از برجسته ترين حرکت هايي که در جهان ما در زمان و موقعيت خود و آنچه در آن است خواهد داشت، حرکت از جهان ماده به سوي جهان غيب و يا برعکس خواهد بود که قرآن و اسلام از آن پرده برمي دارد و در اهميت دادن به اين امر و هماهنگي با آن تأکيد مي ورزد و اين سير را بازگشت انسان به سوي خدا و ملاقات با او و يا رفتن به سوي ملاء اعلي و آخرت مي نامد.

و در سطحي جهاني، بدين جهت که بين جهان ما و جهان گسترده غيب که از ديد ما پنهان است، وحدت و يکپارچگي بوجود مي آيد، آنرا قيامت و رستاخيز ياد مي کند.

و نقطه اوج اين حرکت نسبت به انسان مرگ است که از ديدگاه اسلام ورود به زندگي جاودانه و پايان ناپذير و بسيار گسترده است نه فنا و نيستي که گاهي تصور مي کنيم و اوج آن نسبت به جهان هستي قيامت است و يکسان بودن جهان ماده و غيب.

در قرآن و سنت آمده است که رستاخيز و قيامت داراي مقدمات و نشانه هايي است پي در پي که در زمين و آسمان و جامعه بشري پديد مي آيد و از برخي روايات استفاده مي شود که حکومت مهدي (ع) از نشانه هاي قيامت است و آنچه جملگي بر آن اتفاق نظر دارند اين است که علامت هاي رستاخيز پس از حکومت وي آغاز و آشکار مي گردد. اکنون ببينيم رستاخيز چگونه آغاز مي گردد؟



[ صفحه 372]



بنظر مي رسد که راه يافتن به دنياهاي بالايي که روايات، از آن سخن مي گويد و در زمان حضرت مهدي (ع) انجام مي گيرد مقدمه اي بر راه يابي وسيع تري به آخرت و بهشت است. بنابراين رواياتي که درباره رجعت و بازگشت عده اي از پيامبران و امامان (ع) به زمين و حکمراني آنان بعد از مهدي (ع) سخن گفته و نيز آنچه را که در آيات متعدد تفسير به «رجعت» شده است، مراد از آن، همين مرحله است و اعتقاد به رجعت هر چند از ضروريات اسلام و مذهب تشيع نيست، يعني عدم اعتقاد به آن، انسان را از مذاهب اهل بيت (ع) و از اسلام خارج نمي سازد، اما روايات مربوط به آن به حدي زياد و مورد وثوق است که موجب اعتقاد به آن مي گردد.

طبق برخي از روايات، رجعت، پس از حکومت حضرت مهدي (ع) و يازده مهدي ديگر پس از آن حضرت، آغاز مي گردد چه اينکه امام صادق (ع) فرمود:

«همانا بعد از قائم يازده مهدي از فرزندان حسين (ع) از ما اهل بيت هستند» [1] .

اينک به ذکر چند نمونه از روايات مربوط به رجعت بسنده مي کنيم:

امام زين العابدين (ع) در تفسير اين آيه «آن خدايي که قرآن را بر تو فرض ‍ گردانيد، البته تو را به جايگاه خود بازگرداند» فرمود:

«پيامبر شما به سوي تان رجعت نموده و باز مي گردد» [2] .

ابوبصير گفت: امام باقر (ع) به من فرمود:

«مگر اهل عراق منکر رجعت هستند؟ گفتم: آري فرمود: آيا قرآن نمي خوانند: و روزي که از هر امت دسته اي را برانگيزيم» [3] .

در روايت ديگري از امام صادق (ع) درباره آيه ياد شده سؤ ال کردند، حضرت فرمود:



[ صفحه 373]



«مردم درباره آن چه مي گويند؟ عرض کردم آنها مي گويند آيه راجع به قيامت است فرمود: خداوند در روز قيامت از هر امتي دسته را زنده مي گرداند و بقيه را به حال خود رها مي سازد! اين آيه قطعا در مورد رجعت است و آيه مربوط به قيامت اين است: جملگي آنها را محشور گردانيم بي آنکه کسي را فرو گذاريم و...» [4] .

زراره گويد: از امام صادق (ع) درباره امور مهم رجعت و امثال آن پرسيدم حضرت فرمود:

«آنچه که از آن مي پرسيد هنوز وقتش نرسيده است. «بلکه آنها تکذيب کردند آنچه را که احاطه علمي به آن نداشتند و به تأويل آن نرسيده اند.» [5] .

برخي روايات مي گويد: رجعت پيامبر (ص) بعد از رجعت امامان (ع) مي باشد و نخستين کسي که از آنان به دنيا برمي گردد امام حسين (ع) است، چنان که امام صادق (ع) فرمود:

«نخستين کسي که به دنيا بازگشت مي کند حسين بن علي (ع) است و آنقدر حکومت و فرمانروائي مي کند که (در اثر پيري) موي ابرويش ‍ به روي چشمهايش فرو مي افتد» [6] .

و در روايتي از آن حضرت نقل شده است که فرمود:

«رجعت امري عمومي و همگاني نيست بلکه ويژه عده اي است، زيرا بازگشت نمي کنند (به دنيا) مگر مؤ منان راستين و خالص و يا کافران صد در صد مشرک.» [7] .



[ صفحه 375]