در اينجا حال بندگان را نسبت به زيارت كه بر چهار درجه است بيان مى كنيم :



درجه اوّل: افرادى كه به نزديك حرم انور آنحضرت (عليه السلام)مى باشند و مجاورت دارند ، اينها لازم است در شبانه روز در هر صبح و شب محافظت و مواظبت بر زيارت حرم ايشان نمايند.



درجه دوّم: افرادى كه يك روز يا دو روز از حرم انور آنحضرت (عليه السلام)فاصله دارند ، اينها لازم است كه در همه اوقات شريفه سال و ماه و هفته محافظت بر زيارت حرم ايشان نمايند ، كه كمترين آن هر جمعه مى باشد.



درجه سوّم: افرادى كه در شهرهاى دور مى باشند و قدرت و استطاعت حالى و مالى دارند لازم است كه در هر ماه يا در هر چهار ماه يا شش ماه يا در هر يك سال يك مرتبه مشرّف شوند ، بر حسب كثرت و قلّت مؤونه و شغل خود ، و در صورت شدّت و كثرت مشاغل يا كمى مؤونه هر سه سال يك مرتبه ، و بعد از اين مرتبه در هر چهار سال يك مرتبه به زيارت حرم انور ايشان مشرّف شوند.



درجه چهارم: افرادى كه در شهرهاى دور مى باشند ، و براى تشرّف به زيارت حرم آنحضرت (عليه السلام) قدرت و استطاعت مالى يا حالى ندارند .



و بديهى است كه از اين طايفه هم در اين حال حقّ زيارت آنحضرت (عليه السلام)ساقط نمى شود ، زيرا برحسب دليل نقلى قطعى از آيات و اخبار و هم به مقتضاى حكم عقل و اعتبار حقّ امام (عليه السلام) خصوصاً وجود مقدّس حضرت ابى عبد الله(عليه السلام)حقّ عظيمى است كه بر عهده هر مؤمن و مؤمنه فرض و ثابت و ترك آن موجب عقوق و جفا و هتك حرمت به حضرت رسول (صلى الله عليه وآله) و حضرت ابى عبد الله(عليه السلام)است و اين حقّ عظيم در هيچ حالى ساقط نمى شود .



و اداء آن حقّ عظيم شرط صحّت ايمان و حفظ و كمال آن مى باشد ، و حقيقت و كمال اسلام و ايمان براى هر كسى درهر حالى متوقّف بر امر زيارت ايشان مى باشد .



و اين حقّ عظيم مانند توقّف امر نماز بر استقبال كعبه معظمه در هر مكانى است ، پس هر كس كنار حرم محترم كعبه است واجب است كه در هر نمازى رو به جانب آن نمايد ، و آنهائى هم كه در شهرهاى دور مى باشند اين امر واجب از آنها ساقط نمى شود ، بلكه آنها هم در هر نمازى بايد به طرف كعبه رو نمايند .



و همچنين است امر زيارت امام حسين (عليه السلام) ، زيرا حفظ ايمان و كمال آن موقوف است كه انسان آن را در هر سال و ماه و هفته و شب و روز ــ بنابر قدرت و تمكّن حال ــ اداء بنمايد ، پس هر گاه در آن مقام رفيع حاضر است يا حضور برايش ممكن است لازم است كه حرم انور ايشان را زيارت كند ، و هر گاه در شهرهاى دور ساكن است و استطاعت و قدرت بر حضور را ندارد پس لازم است از همان مكان كه هست به جانب كربلا توجه نموده و آنحضرت (عليه السلام)را زيارت نمايد ، و از همان جا هر شب و روز و هر ماه و سال محافظت و مواظبت نمايد ، و آداب و شرايط زيارت را رعايت كند همانگونه اى كه در حرم انور آنحضرت (عليه السلام) مراعات مى كرده .



و بر اين امر در بعضى از اخبار تصريح شده است ، از آن جمله در «بحار» و «زاد المعاد» و «تحفة الزائر» به سندهاى معتبر از سديرصرّاف نقل شده است كه گفت: حضرت صادق (عليه السلام)به من فرمود:



چه مانع است ترا از اينكه در هر هفته پنج مرتبه ، يا در هر روز يك مرتبه قبر امام حسين (عليه السلام) را زيارت كنى ؟



گفتم: فداى تو شوم ! فاصله من و آن حضرت فرسخهاى بسيار هست.



فرمود: بر بام خود مى روى و توجه به جانب راست و چپ خود مى نمائى ، پس سر خود را به سوى آسمان بلند مى كنى ، بعد رو به جانب قبر آنحضرت مى كنى و مى گوئى:



« السّلام عليك يا أبا عبدالله ، ألسّلام عليك يابن رسول الله ، ألسّلام عليك و رحمة الله و بركاته »



تا اينكه براى تو ثواب حج و عمره نوشته شود .



