اين سؤال بين جمعي از محدّثان و راويان مطرح است که آيا تلفّظ به نام مقدّس حضرت قائم (عج) جايز است يا خير؟



مشهور بين جمعي از محدّثان و راويان آن است که تکلّم به نام اصلي امام عصر (عج) حرام است. ولي تلفّظ به القاب آن حضرت مانند مهدي، حجّت، قائم و ... حرام نيست.



حال اين سؤال مطرح است که آيا اين حکم مخصوص زمان غيبت صغري بوده است يا در هر زمان و مکاني، تا موقعي که آن حضرت ظهور کند، حرام است؟ و يا اينکه حرمت تلفّظ نام مقدّس آن حضرت بستگي به موارد خاصّي مانند تقيّه و ترس دارد که اگر موارد ترس و تقيّه نباشد جايز است؟ و آيا اين مسأله اختصاص به حضرت حجّت (عج) دارد يا درباره ي ساير ائمه عليهم السلام نيز جاري است؟



دانشمند معروف شيعه شيخ حرّ عاملي در کتاب «وسائل الشيعه» مي گويد: «در مورد تقيّه و خوف، تلفّظ به نام آن حضرت حرام است و در غير موارد تقيّه و خوف حرام نيست».



رواياتي را که در اين موضوع به ما رسيده مي توان به 4 بخش تقسيم کرد:



1- تلفّظ نام مبارک حضرت وليّ عصر (عج) به طور مطلق (در هر زمان و مکاني و در هر شرايطي) بي آنکه جاي تقيّه باشد، حرام است.



امام صادق عليه السلام در اين رابطه، فرمود:



«صاحِبُ هذا الاَمرِ لا يُسَمِّيهِ بِاسْمِهِ اِلاّ کافِراً



: نام مبارک صاحب اين امر (حضرت مهدي (عج)) را هيچ کس جز شخص کافر نمي برد». («وسائل الشيعه»، ج 11، ص 486)



همچنين مرحوم صدوق از «محمّد بن عثمان عمري» نقل مي کند که گفت: «برايم دستخطي پديدار شد که با آن دستخط آشنا بودم (که نويسنده اش حضرت ولي عصر (عج) است) به اين عبارت:



مَنْ سَمَّانِي فِي مَجْمَعٍ مِنَ النَّاسِ فَصَلَيْهِ لَعْنَةُ اللهِ



: کسي که در ميان اجتماع مردم، نام مرا ببرد، لعنت خدا بر او باد». (همان مدرک، ص 489)



2- نام بردن آن حضرت تا موقعي که قيام کند، ترک شود، امام هادي عليه السلام درباره ي حضرت صاحب الزّمان (عج) فرمود: «ياد کردن حضرت قائم (عج) به نام جايز نيست، تا وقتي که قيام کند و زمين را همانگونه که پر از ظلم و جور شده، پر از عدل و داد نمايد». («حضرت مهدي (عج) فروغ...»، ص 142)



3- پوشاندن نام حضرت مهدي (عج) به خاطر امر تعبّدي خاص نيست، بلکه تنها به ملاک تقيّه (با آن شرايطي که دارد)، مي باشد.



هنگامي که از امام حسن عسکري عليه السلام درباره ي امام عصر (عج) سؤال شد، ايشان فرمودند:



«اگر آنها را (مردم) به اسم مهدي (عج) آگاه سازيد، آن را ظاهر مي سازند و اگر مکانش را بشناساند، بر ضدّ او اقدام مي کنند». («وسائل الشيعه»، ج 11، ص 487)



شيخ حرّ عاملي پس از نقل اين حديث مي گويد: «اين حديث دلالت بر اين دارد که نهي ائمّه اطهار عليهم السلام از نام بردن حضرت مهدي (عج) مخصوص مواردي است که خوف از ضرر و بروز فساد باشد».



4- خود ائمّه ي اطهار عليهم السلام يا اصحابشان در موارد متعدّدي آن حضرت را به نام ياد کرده اند.



در حديثي مي خوانيم که وقتي همسر امام حسن عسکري عليه السلام باردار شد، امام حسن عليه السلام به او فرمود:



«سَتَحْمِلِينَ وَلَداً وَ اِسْمُهُ مُحَمَّدُ وَ هُوَ الْقائِمُ مِنْ بَعْدِي (همان مدرک)



: بزودي پسري را حمل مي کني که نامش «محمّد» است و قائم بعد از من اوست».



امام باقر عليه السلام فرمود:



«پدرم از پدرش نقل کرد که امام علي عليه السلام روي منبر فرمود: «در آخرالزّمان مردي از فرزندانم خروج و قيام مي کند». پس اوصاف و احوال حضرت قائم (عج) را تشريح کرد و آنگاه فرمود:



«لَهُ اِسْمانِ، اِسْمُ يُخْفي فَاَحْمَدٌ وَ اَمّا الَّذي يَعْلِنُ فَمُحَمَّدٌ ... (همان مدرک)



: او دو نام دارد يک نامش پنهان است که احمد مي باشد و امّا نامي که آشکار است، محمّد است»



اين روايت دلالت دارد بر اينکه تصريح به نام حضرت به گفتن «محمّد» حتّي بالاي منبري جايز است.



نتيجه اينکه ممنوعيّت نام بردن آن حضرت بستگي به وجود ملاک تقيّه دارد، ولي در غير تقيّه مانند امثال ما بنابر تحقيق حرام نيست. («حضرت مهدي (عج) فروغ...»، 137 الي 161)