مرحله ابتدايي: نياز به تخصص و تبحر ندارد،. همه پس از دانستن شرايط ساده آن: بايد به اين وظيفه اقدام کنند.همانطور که خواندن نماز و انجام ساير عبادت ها و وظاءيف، چنين است.و براي همه در هر درجه و مقامي که باشند: ضروري است.مثلا مي دانيم که شراب و قمار در اسلام به شدت ممنوع و حرام است.اگر کسي آلوده به اين دو گناه شد، بايد دوستانه به او تذکر داد و از رفتار ناشايست او اظهار ناراحتي و تنفر کرد.و در صورت لزوم، ترک معاشرت و دوستي نمود.

اين کار از عهده همه بر مي آيد، و نياز به دانستن زيانهاي الکل بر روي اعضاء بدن، و تشريح پزشکي آن و ضررهاي اقتصادي، اجتماعي، رواني قمار، و بحث هاي فني و علمي در اين زمينه ها نيست.و همچنين سخنوري و فن بحث و مناظره نيز نمي خواهد.و يا اگر در ماه رمضان، روزه خوراي را ديديم، بايد با دلسوزي و بدون هيچ گونه ترسي، نهي از منکر کنيم.چنين نيست که بگذاريم و بگذريم هيچ مسوؤ ليتي نداشته باشيم و بگوييم انشاءالله امام زمان تشريف مي آورد و کارها را درست مي کند!

البته امام خواهد آمد، و اصلاح جهاني خواهد کرد ولي از ما هم بازخواست مي کند: چرا نهي از منکر نکردي، مگر قرآن براي تو وظيفه معلوم نکرده بود؟ مرحله عالي: در اين مرحله بايد عده اي از مسلمانان که شعله فروزان ايمان و عشق به خدا در سينه هاشان مي فروزد، به سلاح 9 دين و دانش ‍ زمان مجهز شوند تا بتوانند در برابر مخالفين بايستند، و اشکال ها و مغالطه هاي آنها را پاسخ گويند.

بديهي است اين گروه، بايد اسلام را آن گونه که هست بشناسند و در متون دين صاحب نظر شوند و از روانشناسي و جامعه شناسي و دانستني هاي لازم ديگر، به طور کافي بهره داشته باشند و داراي گفتاري شيرين و پر شور باشند تا بتوانند مردم را به نيکي و انسانيت دعوت کنند.

امر به معروف و نهي از منکر را، در مقياس جهاني وعلمي بگسترانند، و از عهده بحث با مخالفت و دشمن بر آيند.

اين معني را مي توان از آيه ديگر قرآن استفاده کرد: بايد از شما، گروهي در کار دعوت مردم به سوي خوبي ها باشند؛ آنان را به کارهاي نيک و شناخته شده فرمان دهند، و از کارهاي زشت و ناپسند بازدارند اينان رستگارند. [1] .

همين گروه بايد بهترين و مؤ ثرترين راه ها را براي امر به معروف و نهي از منکر، بيابند و با در نظر گرفتن شرايط زمان و مکان، نيازها و مشکلات، طرح هاي اساسي و دقيق بريزند تا از نيروي کمتر، حداکثر استفاده بشود.

و در پايان به اين نکته بايد توجه کرد که مرحله دوم امر به معروف و نهي از منکر، نياز به يک برنامه واحد پيش بيني شده دارد که افراد گام به گام وظيفه خود را بدانند، و علاوه در همه جا، يک روش و نظام به کار رود تا کوششها يکديگر را خنثي نکنند و زودتر به نتيجه برسند.

اينک دريافتيم که واژه انتظار را نمي توان بهانه سستي و خمودي خويش ‍ قرار داد، و وجدان مذهبي خود را با نام آن آرام، و از کوشش و پيکار در راه دين شانه خالي کرد.

امام صادق (ع) منتظر راستين را همچون پيکار کننده در راه خدا مي داند که در خون خويش غوطه ور باشد.

بديهي است، آن کس در رکاب امام قائم (ع) پيکار تواند کرد که هر روز در راه پيشرفت اسلام و به ثمر رساندن هدف ها و برنامه هاي آن، پيکار و مجاهدت کرده باشد.

والذين جاهدوا فينالنهدينهم سبلنا