امّا در سال: افضل از همه ماه ها، ماه مبارک رمضان است که در جميع اوقات شب و روز آن؛ مخصوصاً دعا در بعضي از اخبار تأکيد شده است، در اين ماه شريف کليّه دعاها و ــ اين دعاء مخصوص ــ به ويژه در شبهاي قدر، و در شب بيست و يکم تأکيد شده است.

و بعد از آن ماه شعبان المعظّم و ماه رجب المکرّم است که از خصوصيات ماه شعبان آمرزش گناهان و نيز تقدير بعضي از امور در شب نيمه آن ماه است، علاوه بر آنکه در شب نيمه شعبان آنحضرت (عليه السلام) متولّد شده اند، و به اين جهت شب توسّل مخصوص بر آنحضرت است.

و ديگر آنکه اين ماه تعلّق خاصّ به حضرت رسول (صلي الله عليه وآله) دارد، و در حديث است که فرمود:

«رحم الله من أعانني علي شهري». [1] .

يعني: هرکس مرا ياري نمايد درباره ماه من؛ خداوند او را رحمت فرمايد.

و اين دعا ــ يعني دعاي در فرج حضرت صاحب الأمر صلوات الله عليه ــ از افضل اقسام نصرت حضرت رسول (صلي الله عليه وآله) مي باشد، چنانچه بيان آن شد، پس بواسطه اين دعاي شريف در خصوص اين ماه دعا کننده مورد دعاي ايشان واقع مي شود.

امّا خصوصيات ماه رجب المکرم؛ استجابت دعا است، چنانچه در جمله از احاديث در فضل آن تصريح شده است.

از جمله اين فقرات شريفه که روايت فرموده است در «اقبال» درضمن حديثي از حضرت رسول (صلي الله عليه وآله) که: منادي الهي هرشب ماه شريف رجب تا صبح ندا مي کند:

«الشهر شهري، و العبد عبدي، و الرحمة رحمتي، فمن دعاني في هذه الشهر اجبته، و من سئلني اعطيته، و من استهداني هديته، و جعلت هذا الشهر حبلاً بيني و بين عبادي فمن اعتصم به وصل بي». [2] .

يعني: اين ماه؛ ماه من است، و بنده؛ بنده من است، و رحمت؛ رحمت من است، پس هرکس مرا دراين ماه بخواند؛ اورا اجابت فرمايم، و هرکس هر چيزي را سئوال نمايد، او را عطافرمايم، وهرکس طلب هدايت ازمن نمايداو را راهنمائي کنم، و اين ماه را وسيله ما بين خود و ما بين بندگانم قرار دادم، پس هر کس به آن تمسّک جويد؛ به من ــ يعني به مقام قرب من و به رحمتهاي کامله ام ــ مي رسد.

پس لازم و مهمّ است که بنده مؤمن؛ در تمام اوقات اين ماه شريف ــ خصوصاً در شبهاي آن و علي الخصوص اوقات مخصوصه آن مانند ايّام البيض که در باب تأثير دعا کاملتر است، و عمل استفتاح مشهور است به عمل «ام داود» با شرح کرامات آن در اين روز وارد است ــ در مواظبت به امر دعا در فرج و در تحصيل و تکميل آداب صحّت و قبول دعا؛ کمال سعي و اهتمام را داشته باشد.

و بعد از اين ماه ذي الحجّة الحرام است، امّا دهه اوّل آن که «ايام معلومات» است، و در حديث است که حضرت رسول (صلي الله عليه وآله) فرمود:

«عمل خير و عبادت در هيچ ايّامي نزد حقّ تعالي محبوب تر از ده روز اوّل ذي الحجّة نيست». [3] .

امّا دهه دوّم آن که ايام معدودات است، و در آن روز غدير؛ که روز تجديد عهد امّت با ائمّه اطهار (عليهم السلام) است واقع شده، که آن روز؛ فضائل و مناقب و شرافتهاي مهمّه و شريفه بيشماري دارد که در کتب مبسوطه مذکور است، و در حديث است که حضرت صادق (عليه السلام) فرمود:

«شايد گمان کني که خداوند روزي را خلق کرده باشد که حرمتش از اين روز بيشتر باشد، نه؛ و الله، نه؛ و الله، نه؛ و الله». [4] .

