در پاسخ سؤال ياد شده ياد آوري کنيم که اين سؤال تازگي نداشته و تنها در عصر ما مطرح نشده است، بلکه از روايات اسلامي بر مي آيد که حتي پيش از تولد حضرت مهدي - عليه السلام - نيز اين سؤال مطرح بوده و هنگامي که پيامبر اسلامي و ائمه پيشين - عليهم السلام - از مهدي و غيبت طولاني آن حضرت سخن به ميان مي آوردند، با چنين سؤالي روبرو مي شدند و به آن پاسخ مي گفتند. به عنوان نمونه:

1 - پيامبر اسلام در پاسخ اين پرسش که آيا شيعه در زمان غيبت، از وجود قائم فايده اي مي برد؟ فرمود: بلي، سوگند به پروردگاري که مرا به پيامبري بر انگيخت، در دوران غيبتش از او نفع مي برند و از نو ولايتش بهره مي گيرند، همان گونه که از خورشيد به هنگام قرار گرفتن در پشت ابرها استفاده مي کنند. [1] .

2 - امام صادق - عليه السلام - فرمود: از روزي که خداوند حضرت آدم را آفريده تا روز رستاخيز، زمين هيچگاه خالي از حجت نبوده و نخواهد بود، يا حجت ظاهر و آشکار و يا غايب و پنهان، و اگر حجت خدا نباشد، خدا ستايش نمي شود.

راوي پرسيد: مردم چگونه از امام غايب و پنهان استفاده مي کنند؟ حضرت فرمود: آنچنانکه از خورشيد پشت ابر استفاده مي کنند. [2] .

3 - خود حضرت مهدي - عجل الله تعالي فرجه - نيز روي اين معنا تکيه کرده است. در توقيعي که آن حضرت در پاسخ به سؤالات «اسحاق بن يعقوب» صادر فرمود و توسط محمد بن عثمان تحويل اسحاق گرديد، چنين نوشت: اما چگونگي استفاده مردم از من همچون استفاده آنهاست از خورشيد، هنگامي که در پشت ابرها پنهان مي شود. [3] .

در توضيح اين تشبيه بايد ياد آوري کنيم که: خورشيد داراي دو نوع نور افشاني است:

1 - نور افشاني آشکار و مستقيم،

2 - نور افشاني غير مستقيم.

در نور افشاني آشکار، اشعه خورشيد بخوبي ديده مي شود ولي در تابش غير مستقيم، ابرها همانند يک شيشه مات، نور مستقيم خورشيد را گرفته و پخش مي کند. اما آثار حيات بخش خورشيد در رشد و نمو موجودات و...، مخصوص زماني نيست که نور آن مستقيماً بر پهنه حيات و طبيعت مي تابد، بلکه بسياري از اين آثار - مانند: توليد گرما، رويش و رشد گياهان، توليد انرژي لازم براي حرکت و حيات، به بار نشستن درختان، خنديدن شکوفه ها و شکفتن گلها - در زمان تابش نور مات خورشيد از پشت ابرها نيز وجود دارد. اشعه معنوي وجود امام، هنگامي هم که در پشت ابرهاي غيبت پنهان است، داراي آثار گوناگوني است که با وجود متوقف شدن کلاس تعليم و تربيت و رهبري مستقيم، فلسفه وجودي او را آشکار مي سازد. اينک برخي از اين آثار را به اختصار مورد بررسي قرار مي دهيم.