سدير گفت: بيشتر روزها من بيشتر از بيست مرتبه چنين زيارت مى كنم.( [51] )



و نيز در «بحار» در حديث معتبر ديگرى منقول است كه: حنّان بن سدير به خدمت حضرت صادق (عليه السلام) رفت ، و نزد آنحضرت جماعتى از اصحاب او بودند ، پس حضرت فرمود:



اى حنّان ! آيا هر ماه يك مرتبه امام حسين (عليه السلام) زيارت مى كنى ؟ گفت: نه.



فرمود: هر سال يك مرتبه چطور ؟ گفت: نه .



فرمود: كه بسيار جفا كاريد به سيّد و آقاى خود .



گفت: يابن رسول الله ! مانع من كمى توشه و دورى مسافت است.



فرمود: مى خواهى شما را دلالت كنم به زيارتى كه مقبول باشد هرچند زيارت كننده دور باشد؟



گفت: چگونه زيارت كنيم يابن رسول الله ؟



فرمود: در روز جمعه يا هر روز كه مى خواهى غسل كن ، و پاك ترين لباسهاى خود را بپوش ، و بالاى بلندترين بام خانه خود و يا به صحرائى برو ، و رو به جانب قبر كن و بگو: پس زيارت مختصره اى را بيان فرمودند.( [52] )



باز در « بحار » در حديث معتبر ديگرى نقل شده كه : حضرت صادق 7 به سدير فرمود:



آيا قبر حسين بن على (عليهما السلام)را بسيار زيارت مى كنى ؟



گفت: از بسيارى شغل مرا مقدور نمى شود.



فرمود: مى خواهى تو را چيزى تعليم نمايم كه هر گاه آن را انجام دهى از براى تو زيارت آنحضرت نوشته شود ؟



گفت: بلى فداى تو شوم.



فرمود: در خانه خود غسل كن ، و بالاى بام خانه خود برو ، و اشاره كن به جانب آنحضرت به سلام كردن ، تا براى تو ثواب زيارت نوشته شود.( [53] )



و نيز در همان كتاب از سدير نقل شده كه حضرت صادق (عليه السلام) فرمودند: اى سدير ! آيا هر روز قبر امام حسين (عليه السلام) را زيارت مى كنى؟



گفتم: نه فداى تو شوم.



فرمود: بسيار جفا كار هستيد ، آيا او را در هر ماه زيارت مى كنى ؟



گفتم: نه.



فرمود: آيا او را در هر سال زيارت مى كنى .



عرض كردم: گاهى مى شود.



فرمود: اى سدير! چه بسيار جفا كاريد به حسين (عليه السلام) ، آيا نمى دانى كه از براى خداوند هزار هزار ملك ژوليده مو و غبار آلوده است كه گريه مى كنند و آنحضرت (عليه السلام)را زيارت مى كنند ، و هيچ وقت سستى پيدا نمى كنند ، و چه باك است بر تو اى سدير ! كه قبر حسين (عليه السلام) را در هر هفته پنج مرتبه زيارت كنى، پس بعد حضرت مثل حديث اوّل را بيان فرمودند.( [54] )



پس بنده مؤمنِ سعادتمند با اشتياق قلبى كه به زيارت آنحضرت (عليه السلام)دارد ــ كه آن هم علامت آن است كه خداوند اراده خير نسبت به او دارد و نيز از دوستان و اولياء حقيقى اهلبيت اطهار (عليهم السلام) مى باشد ــ البته چنين بنده اى در هر كجا كه باشد ، سعى تمام در زيارت آنحضرت (عليه السلام)خواهد داشت .



بلكه علاوه بر آن ميزان در همه اوقات خود زيارت خواهدكرد و در آن مسامحه نخواهد نمود ، مگر بواسطه عذرى كه در امور ضرورى براى او پيش آيد .



بنابراين هركس قدرت واستطاعت براداء حقّ واجب زيارت آن حضرت(عليه السلام)را در رفتن به كربلا و به قرب حرم انور ايشان ندارد پس بايد در هركجا كه هست ، از دور به جانب كربلا توجّه نمايد و زيارت و سلام كند ، و هر روز و شب و هر هفته و ماه و سال به وظيفه حدّ معيّن در زيارت آنحضرت (عليه السلام)عمل نمايد ، بر آن وجهى كه اگر در كربلا حاضر و مكلّف بود عمل مى نمود اداء حقّ زيارت ايشان را بنمايد ، و در اين حال بر وجه مدام هر روز يا هر صبح و شام ، يا در هر پنج وقت نماز بر آن نحو از سلام و زيارت مختصرى كه درفرمايش حضرت صادق (عليه السلام)براى سديرنقل شد عمل نمايد