حكيمي، مهدي.



امام مهدي (ع) و آينده زندگي / مؤلف مهدي حكيمي .



تهران: انتشارات بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود (ع)1379.



64 ص. 2000 ريالISBN 964-7428-10-3:



فهرست نويسي بر اساس اطلاعات فيپا.



كتابنامه: به صورت زيرنويس.



1.محمدبن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق.- 2.مهدويت. 3.چهارده معصوم -- نظريه درباره مهدويت. الف.عنوان.



8الف58ح/224BP 462/297



كتابخانه ملي ايران 24053-79م



مركز پخش: تهران - 8408419



امام مهدي عليه السلام و آينده زندگي



مهدي حكيمي



ناشر: انتشارات بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود عليه السلام



نوبت چاپ: اوّل ـ بهار 80



تيراژ: 40000 نسخه



قيمت: 2000 ريال



شابك 3-10-7428-964



ISBN 964-7428-10-3



(4)



فهرست مطالب



پيشگفتار···7



بخش نخست: بشارتها···11



امام مهدي(ع) در قرآن···12



امام مهدي(ع) در سخن پيامبر(ص)···13



امام مهدي(ع) در سخن حضرت فاطمه(س) ···14



امام مهدي(ع) در سخن امامان···15



1.امام علي(ع)···15



2.امام حسن(ع)···15



3.امام حسين(ع)···16



4.امام سجاد(ع)···16



5.امام باقر(ع)···17



6.امام صادق(ع)···17



7.امام كاظم(ع)···18



8.امام رضا(ع)···18



9.امام جواد(ع)···19



10.امام هادي(ع)···20



11.امام حسن عسكري(ع)···20



بخش دوم: ميلاد موعود···21



بخش سوم: برنامه هاي امام مهدي(ع)···31



1.عدالت اجتماعي···32



(5)



2.در سايه شمشير···34



3.يك دين و يك آئين···36



4.رفاه اقتصادي و بهبود زندگي···38



الف.برقراري عدالت اجتماعي···39



ب.اجراي اصل مساوات···40



ج.عمران و آبادي زمين···40



د.بازپس گيري ثروت هاي غصب شده···40



ه.كنترل و نظارت دقيق مركزي···41



5.مساوات و برابري···42



6.حاكميت فراگير جهاني···44



7.حكومت مستضعفان···46



8.رشد علم و فرهنگ···48



9.امنيت اجتماعي···50



10.رشد تربيت انساني···53



11.سامان يابي زندگي···55



الف.گسيختن روابط انساني···58



ب.گسستن روابط خانوداگي···58



ج.انگيزه هاي غير انساني در روابط اجتماعي···59



د.روابط سودجويانه···59



ه.نابودي عبادات···60



12.روش زندگي امام موعود(ع)···61



(6)



پيشگفتار



«داشتن تصويري مبهم و مجمل از رويدادهاي آينده از نداشتنش بهتر است، و در بسياري از موارد دقت و قطعيت بسيار، اصلاً ضرورت ندارد».1



ويليام آگبرن



(از بزرگ پژوهشگران مسايل اجتماعي)



انسان ميان گذشته و آينده و ديروز و فردا زندگي مي كند و شخصيت و هستي او، به گذشته و آينده بستگي دارد؛ چنان كه اگر از گذشته اش بريده شود يا از آن بي خبر باشد دچار كمبود مي شود و نمي داند چگونه بوجود آمده و چگونه زندگي كرده است، زادگاهش كجاست و تاريخش چيست؟ همچنين اگر نسبت به آينده خود و همه همنوعان انساني خود شناختي - اگر چه اندك - نداشته باشد و نداند كه او و ديگر انسان ها به كدام راه مي روند و چه سرنوشتي در انتظار آنان است، دچار سردرگمي و سرگرداني مي شود.



________________________



1.شوك آينده، الوين تافلر، ترجمه حشمت الله كامراني، نشر سيمرغ، ص 475.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ پيشگفتار ا (7)



گذشته شناسي با علم تاريخ است و آينده شناسي در پرتو پيش بيني هاي ديني روشن مي شود و گهگاه آينده نگري هاي انساني، سايه روشني نسبت به آينده پديد مي آورد. آينده شناسي هاي انساني چون دليل روشني در دست ندارد احتمالي و فرضي است و چه بسيار كه اينگونه پيش گوئيها نادرست از كار درآيد.



