كتاب الغيبة
برگرفته از كتاب : چشم به راه مهدي
نوشته : شيخ الطائفة ابى جعفر محمد بن الحسن الطوسى .
تحقيق : شيخ عبدالله تهرانى و شيخ احمد ناصح .
ناشر: موسسه معارف اسلامى قم .
شماره صفحه ها: 569.
شيخ طوسى ، از بزرگترين علماى اسلام است .
وى در سال 385 ه - در شهر طوس ديده به جهان گشود و در همان جا، علوم مقدماتى ، فقه
، اصول و حديث را از، استادان عصر خويش فرا گرفت . در
سال 408 ه - به عراق مهاجرت كرد و در بغداد، حدود پنج
سال از پيشواى بزرگ شيعيان شيخ مفيد و برخى اساتيد ديگر بهره برد.
پس از رحلت شيخ مفيد، حدود 23 سال از محضر پرفيض سيد مرتضى و ديگر بزرگان
، استفادهاى فراوانى برد و حدود 12 سال پيشواى علمى بغداد بود و كرسى درس عظيم
آن جا را بر عهده داشت ، سپس به نجف اشرف مهاجرت كرد. در نجف ، حوزه علوم اسلامى را
بنياد نهاد و بقيه عمر پر بركتش را در آن شهر به تاءليف ، تصنيف و تدريس گذراند
و در سال 460 ه - ق به ديار حق شتافت (692) .
شيخ ، عالمى جامع و مسلط بر علوم متداول زمان خود بوده و در زواياى گوناگون فرهنگ
اسلامى قلم زده و آثار گرانبها و ارزشمندى از خود، به جا گذاشته است . در باب عقايد،
بويژه مساءله مهدويت و غيبت امام عصر عليه السلام ، افزون بر كتاب ؟ تخليص
الشافى سيد مرتضى ، كه در جلد اول و چهارم آن درباره امام زمان ، به شرح بحث كرده
، كتاب جداگانه اى در خصوص غيبت امام زمان به نام الغيبة ، نگاشته است .
اين كتاب ، از ابتكار و جامعيت كم نظير شيخ ، حكايت دارد، وى در اين اثر، به همه جوانب
مساءله غيبت ، به گونه دقيق و استوار رسيده و پاسخ اشكالات مخالفان را با
استدلال به كتاب ، سنت و عقل داده است و ديدگاه شيعه را با
استدلال هاى دقيق ، روشن كرده است .
آقا بزرگ تهرانى ، در اهميت و عظمت اين اثر ارزنده مى نويسد:
(( قد تضمن اقوى الحجج و البراهين العقليه على وجود الامام عليه السلام و غيبته
ثم ظهوره فى آخر الزمان ....)) (693)
(كتاب حاضر) قوى ترين برهانهاى عقلى و نقلى بر وجود امام زمان عليه السلام و غيبت و
ظهور آن حضرت را در آخر الزمان ، در بر دارد.
شيخ طوسى در مقدمه كتاب ، انگيزه تاءلف كتاب را چنين بيان مى كند:
((شيخ بزرگوار ما، به من دستور داد، كتابى درباره غيبت صاحب الزمان و سبب دوام غيبت
و پاسخ شبهات مخالفان بنويسم .))
من با وجود كمى فرصت و ناراحتى روحى و موانع روزگار، پيشنهاد او را پذيرفتم و به
گونه اختصار، آن را تعقيب خواهم كرد.
كتاب الغيبه ، امهات مباحث مربوط به غيبت امام عصر(ع ) را در بر دارد از جمله : غيبت ، علت
و اسباب غيبت ، حكمت غيبت و... .
در آغاز، با ادله و برهانهاى بسيار، وجود امام زمان را و اين كه حضرت ، فرزند
بلافصل امام حسن عسكرى است ، ثابت مى كند، به شبهات فرق گوناگون ، از جمله :
اسماعيليه ، زيديه ، كيسانيه ، ناووسيه ، واقفيه ، فطحيه و...، با استناد به روايات
پاسخ مى دهد. آن گاه براى رفع استبعاد از غايب شدن حضرت مهدى عليه السلام به
غايب شدن پيامبر(ص ) در شعب ابى طالب .
غايب شدن حضرت يوسف ، موسى ، يونس ، اصحاب كهف و... استشهاد مى كند و براى
طبيعى جلوه دادن طول عمر حضرت ، عمر طولانى حضرت نوح ، خضر و... را گواه مى آورد.
و به اين نكته تاءكيد مى ورزد كه طولانى كردن عمر افراد براى خداوند توانا، كار
مشكلى نيست و آنان را ساليان سال زنده نگهدارد، چنانكه
اهل بهشت ، در بهشت جوان مى مانند و پير نمى شوند.
در مورد فلسفه غيبت ، ترس از كشته شدن را يادآور مى شود و درباره فايده غيبت مى
نويسد:
((وجود حضرت لطفى است و تصرف وى در امور، لطفى ديگر. خدا به وسيله امام ، لطف
خويش را به انسانها مى رساند. فردى را كه براى اداره جامعه لازم است ، آفريده و حجت
را بر مردم تمام كرده ، تا اگر خواستند از وجودش بهره ببرند، حجت را بر آنان تمام
كرده است . مردم هستند كه اسباب ترس و غيبت را فراهم ساخته اند. از جانب خداوند، فيض ،
كامل است ، قابليت قابل شرط است .))
اين كتاب ، تاكنون ، بارها به چاپ رسيده : نخستين بار در تبريز، چاپ سنگى ،
سال 1323 ه - ق . چاپ دو در نجف در قم و تهران بارها افست شده است .
از آنجا كه چاپهاى پيشين اشتباه بسيار داشته و در مواردى افتادگى ، محققان محترم كتاب
بر آن مى شوند، چاپ تصحيح و تحقيق شده اى از اين اثر ارزشمند، عرضه بدارند. از
اين روى متن آن را، با نسخه آستان قدس رضوى ، كتابخانه مدرسه فيضيه ، كتابخانه
آيت الله مرعشى نجفى كه اصل نسخه نجف است ، مقابله مى كنند و به گونه اى مطلوب و
در خور، به بازار دانش عرضه مى دارند.