امّا دهه سوّم آن که يوم المباهله يعني روز بيست و چهارم که روز استجابت دعا است، در آن واقع است، خصوصاً هرگاه دعا کند به آن دعاء مخصوصي که از حضرت امام محمّدباقر (عليه السلام) روايت شده است که فرمود:

«اگر بگويم دراين دعا اسم اعظم حقّ تعالي هست هرآينه راست گفته ام، و اگر مردم بدانند که اين دعا در اجابت چگونه تأثير مي نمايد البتّه به هر نحو که مقدور باشد در تحصيل آن ــ هر چند که بايد قتال نمايند ــ سعي مي نمايند، و مرا هر حاجت که عارض مي شود اين دعا را مي خوانم و بعد از آن حاجت خود را مي طلبم و البتّه مستجاب مي گردد» [5] .

و آن دعائي است که شبيه دعاي سحر ماه مبارک رمضان که در «زاد المعاد» ذکر شده است.

و اين روز؛ روز خاتم بخشي حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) مي باشد، و فضائل و اعمال آن بسيار است.

و در بيست و پنجم اين ماه سوره مبارکه (هَلْ اَتي) در وصف اهل بيت اطهار (عليهم السلام) نازل شده، و به اين سبب فضل آن عظيم، و شأن و قدرش جليل است، و روز توسّل مخصوص به ائمّه اطهار (عليهم السلام) است.

و بعد از اين ماه هاي متبرّکه؛ ساير ايّام مبارکه است که در اوقات سال مي باشد که در کثرت و فضل و جلالت شأن عنوان خاص دارند، مانند روز عرفه که دعاي حضرت امام زين العابدين(عليه السلام) در حقّ امام زمان (عليه السلام) در «صحيفه سجاديّه» مسطور مي باشد، چنانچه از مضامين اين فقرات مبارکه ظاهر است، و علماء هم در شرح تصريح به اين مطلب فرموده اند:

«اللّهم فأوزع لوليّک شکر ما انعمت به عليه، و اوزعنا مثله فيه، و آته من لدنک سلطاناً نصيراً، و افتح له فتحاً يسيراً، و أعنه برکنک الأعزّ، و اشدد أزره، و قوّ عضده، و داعه بعينيک، و احمه بحفظک، و انصر بملائکتک، و امدد بخدمتک، الأغلب و أقم به کتابک و حدودک و شرايعک و سنن رسولک صلواتک عليه و آله، و أحي به ما أماته الظالمون من معالم دينک، و اجل به صداء الجود عن طريقتک، و ابن به الضراء عن سيبک، و أذل به الناکثين عن صراطک، و أمحق به بغاة قصدک عوجاً، و الن کانبه لأوليائک، و أبسط يده علي أعدائک، و هب لنا رأفته و رحمته، و تعطّفه و تحنّنه، و اجعلنا له سامعين مطيعين و في رضاه ساعين و إلي نصرته و المدافعة عنه منکبين وإليک و إلي رسولک صلواتک عليه و آله بذلک متقرّبين». [6] .

براي اهل بينش و بصيرت و معرفت بعد از دقّت در کيفيّت دعا و تأمّل در صدق اين فقرات مبارکه و آنچه در آن است از تجليلات و توقيرات عظيمه از چنين وجود مقدسي ــ يعني حضرت سيدالساجدين عليه صلواة المصلين ــ نسبت به وجود مبارک حضرت صاحب الأمر صلوات الله عليه؛، ظاهر و واضح خواهد شد که خضوع و خشوع و تذلّل هريک از شيعيان و دوستان و مواليان ايشان نسبت به آنحضرت؛ چگونه بايد باشد، و چگونه بايد در دعا در حقّ آنحضرت (عليه السلام) و در طلب نمودن فرجشان از خداوند متعال سعي و اهتمام نمايند، والله هوالموفق و خير معين.

و از اوقات مخصوصه روز عيد قربان و عيد ماه مبارک رمضان است که در کتاب «اقبال» نقل شده است که: همّ و حزن اهلبيت اطهار (عليهم السلام) هر سال در اين دو روز تازه مي شود، بواسطه آنکه حقّ خود را در دست دشمنان خود مي بينند. [7] .

پس لازم است شيعيان به آن حضرات (عليهم السلام) در اين حزن تأسّي نمايند و براي رفع آن به ظهور و فرج آنحضرت (عليه السلام) دعا نمايند، چنانچه دعا مخصوصي معروف به «دعاء ندبه» از حضرت صادق (عليه السلام) براي اين دو عيد و روز جمعه و عيد غدير وارد شده که خوانده شود، واين دعاء؛ مشتمل بر تأسّف براي غيبت حضرت صاحب الامر (عليه السلام)؛ و شدّت جزع و حزن و ندبه براي طول غيبت ايشان؛ و بر تضّرع و ابتهال به درگاه الهي براي طلب فرج آنحضرت مي باشد.

