مُعَمَّرين (و مُعَمَّرون)، جمع «مُعَمَّر» است، بر وزنِ «مکرّر» يعني: درازْ زي، انسانِ دراز عمر، «دراز زندگاني» کسي که عمر دراز کرده است. اين کلمه در کتابهاي تاريخ و سيره و اَنساب اصطلاح شده است. [1] و اين به دليل داشتنِ مصاديق بسيار است.

آري! در مآخذ تاريخي و منابع معتبر نقل و استناد، کسانِ بسياري معرفي گشته اند که عمرهايي بس طولاني داشته اند و روزگاراني دراز زيسته اند و بهارها و پاييزهايي بسيار ديده اند اينگونه کسان با عنوان «مُعَمَّرين» مشهور گشته اند.

مورخان و پژوهشياني که در صدد جمع آوري تواريخ و اخبار و احوال مردمان بوده اند و از سرگذشت انسانهاي پيشين ـ و بويژه از قبايل و انساب در محيط عربي ـ آگاهيهاي فراوان گرد آورده اند، نمونه هايي بسيار از مُعَمَّرين و درازْ زيان برشمرده اند. مورخان اين کسان را بخوبي شناسانده اند و نام و نشان، نسب و قبيله، سالهاي عمر، مکان زيست، شماره ي فرزندان، سفرها، برخوردها و ملاقاتهاي آنان، همه را ضبط کرده اند و حتي کلمات و سخنان و وصايا (پندها و سفارشها) از ايشان نقل کرده اند.

اينک شماري از مورخان مورد اعتبار که در کتابهاي خويش برخي از مُعَمَّرين را ياده کرده اند:

1 ـ عبداللّه بن قُتَيبَه [2] در کتاب المعارف.

2 ـ احمد بن يحيي بَلاذُري [3] در کتاب اَنسابُ الاَشراف.

3 ـ محمّد بن جَرير طَبَري [4] در کتاب تاريخُ الاُمَم والمُلوک.

4 ـ علي بن حسين مسعودي [5] در کتاب مُرُوجُ الذَّهَب.

5 ـ ابو عبداللّه حمزه ي اصفهاني [6] در کتاب تاريخُ سِني مُلوکِ الاَرض.

6 ـ شيخ صدوق [7] در کتاب اِکمالُ الدّين.

7 ـ شيخ طوسي [8] در کتاب اَلغَيبَة.

8 ـ ابوالفرج ابن جَوزي [9] در کتاب اَلمُنتَظَم في تاريخِ المُلوکِ.

9 ـ عِزُّ الدّين ابن اَثير [10] در کتاب الکامل في التّاريخ.

10 ـ عِمادُ الدّين ابو الفِداء دمشقي [11] در کتاب مختصر تاريخ البشر.

همچنين برخي از مورخان به نوشتن کتابهايي ويژه ي احوال مُعَمَّرين دست يازيده اند، مانند:

1 ـ هِشام بن محمّد سائب کَلبي [12] نويسنده ي کتاب المُعَمَّرين. [13] .

2 ـ ابو حاتم سَهل بن محمّد سجِسْتاني [14] نويسنده ي المُعَمَّرُونَ وَالوَصايا. [15] .

عالمان و نويسندگان عصرهاي اخير و معاصر نيز با استناد به منابع پيشينيان به ذکر معمّرين پرداخته اند، مانند:

1 ـ علامه ي مجلسي [16] در بحارالانوار (ج 51).

2 ـ سيّد اسماعيل عقيليِ طبرسي [17] در کفايةُ الموحّدين (ج 3).

3 ـ سيّد محسنِ امينِ عاملي [18] در البرهان علي وجود صاحب الزّمان.

از نويسندگان معاصر اخير نيز گروهي در کتابهاي خويش به يادکرد معمّرين مبادرت ورزيده اند، از جمله نويسنده ي فاضل عراقي، علي محمّد علي دُخَيِّل، در کتاب پر ماده ي «الامام المهديّ». [19] .

در کتاب اخير 223 تن از معمرين ـ بر اساس مآخذ تاريخ و منابع نقل و استناد ـ شناسانده شده اند، و ذکر نام و نشان و سالهاي عمر و شمار فرزندان و خصوصيات ديگر آنان آمده است. [20] .

و خود توجه داريم که اين شمار بر پايه ي مآخذ عربي است و تا آنجايي است که اطلاع حاصل شده، و مربوط به بخشي از بشريت که همان مناطق سکونت عرب است، يعني جاهايي که تواريخ را بيشتر ضبط مي کرده اند و به علم انساب و روابط نژادي و قبيله اي توجهي مخصوص داشته اند. پس اگر اين پژوهش و آمارگيري و ثبت در ديگر مناطق سکونتِ انسان جريان مي يافت ـ چه آنجاها که تواريخي داشته اند [21] و چه مناطق بسياري که تواريخ گذشته هاي دور آنان در دست نيست ـ شمار مُعَمَّرين به تعدادي بسيار بيش از آنچه هست مي رسيد.

البته عمر بشر ـ بطور معتاد و متعارف ـ اندازه اي دارد معين و نوساني محدود. ليکن آنچه از طرح مسأله ي «مُعَمَّرين» مقصود است، اين است که نشان داده شود که مقدار عمر دو جريان دارد:

1 ـ جريان معمولي و متعارف که در اغلب افراد انسان وجود داشته است و وجود دارد.

2 ـ جريان نادرُ الوقوع و غير معمولي و استثنايي که در پاره اي از افراد انسان وجود داشته است و وجود دارد. پس درازْ عمري داراي يک قاعده ي قطعي و ضابطه ي کلي نيست و مواردي از آن قابل نفي نيست.