براي ظهور، وقت تعيين نشده است، و همواره وقوع آن را «امري ناگهاني» توصيف کرده اند، و با واژه هاي «فجأة» و «بغتة» از آن سخن گفته اند، که هر دو به معناي وقوع ناگهاني و يکباره است.

امام رضا عليه السلام:

«- عن النبي صلي الله عليه و آله:... مثله مثل الساعة، التي لا يجليها لوقتها الا هو - عزوجل -، لا يأتيکم الا بغتة.» [1] .

- امام رضا عليه السلام، نقل از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله:... قيام امام موعود چون رسيد قيامت است که وقت آن را جز خداي کسي نداند، و فرا نرسد مگر ناگهان.

در اين گونه تعاليم چه بسا اين اصل منظور بوده است که اگر مسلمانان امر ظهور را خيلي دور تصور کنند، اميد و حالت انتظار و آمادگي را از دست مي دهند؛ و اين خود زمينه حاکميت يأس و بي تعهدي و بيخبري را فراهم مي سازد، و جامعه را به نشيب گرايي مي کشاند.

امام علي عليه السلام:

«... لا تعاجلوا الامر قبل بلوغه فتندموا، و لا يطولن عليکم الامد فتقسوا قلوبکم.» [2] .

-... در برپايي حکومت عدل و حق شتاب مي کند، پيش از آنکه زمان (مناسب) آن فرا رسد، که پشيمان خواهيد شد. و زمان (آن) را دور و دراز نپنداريد که دلهايتان سخت (و نااميد) شود.

امام علي بن ابي طالب عليه السلام، در اين سخن بر دو اصل تأکيد مي کند: نخست اينکه هر حادثه و پديده اي، زماني ويژه و مناسب دارد. و اين امر يعني ظهور و فرج نيز که بزرگترين پديده تاريخ جهان است، داراي زمان و شرايط ويژه خود است، و طلب آن پيش از زمان مناسب و ويژه، اشتباه است و مايه پشيماني. دوم اينکه با توجه به ضرورت وجود شرايط زمين مناسب براي ظهور، نبايد زمان ظهور نيز بسيار دور تصور شود و گمان رود که قرنها و قرنها به درازا خواهد کشيد تا اين حادثه در تاريخ زندگي انسان رخ دهد و موعود عليه السلام امتها آشکار گردد. بنابراين هر جامعه و نسلي بينديشند که آن تحول و انقلاب به جامعه و زمان و نسل او تعلق ندارد، نه، چنين نبايد تصور شود تا يأس و بدبيني بر جامعه حاکم گردد، و حس اميد و حالت انتظار و آمادگي و عنصر صبر از جامعه رخت بربندد. بايد راهي ميانه برگزيد و چنين پنداشت که در عين حال که زمان و شرايط مناسب براي اين حادثه مهم و بي نظير ضروري است، ليکن اين مناسبتها و شرايط ممکن است در زماني بس اندک پديد آيد و محيط آماده ظهور و فرج گردد، بلکه ممکن است در يک شب کار ظهور سامان يابد، و صبح آن شب امام ظاهر گردد، چنانکه در احاديث آمده است.

پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله:

«المهدي منا يصلح الله له امره في الليلة.» [3] .

- مهدي ما، کارش در يک شب سامان مي يابد.

امام صادق عليه السلام:

«و توقع امر صاحبک ليلک و نهارک، فان الله کل يوم هو في شأن لا يشغله شأن عن شأن...» [4] .

- چشم به راه امر (قيام و انقلاب) امام خود باش، در شب و هر روز زيرا که خدا در هر روز کاري کند، و کاري، او را از کاري ديگر باز ندارد...

ظهور به اراده الهي وابسته است، و در هر لحظه ممکن است خواست خدا به اين امر تعلق گيرد که داعي حق فرياد برآورد، و بشريت منحرف را به راه رهنمون شود، و خوابزدگان را بيدار کند، و آرمانهاي حق و عدل را حاکم گرداند.

امام رضا عليه السلام:

«اذا رفع علمکم من بين اظهرکم، فتو قعوا الفرج من تحت اقدامکم.» [5] .

- هرگاه نشانه ها از ميانتان برخاست (و امامانتان در گذشتند يا غائب شدند)، پس چشم به راه فرج (الهي) باشيد، از نزديکترين جا به خود.

مؤ لف «ميکال المکارم» مي گويد:

«ظاهر اين است که اين سخن: «فتو قعوا الفرج من تحت اقدامکم» کنايه از ظهور ناگهاني و بدون مقدمات است. بنابراين در تمام زمان غيبت و در هر حالي که احتمال ظهور مي رود، واجب است انسان آماده ياري رساني باشد و به امام توجه داشته منتظر ظهور او باشد» [6] .

نيز مي گويد: «ظهور ناگهاني و يکباره با احاديثي که براي ظهور، مقدمات و شرايط و علامتهايي معرفي کردند، چگونه کارساز مي شود. در پاسخ مي گويد: «آنچه از احاديث بسيار به دست مي آيد اين است که تمام آن نشانه ها و شرايط (مهم) در يک سال رخ مي دهد. بنابراين واجب است هر دين باور منتظري در هر سال آماده ظهور رهبر خويش باشد، چون هر سال احتمال وقوع آن شرايط هست.» [7] .

امام عصر عليه السلام خود در توقيعي (نامه اي)، ناگهاني بودن ظهور را بيان مي فرمايد:

«...فان امرنا بيعثه فجأة حين لا ينفعه توبة» [8] .

-... امر ما (قيام و انقلاب ما) ناگهاني است، در هنگامي که توبه سردي ندارد.

بنابراين، انتظار درست و صادقانه، چنين انتظاري است، و ممکن است در اسرع وقت نشانه هاي ويژه آن رخ دهد، و به ظهور و قيام و انقلاب امام موعود بينجامد. پس بايد به چنين فرجي آني و لحظه اي اميد داشت که سرنوشت بشريت به يکباره دگرگون شود. «زيرا که از پيدا شدن نخستين علامت از علائم حتمي - که پياپي خواهد بود - تا رسيدن اصل فرج و بيرون آمدن امام عليه السلام فاصله اي چندان نيست. درباره «قتل نفس ‍ زکيه»، شيخ مفيد، از حضرت امام محمد باقر عليه السلام روايت کرده است که فرمود:

فاصله قتل نفس زکيه و قيام قائم، بيش از 15 شب نخواهد بود.

البته، فاصله پاره اي از علائم حتمي، با ظهور، از 15 شب بيشتر است، اما چندان زياد نيست، حدود چند ماه... چنانکه از برخي احاديث فهميده مي شود.» [9] .