و بعد از آن عيد نوروز و روز عاشورا است، که در روز عيد نوروز در حديثي از معلّي نقل شده که حضرت صادق (عليه السلام) فرمود:

«هيچ نوروزي نيست مگر آنکه ما انتظار مي کشيم، زيرا که آن روز ما و روز شيعيان ما است» [8] .

پس سزاوار است که دوستان در انتظار فرج؛ و سعي و اهتمام در طلب تعجيل آن از خداوند جل شانه؛ به اهلبيت (عليهم السلام) تأسّي کنند.

و در مورد روز عاشورا نيز روايت شده است که: روز عاشورا؛ روز خروج حضرت صاحب الأمر (عليه السلام) براي جهاد و قتل دشمنان خصوصاً براي طلب ثار و خونخواهي حضرت ابي عبدالله (عليه السلام) و همه مظلومان کربلا است، و دعاي مخصوص با فضيلت بسيار در «زادالمعاد» از حضرت صادق (عليه السلام) نقل شده که در آن روز خوانده شود، که جملات زيادي از فقرات شريفه آن مشتمل است بر دعا و طلب فرج اهلبيت اطهار (عليهم السلام)، و طلب هلاک و خذلان اعدائشان بر آن وجهي که در وقت ظهور قائمشان (عليه السلام) وعده داده شده اند، بلکه همه آن دعا شريف مبتني بر همين مطلب است.

پس لازم و مهم است که شيعيان در آن روز کمال اهتمام را در حال جزع و حزن و ندبه در مصيبت حضرت ابي عبدالله (عليه السلام) داشته، و طلب فرج اهلبيت اطهار به ظهور حضرت قائم (عليه السلام) بنمايند، به اين دعات يا ادعيه ديگري که براي فرج وارد شده و يا به مضمون آنها که به زبان خود دعا کننده جاري شود، که اين دعاء شريف خصوص در چنين روزي علاوه بر فضائل جليله اش نصرت وياري به آنحضرت (عليه السلام)، و نسبت به حضرت ابي عبدالله (عليه السلام) خواهد بود، چنانچه اين نصرت و ياري را در اين فصل در ضمن عباراتي بيان کرديم.

و لکن افضل و اشرف اقسام دعا در اين روز آن است که متوسّل به خواندن زيارت مشهوره روزعاشورا شود، چه در کربلا يا شهرهاي دور ديگر درحالتي که با يادآوري احوال مظلومي حضرت ابي عبدالله (عليه السلام)، و اصحاب و اهل بيت اطهار(عليهم السلام) ايشان محزون و گريان است و با اين حال در دعا و طلب تعجيل فرج آنحضرت(عليه السلام) تضّرع و ابتهال نمايد.

و بر اين مطلب در کيفيّت دوازدهم؛ با بيان اينکه اين نوع از هر نوع ديگر افضل است؛ اشاره کرديم.

و بعد از آن روز «دحوالأرض» است، يعني روز بيست و پنجم ذي قعدة الحرام و فضائل بسيار دارد.

و اين روز هم تعلّق مخصوص به آنحضرت (عليه السلام) دارد، بواسطه آنکه در «زادالمعاد» از حضرت رضا (عليه السلام) روايت شده که فرمود:

«حضرت قائم (عليه السلام) در اين روز ظاهر خواهد شد. [9] .

پس سزاوار است که دوستان در اين روز انتظار فرج ايشان را داشته و براي آن دعا کنند، و دعاي شريف مخصوصي هم با مضامين عالي در همين کتاب از شيخ طوسي (رحمه الله) روايت کرده است. [10] .

پس کمال اهتمام در خواندن آن و دعاهاي ديگري که براي طلب فرج وارد شده است در همه اوقات لازم و مهمّ است، و در مقام عمل به وظيفه دعا در فرج در اين روز؛ بهتر آن است که عدّه اي از مؤمنين مخلص از براي دعا جمع شوند، بواسطه آنکه همه دعاها؛ خصوصاً دعا براي فرج حضرت حجّت (عليه السلام) ــ که اشرف و اکمل و اعظم اذکار خداوند مي باشد ــ بهتر است به نحو اجتماع خوانده شود.

و در يک حديث از حضرت رسول (صلي الله عليه وآله) نقل شده است که:

«هر جماعتي که روز دحوالأرض جمع شوند براي ذکر پروردگار خود، پيش از آنکه متفرّق شوند حاجت ايشان بر آورده شود، و در اين روز هزار هزار رحمت از جانب حقّ تعالي بر بندگان نازل مي گردد، و نود و نه رحمت از آنها مخصوص جمعي است که مجتمع شده و به ذکر خدا مشغول اند، و روزش را روزه و شبش را عبادت کنند».