التذكرة فى احول الموتى و امور الاخرة .
برگرفته از كتاب : چشم به راه مهدي
نوشته : امام الحافظ القرطبى .
تصحيح و تعليق : احمد مرسى .
ناشر:
شماره صفحه ها:
قرطبى ، از مفسران بزرگ اهل سنت و پيرو مذهب مالك است . دانشمندانى كه به
بيوگرافى وى اشاره كرده اند او را به اوصاف حميده ، تبحر در علوم ، بويژه تفسير،
ستوده اند(697) .
زركلى مى نويسد:
((وى ، مرد صالح ، متعبد از اهل قرطبه است كه در شرق مينة ابن خصيب (در
شمال اسيوط مصر) اقامت گزيد و در همان جا وفات كرد. انسان پارسا و كم مؤ نه اى
بوده كه با يك لباس در جامعه حضور مى يافته و داراى تاءليفات زيادى است ... از
جمله : التذكرة باحوال الموتى و احوال الاخرة ))(698)
كتاب التذكره ، در دو جلد، در مصر چاپ شده كه بخشى از جلد دوم آن ، درباره حضرت
مهدى (عج ) است .
مؤ لف در جلد دوم ، تحت عنوان : ((الخليفة الكائن فى آخر الزمان المسمى بالمهدى و
علامة خروجه )) رواياتى كه صحابه از رسول خدا(ص ) درباره خليفه آخرالزمان و
نشانه هاى ظهور او، نقل كره اند، گرد آورده است .
در بابهاى ديگر، به موضوعاتى به شرح زير اشاره دارد:
فتنه بين مغرب و مشرق ، خروج سفيانى ، جريان لشركشيها و...
در مورد اين گونه روايات ، از قول حافظ ابوالخطاب بن دحيه مى آورد:
((اين گونه مسائل ، از قول پيامبر(ص ) مستند موثقى نداشته و از پيامبر(ص ) نرسيده
است و بيان آن ، انسان را از عدالت ساقط مى كند، مگر
نقل آن از باب امانت باشد و صحت و سقم به مؤ لف برگردد.))
در اين كتاب ، تناقضها و سازگاريهاى بسيارى ديده مى شود، مثلا آمده :
دجال ، در سال سيصد ظهور مى كند، و مسائل ديگرى كه نادرستى آنها آشكار است .
سپس داستان خروج سفيانى و خروج ((دابه )) را كه حذيفه از
قول پيامبر(ص ) نقل مى كند، به بوته نقد گذارده و مى نويسد:
((از اين خبر، بوى جعل استشمام مى شود و مساءله پر از جعليات و اسرائيليات است كه
انسان از سياه كردن كاغذ به آن ابى دارد.))
سپس روايات ساختگى و دروغ را كه با عقل و فطرت سالم ، ناسازگارند، مشخص مى
كند.
باب ديگرى گشوده درباره مهدى (عج ) و كسانى كه زمينه حكومت وى را مهيا مى سازند. در
اين باب ، رواياتى كه از على (ع )، ثوبان ، عبدالله بن الحارث بن جز الزبيدى از
رسول اكرم (ص ) نقل شده گرد مى آورد.
در باب ديگر، رواياتى از پيامبر(ص ) درباره ويژگيهاى مهدى (عج )، اسم عطايا، درنگ
وى ، خروج با عيسى (ع )، كشتن دجال و... نقل مى كند.
آنگاه تحت عنوان : ((فضل ))، روايت ((لا مهدى الا عيسى )) را
نقل مى كند و آن را معارض با روايات ديگر مى داند و در مقام نقد، روايت را از نظر سند،
ضعيف مى شمرد و رواياتى كه بيانگر ظهور آن حضرت هستند و وى را از عترت
پيامبر(ص ) و فرزند زهرا(س ) مى دانند، را صحيح ، متواتر، نص و مقدم بر روايت ((لا
مهدى الا عيسى )) مى شمارد.
در پايان ، اين دو دسته از روايات را به اين گونه خواسته جمع كند:
(( يحتمل ان يكون قوله عليه الصلاة و السلام ، و لا مهدى الا عيسى اى لا مهدى كاملا
معصوما الا عيسى و على هذا تجتمع الاحاديث و يرتفع التعارض .))
احتمال دارد منظور از روايت : ((لا مهدى الا عيسى ))، يعنى مهدى
كامل و معصوم ، جز عيسى نيست . بنابراين ، ميان روايات جمع مى شود و عارض بين
روايات بر طرف مى گردد.
البته اين جمع از ديگاه شيعه ، پذيرفته نيست و
قابل مناقشه است . در بابهاى ديگر، موضوعاتى به شرح زير آمده :
محل ظهور حضرت مهدى ، نشانه هاى خروج مهدى (عج )، بيعت با حضرت در دو مرحله ،
درگيرى و قتل سفيانى ، سرزمين هايى كه حضرت به تصرف در مى آورد، چگونگى
فتح قسطنطنيه ، نشانه هاى خروج دجال ، نزول حضرت عيسى (ع )، كشتن
دجال ، مقدمات قيام قيامت و نشانه هاى آن .
مؤ لف ، در پايان تحت عنوان : ((فضل )) نشانه هاى قيامت را از نظر علماء يادآور شده و
نشانه هاى پايان دنيا را بر شمرده است .