امام علي عليه السلام :



بدانيد كه در فردا (حوادثي پديد مي آيد) و در آينده مسائلي رخ خواهد داد كه براي شما ناآشنا و ناشناخته است...1



امّا آينده شناسي هاي ديني، كه پيامبران و امامانِ آگاه و راستگو آن را پيشگويي كردند و با علم خدايي سخن گفتند، موجب آرامش فكر و اطمينان انسان مي شود چون پيامبران و امامان بارها و بارها پيشگوئيهايي كردند و همه راست و درست درآمده است. از اين رو، آنچه آنان درباره آينده مي گويند حتمي است.



آينده شناسي، براي همه انسان ها لازم است ؛ ليكن براي جوانان و نوجوانان لازمتر؛ زيرا افراد سالخورده و كهن سال بيشترين بخش عمرشان را گذرانده اند و بخش اندكي از زندگي شان، بيشتر باقي مانده

________________________



1.نهج البلاغه (فيض الاسلام)/ 425.



(8) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



است. امّا نوجوانان و جوانان بيشترين بخش عمرشان باقي مانده و آينده بيش از نيم قرن عمر آنان را تشكيل مي دهد. از اين رو، بايد بيشتر بررسي كنند كه در آينده چه مسائلي رخ خواهد داد و چه پيشامدهايي در سر راه انسان قرار دارد. شايد در دوران آينده زندگي يك نوجوان يا جوان، همان حوادث بزرگ را كه پيشگويي كردند پديد آيد و اوضاع جهان دگرگون شود و حكومت هاي ظلم واژگون شوند و حكومت و دولتي خدايي آشكار گردد و همه انسان ها را به طور مساوي بنگرد و ظلم ها را نابود سازد و برابري و برادري ميان همه مردم پديد آورد. همه افراد انساني را چون يك خانواده به هم مهربان كند و اين همه مشكلات را بر طرف سازد.



نوجوان و جوان بايد به چنين روزهايي كه ممكن است در بقيه دوران زندگي او رخ دهد، توجه داشته باشد و خود را براي آن دوران و شرايط آن آماده كند. چون در هر اجتماعي شرايطي براي زندگي وجود دارد و شرايط آينده كه دوران ظهور حق و عدل است شرايط ويژه دارد و انسان بايد شايستگي زندگي در آن دوره را داشته باشد. بويژه اگر بخواهد فردي شايسته باشد، بايد از هم اكنون با بكارگيري روش هاي تربيتي و اخلاقي خود را شايسته بسازد. چون اخلاق هاي زشت و غير انساني يا اخلاق هاي زيبا و انساني، كم كم در انسان بوجود مي آيد و انسان را بالا مي برد يا پايين مي آورد؛ يكباره يك نوجوان يا جوان، نيك و نيك رفتار نمي شود، اين صفت ها همه، به تدريج و با مواظبت و تربيت در آدمي



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ پيشگفتار ا (9)



پديد مي آيد. بنابراين براي شركت در جامعه آينده كه جامعه انساني و اسلامي كامل است و همه رفتارها و كردارها نيك و زيباست، بايد از هم اكنون آماده شد و با نيكي و اخلاق انساني و تربيت درست خو گرفت و عادت كرد و خوبي ها را به صورت عادت هايي در روح جايگزين ساخت تا آنگاه كه انقلاب جهاني امام مهدي عليه السلام رخ داد، جوانان و نوجوانان شايستگي شركت در آن دوران را داشته باشند.



در گفتار معصومان رسيده است كه ياران حضرت مهدي عليه السلام جوانان هستند و سالخوردگان، ميان ياران حضرت چون نمك در غذا اندكند.



امام علي عليه السلام :



ياران مهدي عليه السلام جوانان هستند و سالخورده اي ميان آنان نيست مگر به مقدار سُرمه در چشم و نمك در غذا، و كمترين بخش غذا نمك است.1



از اين حديث معلوم مي شود كه جوانان، بيشتر بايد آينده شناس باشند و ضوابط و مقررات آن را خوب بدانند و بيش از همه، خود را براي آينده بسازند و فداكار بار بياورند. اين رساله كوچك اگر راه آينده شناسي را كمي روشن كند و در اين راه اندكي موفق شود، مايه خرسندي است.



________________________



1.عصر زندگي، محمد حكيمي، چاپ دوم، دفتر تبليغات اسلامي، ص 87.



