نوبه خود ، از دو نوع بينش درباره تحولات و انقلابات تاريخي ناشي مي شود

. از اين رو لازم است اندكي درباره دگرگونيها و تحولات تاريخي به بررسي

بپردازيم .



شخصيت و طبيعت جامعه

آيا تحولات تاريخي يك سلسله امور تصادفي و اتفاقي است يا يك سلسله

امور طبيعي ؟ اگر چه درطبيعت تصادف واقعي ، يعني بروز و حدوث پديده اي

بدون علت و خالي از ضرورت وجود ندارد ، ولي به صورت نسبي قطعا وجود

دارد .

ما اگر يك روز صبح از خانه بيرون بياييم و دوستي را كه سالها است او

را نديده ايم در همان لحظه در حال عبور از مقابل خانه ملاقات نمائيم ، اين

ملاقات را امري " تصادفي " تلقي مي كنيم ، چرا ؟ براي اينكه لازمه طبيعت

كلي بيرون رفتن از خانه چنين ملاقاتي نيست ، والا بايد همه روزه چنين

ملاقاتي دست ميداد ، ولي لازمه اين فرد خاص از بيرون رفتن ، يعني بيرون

رفتن در اين زمان معين و با اين مشخصات معين ، چنين ملاقاتي هست و لزوما

بر آن مترتب ميگردد .

ما هنگامي كه معلولي را با طبيعت كلي يك علت بسنجيم و آن را لازمه آن

طبيعت به طور كلي و عام و شامل