و اين روايت جامع ترين و کامل ترين کلام در امر دعا در فرج ايشان مي باشد، و در اينجا تذکر چند نکته لازم است:

اوّل: در آن؛ شدّت تأکيد در باب دعا در فرجشان را بيان فرموده اند، به آنکه امر به آن فرموده اند، و آن ظاهر است و تا شاهد و قرينه بر اراده استحباب از آن نشده باشد؛ حمل بر وجوب مي شود.

دوّم: زياد دعا کردن را بيان فرموده، بطوريکه لازم است در همه اوقات شب و روز و در همه مجالس و در همه حالات و خصوصاً بعد از نماز ها و مواقع استجابت دعا بر آن مواظبت و محافظت شود.

سوّم: بيان فرموده آنکه اين امر ـ دعا در فرج ايشان ـ بر همه بندگان فرض و لازم است، و بر فرد فرد ايشان ــ مانند امر اقيموا الصلوة ــ تکليفي است ثابت.

چهارم: اهتمام در طلب فرج را به وجه عموم بيان فرموده، چنانچه مقتضاي اطلاق کلمه «الفرج» همين است، يعني: دعا در تعجيل فرج ــ چه فرج کلّي و چه فرج در هر امري از ايشان ــ و طلب کشف حزن و رفع غم از قلب مبارکشان ــ در آنچه تعلّق به ايشان دارد يابه هريک از شيعيان ــ لازم است.

پنجم: فائده دعا براي تعجيل فرج، فرج کلّي و عمومي براي جميع مؤمنين است که با ظهور آنحضرت حاصل مي شود و جميع حالات دنيوي و اخروي آنها را شامل مي شود.

و شاهد براين تعميمات در فقرات توقيع رفيع ــ با آنکه به مقتضاي ظاهر آن چنين است ــ کلام حضرت صادق (عليه السلام) است در «کافي» در تفسير آيه شريفه:

(الَّذينَ يَصِلُونَ ما اَمَرَ الله بِهِ اَنْ يُوصَلَ) [1] .

قال: نزلت في رحم آل محمّد (عليهم السلام) وقديکون في قرابتک، ثمّ قال: فلاتکوننّ ممّن يقول للشيء إنّه في شيء واحد» [2] .