معني عدل
اميرالمؤمنين - عليه السلام - در پاسخ اين پرسش که کداميک از عدل و جود افضل است، فرمود: العدل يضع الامور مواضعها [1] عدل: کارها را بر جاي خود مي نهد .
عدل چنانکه در تاج العروس و لسان العرب آمده است، ضد جور است و آن چيزي است که در نفوس، مستقيم شمرده شد و ميانه روي باشد و ترک افراط و تفريط و حکم به حق است. و عادل آن کسي است که هواي نفس، او را از حق منحرف نمي کند که حکم به جور بدهد.
راغب مي گويد: عدل تقسيم و تقسيط کردن به مساوات است. و بنابراين روايت شده است: بالعدل قامت السماوات و الارض [2] : آسمانها و زمين، بر عدل و تقسيم مساوي و برابر بر پا است که اگر در اجزاء و اعضاء و اشياي آن کم و زيادي بود و هر چيز و هر رکني از آن، از آنچه بايد داشته باشد، چيزي کم مي داشت، يا چيزي زيادتر بر آن بود، برپائي آسمان و زمين به هم مي خورد .
از اين عبارت معلوم مي شود که عدل و توزيع و تقسيم برابر و متساوي به اين نيست که تمام اشياء از هر چه بايد داشته باشند، مانند هم داشته باشند بلکه غرض اين است که همه، آنچه را و مقداري را که بايد داشته باشند و آنچه را که داشتن آن، در بقاء اين نظام مؤثر است و آسمان و زمين و منظومه ها و کهکشانها و کوه و دريا و آب و انسان و حيوان و کليه جانداران و جماد و نبات و معادن به آن برقرار است، بايد داشته باشند.
پاورقي
[1] سفينةالبحار، ج 2، ص 166.
[2] سفينةالبحار، ج 2، ص 166.