احمد بن هلال و انکار نيابت محمد بن عثمان
آنچه از تاريخ فهميده مي شود، اين است که احمد بن هلال تا اواخر سفارت و نيابت نايب اول، منحرف نشده بود؛ ليکن به مجرد وفات عثمان بن سعيد در نايب دوم، تشکيک کرد و نيابت او را نپذيرفت. [1] .
شيخ طوسي در اين باره مي گويد: «احمد بن هلال از اصحاب امام حسن عسکري (ع) بود. در زمان آن حضرت شيعيان اتفاق داشتند که وکيل امام به فرمان حضرت، محمد بن عثمان است. بعد از رحلت آن حضرت، شيعيان از احمد بن هلال پرسيدند که چرا وکالت محمد بن عثمان را قبول نمي کني و در امور ديني خويش به وي مراجعه نمي نمايي، با اينکه امام مفترض الطاعة او را به اين مقام تعيين فرموده است؟ احمد بن هلال گفت: من از امام حسن عسکري (ع) چيزي راجع به وکالت محمد بن عثمان نشنيده ام. وکالت پدرش عثمان بن سعيد را انکار نمي کنم، اگر بدانم و يقين کنم محمد بن عثمان وکيل صاحب الزمان (ع) است به وي جسارت نمي ورزم. گفتند: ديگران از امام (ع) شنيده اند که محمد بن عثمان وکيل آن حضرت و بعد از وي وکيل امام زمان (ع) است، گفت: اگر شما شنيده ايد، اطاعت از محمد بن عثمان بر شما واجب است نه بر من.
از اين رو، از پذيرفتن وکالت ايشان خودداري کرد و او را به اين سمت نپذيرفت. شيعيان هم او را ملعون دانسته و از وي دوري جستند. سپس توقيعي به دست حسين بن روح (نايب سوم امام زمان (ع) از سال 305 ه. به بعد نيابت داشت) صادر شد که حضرت او را لعنت نموده است، و به شيعيان امر کرده بود که از وي دوري جويند.» [2] .
پاورقي
[1] تاريخ الغيبه الصغري، ص 502.
[2] الغيبه، ص 399.