اخبار و روايات فراواني از پيامبر اسلام و هر يک از امامان - عليهم السلام - درباره تولد، غيبت، ظهور و قيام جهاني و ساير ويژگيهاي حضرت مهدي نقل شده و در واقع سالها پيش از تولد آن حضرت، خصوصيات و ويژگيهاي او - از قبيل اينکه: او از خاندان پيامبر (ص)، از فرزندان فاطمه - عليها السلام - و از نسل حسين - عليه السلام - است و با قيام جهاني خويش زمين را پر از عدل و داد خواهد کرد - پيشگويي شده است. تعداد اين روايات به حدي فراوان است که درباره کمتر موضوعي از موضوعات اسلامي اين اندازه حديث وارد شده است.

ما نخست به تعداد روايات وارد شده از ائمه شيعه درباره حضرت مهدي - عليه السلام - و نيز اسامي کتبي که علماي اين مذهب مستقلاً درباره آن حضرت نوشته اند اشاره مي کنيم، سپس روايات رسيده از پيامبر اسلام (ص) از طريق اهل سنت و نيز کتب آنها را در اين باره مورد بررسي قرار مي دهيم:

در اينجا بي مناسبت نيست ياد آوري کنيم: با آنکه عصر هر يک از ائمه و يژگيهايي داشته و توجه آن بزرگواران قاعدتاً معطوف به مسائل و موضوعات حادّ روز بوده، امّا در عين حال، موضوع حضرت مهدي - عج الله تعالي فرجه الشريف - همواره مورد نظر آنان بوده و به مناسبتهاي گوناگون بيانات و پيشگوييهاي فراواني نموده اند که ذيلاً به عنوان نمونه آماري اجمالي از احاديثي که از ائمه در اين زمينه رسيده از نظر خوانندگان محترم مي گذرانيم:

1 - امير مؤمنان - عليه السلام - 51 حديث،

2 - امام حسن - عليه السلام - 5 حديث،

3 - امام حسين - عليه السلام - 14 حديث،

4 - امام زين العابدين - عليه السلام - 11 حديث،

5 - امام باقر - عليه السلام - 63 حديث،

6 - امام صادق - عليه السلام - 124 حديث،

7 - امام موسي بن جعفر - عليه السلام - 6 حديث،

8 - امام رضا - عليه السلام - 19 حديث،

9 - امام جواد - عليه السلام - 6 حديث،

10 - امام هادي - عليه السلام - 6 حديث،

11 - امام حسن عسکري - عليه السلام - 22 حديث. [1] [2] .

به عنوان نمونه به نقل چند حديث اکتفا مي کنيم:

الف - امير مؤمنان - عليه السلام - مي فرمايد: پيامبر اسلامي فرمود: عمر جهان به پايان نمي رسد مگر آنکه مردي از نسل حسين امور امّت مرا در دست مي گيرد و دنيا را پر از عدل مي کند همچنانکه پر از ظلم شده است. [3] .

از امير مؤمنان - عليه السلام - در «نهج البلاغه» سخنان متعددي در اين زمينه نقل شده است. [4] از آن جمله مي فرمايد: دنيا، همچون شتر چموشي که از دوشيدن شيرش جلوگيري مي کند (و به سراغ بچه اش مي رود) پس از چموشي، به ما روي مي آورد. [5] خداوند مي فرمايد: «ما مي خواهيم به مستضعفان زمين نعمت بخشيم و آنان را پيشوايان و وارثان زمين قرار دهيم». [6] .

ب - حسين بن علي - عليه السلام - مي فرمود:

اگر از عمر دنيا تنها يک روز باقي مانده باشد، خداوند آن روز را طولاني مي کند تا آنکه مردي از نسل من قيام مي کند و دنيا را پر از عدل و داد مي کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده است. از رسول خدا شنيدم چنين مي فرمود. [7] .

ج - امام جواد - عليه السلام - به عبد العظيم حسني - س - فرمود:

قائم ما همان مهدي منتظّر است که در زمان غيبت بايد در انتظارش بود و در زمان ظهور بايد اطاعتش نمود. او سومين فرزند من خواهد بود. سوگند به آن خدايي که محمد را به پيامبري برگزيد و امامت را ويژه ما خاندان قرار داد، اگر از عمر دنيا جز يک روز باقي نمانده باشد، خدا آن روز را طولاني مي گرداند تا مهدي ظاهر شود و زمين را از عدل و داد پر کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده است. خداوند متعال کار وي را يک شبه اصلاح مي کند، چنانکه کار موسي کليم الله را در يک شب اصلاح فرمود: او رفت تا براي همسرش آتش بياورد اما با منصب نبوت و رسالت برگشت.

امام جواد سپس فرمود: بهترين اعمال شيعيان ما، انتظار ظهور و قيام اوست. [8] .

کتابهايي که پيش از تولد مهدي (ع) درباره او تأليف شده است

موضوع غيبت و قيام حضرت مهدي در اسلام به قدري قطعي و مسلّم بوده که کتابهاي متعددي درباره آن تأليف شده و تاريخ نگارش بعضي از آنها سالها پيش از تولد حضرت بوده است. مثلاً 0حسن بن محبوب زراد» (م 224)، يکي از محدثان و مصنفان موثق شيعه، کتاب «المشيخ» را يکصد سال قبل از غيبت کبري نوشته و اخبار مربوط به غيبت امام مهدي را در آن نقل کرده است. [9] .

مرحوم طبرسي مي نويسد: محدثان شيعه در زمان امام باقر و امام صدق - عليهما السلام - اخبار غيبت را در تأليفات خويش آورده اند. [10] .

همچنين برخي از اصحاب ائمه درباره آن حضرت و قيام او کتاب نوشته اند، مانند ابراهيم بن صالح انماطي [11] (از ياران امام باقر)، حسن بن محمد بن سماعه [12] (از اصحاب امام موسي بن جعفر - عليهما السلام -)، محمد بن حسن بن جمهور [13] (از ياران امام رضا - عليه السلام -)، علي بن مهزيار [14] (از ياران امام جواد - عليه السلام -) و فضل بن شاذان نيشابوري [15] (از شاگردان امام رضا و امام جواد و امام هادي - عليهم السلام -) [16] .