پنجم و ششم: عصر دوشنبه و عصر پنجشنبه.

در اين دو وقت اعمال بندگان بر امام عصر (ع) عرضه مي شود همانطور كه در زمان هر امامي بر همان امام و در زمان پيامبر اكرم (ص) بر پيامبر (ص) عرضه مي شد و اخبار در اين مورد بسيار است و در بيشتر آنها به عصر تصريح نشده ولي در بعضي ديگر اشاره شده است.

شيخ ابوالفتوح رازي در تفسير آيه شريفه «وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَي اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ.» آورده است كه: در ( - سوره توبه آيه 105 يعني: «بگو: عمل كنيد كه خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مي بينند.» )

اخبار آمده كه اعمال امّت را در هر شب دوشنبه و پنجشنبه بر رسول خدا (ص) و ائمّه (ع) عرضه مي كنند و مراد از مؤمنون در اين آيه، امامان معصوم (ع) مي باشند.

در «امالي» شيخ طوسي و «بصاير» از داوود رقّي روايت شده است كه: در نزد حضرت صادق (ع) نشسته بودم كه ناگهان آن حضرت فرمود: «اي داوود! بدرستي كه روز پنجشنبه اعمال شما بر من عرضه شد و در اعمال تو صله رحم نسبت به پسر عمويت را ديدم و شادمان گرديدم. بدرستي كه مي دانم صله رحم تو باعث كم شدن عمر او و رسيدن اجلش مي گردد.»

داوود مي گويد: «من پسر عمويي بدكردار و معاند داشتم. به من خبر دادند كه حال او و همسرش بد است. پس من هم پيش از حركت به مكّه، حواله اي نوشتم تا به او كمك مالي شود، پس وقتي به مدينه رسيدم مشاهده كردم كه امام صادق (ع) از موضوع باخبر است.»

همچنين در «بصائر الدّرجات» صفّار از امام صادق (ع) روايت كرده است كه آن حضرت فرمود: «اعمال در روز پنجشنبه بر رسول خدا (ص) و ائمّه (ع) عرضه مي شود.»

و در خبر ديگر فرمود: «اعمال بندگان هر شامگاه روز پنجشنبه بر پيامبر (ص) عرضه مي شود، پس يكي از شما حيا كند كه عمل زشتش بر پيامبر(ص) عرضه شود.»

و نيز از يونس روايت كرده است كه: امام رضا(ع) درباره روزها صحبت مي كرد، وقتي به پنجشنبه رسيد فرمود: «آن روزي است كه اعمال بر خداوند و رسولش و ائمّه(ع) عرضه مي شود.»

و نيز از عبداللّه بن ابان روايت كرده كه: امام رضا (ع) فرمود: «به خدا قسم كه اعمال شما در هر پنجشنبه بر من عرضه مي شود.»

سيّد جليل عليّ بن طاووس در «رساله محاسبة النّفس» مي گويد: «روايت معتبر و مورد اتّفاقي ديدم كه اعمال در روز دوشنبه و پنجشنبه بر خداوند عزّوجلّ عرضه مي شود و از اهل بيت (ع) روايت شده است كه: در روز دوشنبه و پنجشنبه اعمال بر خداوند جلّ جلاله و رسول او (ص) و ائمّه(ع) عرضه مي شود.»

سپس از شيخ طوسي نقل مي كند كه در «تفسير تبيان» گفته است: «مرويست كه در هر دوشنبه و پنجشنبه اعمال بر پيامبر (ص) عرضه مي شود و آن حضرت به آنها آگاه مي گردد و بر ائمّه (ع) عرضه مي شود و آنان هم آگاه مي شوند.»

و جمله اي به اين مضمون از اهل سنّت نقل مي كند كه رسول خدا (ص) فرمود: «اعمال امّت من در هفته، دو مرتبه در روز دوشنبه و پنجشنبه به خداوند عرضه مي شود. پس همه بندگان را مي آمرزد مگر كسي كه با برادرش دشمني داشته باشد و مي فرمايد اين دو را بگذاريد.»

همچنين روايت كرده است كه: آن حضرت روز دوشنبه و پنجشنبه را روزه مي گرفتند.

يك نفر علّت اين كار پيامبر (ص) را پرسيد. حضرت فرمود: «اعمال در هر دوشنبه و پنجشنبه بالا مي رود و من دوست دارم عملم در حالي كه روزه دار هستم بالا برود.»

