي شود. از اين رو لازم است اندکي درباره دگرگونيها و تحولات تاريخي به بررسي بپردازيم