شرايط حاكم بر زمان حضرت كاظم عليه السلام با شرايط سياسى و اجتماعى عصر پدر گرانقدرش بسيار متفاوت بود؛ چرا كه آن حضرت بخش مهمى از زندگى پربركت خويش را در زندان استبداد و ارتجاع و به دور از مردم سپرى كرد. و در حالى كه رابطه او را با جامعه خويش قطع كرده بودند او در قعر زندانها و زيرزمينهاى تاريك محبوس بود، در همانجا به عبادت خدا و راز و نياز با محبوب و معشوق خويش ، روزگار مى گذرانيد.

يكى ، دو بار آن حضرت را از زندان آزاد كردند اما همواره تحت مراقتب شديد امنيتى قرار داشت تا باز هم به زندان بيداد باز گردانده شد و سرانجام بوسيله سم غدر و خيانت به شهادت نائل آمد.

با اين بيان ، روشن است كه امكانات و آزادى آن حضرت ، چه اندازه محدود بود و او تا كجا در فشار و تنگنا قرار داشت و طبيعى است كه با اين شرايط وحشتناك نمى تواند در مورد حضرت مهدى عليه السلام كه رژيم عباسى از نام بلند او در هراس بود _ بيان مشروح و روايات گوناگونى داشته باشد.

اما آن حضرت با همه محدوديتها، فشارها و فقدان فرصت و امكانات باز هم از حضرت مهدى عليه السلام نويد داد و فرهنگهاى حديثى و روايى از سخنان امام كاظم عليه السلام پيرامون محبوب دلها تهى نيست كه ما براى نمونه ، برخى از آنها را ترسيم مى كنيم :

1_ محمد بن زيا آورده است كه :

از سالارم حضرت كاظم در مورد اين آيه شريفه پرسيدم كه مى فرمايد:

((... و اسبغ عليكم نعمة ظاهرة و باطنة ....)) (164)

يعنى :... و نعمتهاى خويش را چه آشكار و چه پنهانى ، به تمامى بر شما ارزانى داشته است ...