سپس سيّد بن طاووس مي گويد: «شايسته است انسان در هر دوشنبه و پنجشنبه به هر طريقي در بدست آوردن توفيق، كوشش كند و مبادا كه در اين دو روز در طاعت و عبادت كوتاهي نمايد بلكه بايد تا مي تواند در بدست آوردن سلامت روحي خود تلاش نمايد زيرا عقل و نقل هر دو اقتضا مي كند كه هنگام عرض بنده به سلطان، بنده آماده و بي نقص باشد.»

در فصل هفتم كتاب «جمال الاسبوع» آمده است: «يكي از اهميّت هاي روز دوشنبه آن است كه در اين روز اعمال بر خدا و رسول خاصّان او (صلوات اللّه عليه) عرضه مي گردد.

روايت شده است كه: «وقت عرضه اعمال در اين دو روز، هنگام پايان يافتن روز مي باشد، پس سزاوار است بنده اي كه حرمت كسي كه اعمال بر او عرضه مي شود را مي شناسد، اعمال خود را تا جائي كه مي تواند محاسبه و اصلاح كند و به ياد داشته باشد كه آن اعمال بر خداوندِ آگاه به اسرار، عرضه مي شود و سپس بر خواصّ والا مقام خداوند عرضه مي گردد و رسوايي گناهان كبيره و صغيره نزد خداوند و آن حضرات آشكار مي شود. پس چگونه اين مطلب در نزد بنده اي كه خداوند را به بزرگي و عزّت و قدرت تصديق كرده و به روز قيامت ايمان دارد، كوچك و آسان است.»

سيّد بن طاووس در «كشف المحجّة» به فرزندش سفارش كرده است كه: «در هر دو روز دوشنبه و پنجشنبه، حاجات خود را خدمت حضرت مهدي (ع) عرض كن، البتّه بعد از سلام بر آن حضرت بوسيله زيارتي كه اوّلش اين است: «سلام اللّه الكامل التام» تا آخر.

سپس بگو: «يا ايَُّهَا الْعَزيزْ مَسَّنا وَ اَهْلَنا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبَضاعَةٍ مُزْجاةٍ فَاَوْفِ لَنا الْكَيْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنا اِنَّ اللَّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقينَ.»

( - يعني: «اي عزيز! به ما و اهل ما سختي و تنگي رسيده است و ما با توشه اي ناچيز بسوي تو آمده ايم پس پيمانه ما را پُر كن و بر ما تصدّق نما كه همانا خداوند جزاي صدقه دهندگان را مي دهد.» )

تا آخر كلمات شريفه كه چون منقول نبود و به سادات اختصاص داشت نقل نكرديم.

بنا به روايت شيخ طوسي در غيبت: اعمال درمرتبه اوّل بر حضرت حجّت (ع)، سپس بر هر يك از ائمّه (ع)، بعد به رسول خدا(ص) و آنگاه بر خداوند متعال عرضه مي شود و به حسب تقسيم ساعات روز نيز اين ساعت مختصّ به حضرت مهدي (ع) مي باشد و نيز وقت آن است كه موكّلين روز، بالا روند و موكّلين شب فرود آيند.

بنابراين انسان بايد در اصلاح اعمال و جبران آنچه كه از دست رفته، نهايت مراقبت را بنمايد و موانع توجّه و تضرّع را برطرف كند و از مجالس اهل غفلت دوري كرده و به امام عصر (ع) متوسّل شود و از آن حضرت شفاعت در اصلاح كارنامه اعمال و تبديل سيّئات به حسنات، و حسنات به بهترين حسنات شود چنانكه آن حضرت در دعاي مشهوري كه براي شيعيان خود نموده، همين مطلب را از خداوند متعال خواسته است.

همچنين در شب و روز دوشنبه و پنج شنبه انسان سعي كند عمل خالص انجام دهد كه شايد به بركت آن عمل خالص، ساير بديهاي او را ببخشند.

انسان بايد اين دو روز را به اعمالي اختصاص دهد كه در روايات آمده است مثل:

استحباب خواندن هزار مرتبه سوره «قدر» در هر يك ازآنها.

خواندن سوره «انسان» در نماز صبح اين دو روز.

(دو سوره قدر و انسان مخصوص امام عصر(ع) است.)

جارو كردن مسجد در اين روز.

خواندن استغفار وارد شده در آخر روز پنجشنبه و ساير اعمالي كه در محلّش آمده است.