نظام امامت در آن معاني و ابعادش که با نظامات اسلامي يا نظام تمام اسلامي ارتباط دارد، حسن اجراي اين نظامات را به عدل و حق عهده دار است.

اين نظامات عبارت است از: نظام فکري و اعتقادي معقول و منطقي، نظام متعادل اخلاقي، نظام متوازن اقتصادي و مالي، نظام عدل اجتماعي، نظام صحيح سياست و اداره و حکومت، نظام معتدل ارضاء و اشباع غرائز، نظام صحيح آموزش و پرورش و نظامات ديگر.

و به عبارت ديگر نظام امامت نظام اجراي تمام اين نظامات است؛ و شخص امام - عليه السلام - نمونه اعلا و نمايش عملي و تجسم ظهور تمام برنامه ها و نظامات اسلامي است. و اگر اين عبارت کوتاه نباشد، همانند آينه در برابر آفتاب که حاکي از آفتاب است، وجود امام نيز حاکي از حقيقت اسلام و معارف و نظامات اسلام است.

امامت يگانه نظامي است که استثمار و استکبار و استعمار و استفاده هاي نامشروع را که موجب فاصله ها و تقسيم بندي ها و توزيع هاي غير عادلانه است از بين مي برد و قسط و عدل را بر قرار مي سازد و از افراط و تفريط جلوگيري مي نمايد.

در اين نظام هم قوانيني که در اين نظام، اساس عمل است به عدل و حق و برقراري توازن و تعادل نظر دارد و هم حاکم و نظام حکومت و قوه مجريه اي که اجراي اين قوانين را به عهده دارد از طريق عدل منحرف نمي گردد.

و اين يکي از مشخصات و معرف اين رژيم است که استقرار آن، عدل مطلق و خير و احسان برقرار مي کند و اموال و مواد مورد نياز، و مشاغل و مناصب را به قسط و عدل توزيع و تقسيم مي نمايد و غرائز فطري و جسمي انسان را اشباع و طغيان و سرکشي آنها را مهار مي نمايد چنانکه به همين معاني نظر دارد بعضي آيات و احاديث مثل آيه ي:

الذين ان مکناهم في الارض اقاموا الصلاة، و آتوا الزکوة، و امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر [1] : آنانکه وقتي ايشان را در زمين قدرت و تمکن دهيم، نماز را به مي دارند و زکات مي دهند، و امر به معروف و نهي از منکر مي نمايند.

و مانند اين حديث معروف که از حضرت أميرالمؤمنين - عليه السلام - روايت شده است و علماي بزرگ در شرح و تفسير آن، تحقيقات و توضيحات مهمي بيان داشته اند:

اعرفوا الله بالله، و الرسول بالرسالة، و اولي الأمر بالامر بالمعروف و العدل و الاحسان [2] : خدا را به خدا و پيغمبر را به پيامبري و اولياي امر امامان را به امر به معروف و عدل و احسان بشناسيد .

و مانند اين جمله در ضمن احاديث اوصاف حضرت مهدي - عليه السلام -: يقسم المال صحاحا، فقال له رجل: ما صحاحا؟ قال: بالسوية بين الناس [3] : حضرت مهدي - عليه السلام - مال را به طور صحيح قسمت مي نمايد، مردي از معني آن پرسيد، پيغمبر - صلي الله عليه وآله فرمود: به طور مساوي در بين مردم تقسيم مي نمايد .

نظام امامت، استضعاف را به هر صورت و شکلي که باشد، خواه به صورت استثمار صنعتي، يا استثمار سرمايه داري، يا استثمار فردي و جمعي، و خواه به آن استعباد يا استکبار و يا استعمار بگويند، از ميان بر مي دارد و با هر نظام استضعافگر اعلان جنگ مي دهد، چنانکه علي - عليه السلام - مي فرمايد:

الذليل عندي عزيز حتي آخذ الحق له و القوي عندي ضعيف حتي آخذ الحق منه [4] : ذليل در نزد من عزيز است تا حق او را بگيرم، و قوي در نزد من ضعيف است تا حق ضعيف را از او بگيرم.

عدي بن حاتم در ضمن آن سخنراني بسيار مشهور و معروفي که در مجلس معاويه و به درخواست و اصرار او، پيرامون شخصيت حضرت علي - عليه السلام - ايراد کرد که براي هر جمله و فرازش، آن هم در چنان موقعيت حساسي، نمي توان قيمت قائل شد و معاويه را تحت تاثير قرار داد، مي گويد:

لا يخاف القوي ظلمه، و لا يياس الضعيف من عدله [5] .

قوي و ضعيف هر دو در امان بودند، قوي از ظلم علي - عليه السلام - نمي ترسيد، چون مي دانست هر گاه بخواهد او را کيفر و مجازات کند، از حد قانون تجاوز نمي نمايد و به هواي نفس و کينه شخصي کيفر نمي دهد، ضعيف نيز از عدل او مأيوس نمي گرديد. چون مي دانست که اگر تمام اقويا و زورمندان در يک صف بايستند و يک نفر ضعيف در صف ديگر، علي - عليه السلام - در کنار ضعيف مي ايستد و از او حمايت مي کند. او حاکم و زمامداري است که هرگز حق ضعيف را وا نمي گذارد و از احقاق حق او صرف نظر نمي کند.