موانعي است که دعاکننده خصوصاً نسبت به اين دعاء ــ يعني دعا براي فرج ــ بايد از خود رفع کند تا آنکه اثر واقعي و کامل دعا به سرعت ظاهر شود، و نيز بوسيله اين دعا فضائل جليل و کاملي در آيات و اخبار وارد شده؛ براي او حاصل شود، که به بعضي از آن فضائل اشاره کرديم و برخي هم در کيفيّت يازدهم ذکر خواهدشد ان شاء الله تعالي.

و آن موانع بسيارند، و بيان آنها بر وجه کلّي اينست که:

اجتناب از محارم الهي که شارع از آنها نهي شديد فرموده و نيز از کوچک شمردن فرائض الهي که شارع به آنها امر فرموده اجتناب کند.

و از اين دو مطلب؛ در آيات و اخبار تعبير به «ورع» و «تقوي» شده است، و شواهد برآنها هم بسيار زياد است، وشرح آنها در اينجا منافات با اختصار دارد.

و لکن بيان آنها بر وجه کلّي در اين فرمايش کريمه است: (اِنَّما يَتَقَبَّلُ الله مِنَ الْمُتَّقينَ) [1] ، که حاصل مفادش اين است که: قبول فرمودن خداوند هر عمل خير و هر عبادتي را طوريکه بر آن آثارش مترتّب شود، اختصاص و انحصار دارد به آنهائي که از اهل تقوي باشند.

و اين مطلب هم واضح است که هر گاه حکمي را مشروط و موقوف به يک وصفي از اوصاف کنند؛ و آن وصف هم داراي مراتب و درجاتي باشد، پس به هر درجه از آن وصف که فراهم شود اثر آن حکم کامل تر مي شود، و در اين مقام نيز چنين است که: قبول شدن و تأثير عمل خير ــ که از آن جمله است دعا علي الاطلاق و نيز خصوص طلب فرج ــ مشروط و موقوف است به وصف تقوي، و اين وصف مراتب ظاهري و باطني دارد.

پس بوسيله حاصل و کامل شدن هر درجه و هر مرتبه از مراتب و درجات تقوي در شخص دعا کننده دعا او افضل و شرافت آن کاملتر مي شود.

و از جمله شواهد بر اين خصوصيات؛ اين آيه مبارکه است (اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَ الله اَتْقيکُمْ) [2] ، که ماحصل مفادش اين است که: حقيقتاً بهترين و بالاترين شما بندگان نزد خداوند آن کساني اند که تقواي بهتر و کاملتر داشته باشد.

و بر حسب دليل نقلي از آيات و اخبار واضح است که: از بزرگترين مقامات ظهور کرامت بنده و اعتبار او نزد خداوند؛ هنگام دعاء و طلب کردن و حاجت خواستن او از خداوند متعال جلّ شأنه است، که هرچه اعتبار و حرمت بنده بوسيله آنچه نزد خداوند جلّ شأنه محبوب است؛ ــ يعني تقواي ــ کاملتر باشد؛ اجابت دعاي بنده اکمل خواهد شد، و اين در جهت تعجيل در آن و نيز درجهت مقرون بودن آن به خير دنيا و خير آخرت؛ و در جهت کامل بودن آثار آن است، به آنکه: از جمع کثيري دفع بلا نمايد، يا رحمت و فيضش را شامل حال همه آنها فرمايد، و دعا و شفاعت او را قبول فرمايد.