بعد از اثبات تداوم رسالت، و نياز انسان امروز مانند انسان ديروز به وحى و حتميّت حجّت بعد از خاتميت، اكنون اين پرسش مطرح مى شود كه اين حجج چه كسانى هستند؟ از چه ايل و تبارى مى باشند؟ چه ويژگى ها و صفاتى دارند؟ و چه مسئوليت هايى را دارا هستند؟ و وظيفه و مسئوليت توده ها در برابر آنها چيست؟



پاسخ آنها را در نهج البلاغه پى مى گيريم و اشاره اجمالى به بيان قرآن از آنها داريم.



قرآن كريم از اين اولياء و حجت هاى بعد از رسول سخن ها دارد و كرائم و مدايح او در وصف اينها است. در نگاه قرآن حجت هاى بعد از رسول اين ويژگى ها را دارند:



1 ـ از عصمت برخوردار و از رجس و پليدى بيزار و از هر تعلقى آزاد هستند( [6] ).



2 ـ نفس رسول هستند و با رسول دو گانگى ندارند( [7] ).



3 ـ بعد از خدا و رسول از ولايت بر مردم برخوردارند و اولو الامر هستند و اطاعت آنها را خداوند واجب كرده است.( [8] )



4 ـ وارثان كتاب و برگزيدگان رب الارباب هستند( [9] ).



5 ـ اجر رسالت رسول هستند و رسول در برابر انقلاب عظيمش، از مردم مودت آنها را خواسته است( [10] ).



6 ـ صاحبان علوم رسول هستند و سينه هاى آنها منزل قرآن است( [11] ).



7 ـ زبان صادق ابراهيم و احياگران راه او هستند( [12] ).



8 ـ آنها سبيل و صراط به سوى حق هستند( [13] ).



البته بحث از حجج بعد از رسول در قرآن، خود موضوع مستقلى است كه هرچند ديگران به آن پرداخته اند و زوايايى از اين حقيقت را نشان داده اند، ولى به بحث فراگيرترى نيازمند است و نگاه و فرصت ديگرى را مى طلبد.



معرفى اين حجت ها در نهج البلاغه يكى از محورى ترين مباحث اين كتاب است. حضرت على(عليه السلام) بر خود لازم مى داند كه به نسبت انكار جامعه بعد از رسول، به اثبات و معرفى آنها بپردازد، و اجازه ندهد تداوم نبوت و مسير مستقيم اسلام به انحراف كشيده شود، و قرآن و وحىِ مكتوب بدون ترجمان بماند.



آنچه آن حضرت به بيان آن پرداخته، خود گزارش گسترده اى را مى طلبد كه در اين نوشتار به گوشه اى از آن اشاره مى رود.