(10) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



بخش



نخست



بشارت ها



(11)



امام مهدي عليه السلام در قرآن



«وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الاْءَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّـلِحُونَ»1



ما در زبور داود، از پس ذكر (تورات)، نوشته ايم كه سرانجام، زمين را بندگان شايسته ما به ارث مي برند (و بر كره زمين حاكم مي شوند).



طبق فرموده پيشواي پنجم حضرت امام محمد باقر عليه السلام ، اين بندگان شايسته كه وارثان زمين شوند. اصحاب مهدي عليه السلام هستند، در آخرُالزمان.2



________________________



1.سوره انبياء، آيه 105.



2.تفسير مجمع البيان، ج 7، ص 66.



(12) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



امام مهدي عليه السلام در سخن پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم



پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم :



... خداوند از فرزندان حسين اماماني قرار داده است كه راه و روش و آيين مرا برپا مي دارند. نهمين آنان قائم خاندان من «مهدي» امتم مي باشد. او شبيه ترين مردمان به من است در سيما و گفتار و كردار. پس از غيبتي طولاني و سرگرداني و سردرگمي مردم، ظاهر مي شود، آنگاه آيين خدارا آشكار مي سازد... پس زمين را از عدل و داد پُر مي كند پس از آن كه از ستم و بيداد لبريز شده باشد.1



________________________



1.كمال الدين 1/257.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بشارتها (13)



امام مهدي عليه السلام در سخن حضرت فاطمه قدس سرهما



جابر مي گويد: خدمت حضرت فاطمه رفتم، لوحي نزد آن بانو نهاده بود كه در آن نام هاي امامان نوشته شده بود (از آن جمله درباره دوازدهمين امام چنين آمده بود) پس از امام يازدهمين (امام حسن عسكري عليه السلام راه امامت را كامل مي كنم با فرزندش كه رحمت براي همه جهانيان است. او (امام دوازدهم) داراي كمال موسي و شكوه عيسي و شكيبايي ايوب است... در زمان (غيبت) اين امام، دوستان من (دينداران راستين) به مشكلات گرفتار شوند... آنان به حق دوستان منند (چون در دينداري پايداري مي كنند). درود و رحمت خداوند بر آنان باد. آنان (مردمان در دوران غيبت) بي گمان هدايت شدگان و راه يافتگانند.1



________________________



1.كمال الدين 1/310.



(14) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



امام مهدي عليه السلام در سخن امامان



1.امام علي عليه السلام :



اصبغ نُباته كه از شاگردان و ياران آن حضرت است مي گويد: روزي نزد امير مؤمنان عليه السلام رفتم، ديدم در فكر فرو رفته است و با انگشت بر زمين خط مي كشد. گفتم: اي امير مؤمنان! چه شده است كه در فكر فرو رفتيد؟... امام فرمود: در مولودي مي انديشم كه از نسل من است و او «مهدي» است كه زمين را از عدل و داد پر مي كند پس از آن كه از ستم و بيداد پُر و لبريز شده باشد...1



2.امام حسن عليه السلام :



... (امام) قائم كه (هنگام ظهورش)، حضرت عيسي از آسمان فرود مي آيد و پشت سر او نماز مي گذارد... تولدش از مردمان پنهان است و از چشم ها غايب مي شود... او نهمين فرزند برادرم حسين است و فرزند بهترين زنان. عمري طولاني دارد، و خداوند او را (در زمين) آشكار مي سازد در سيماي انساني چهل ساله، تا همگان بدانند كه خداوند بر هر كاري قادر است.2





________________________



1.كمال الدين، 1/289.



2.كمال الدين، 1/316.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بشارتها (15)



3.امام حسين عليه السلام :



اگر از دنيا يك روز (بيش) باقي نمانده باشد، خداوند آن روز را دراز گرداند، تا مردي از فرزندان من قيام كند، و زمين را از عدل و داد لبريز كند، پس از آن كه از ستم و ظلم پُر شده باشد. اين چنين از پيامبر شنيدم.1



4.امام سجاد عليه السلام :



... بي ترديد، مردم زمان غيبت مهدي، كه امامت او را باور دارند، و منتظر ظهور اويند، از مردمان ديگر زمان ها برترند؛ چون خداي بزرگ، به آنان عقل و درك و فهمي داده است كه غيبت برايشان چون ظهور است. خداوند آنان را، در آن زمان، همپايه مجاهدان شمشير زن زمان پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم قرار داده است و اينانند اخلاص گزاران واقعي، و شيعيان راستين ما، و دعوت كنندگان مردم به خدا (و به دين خدا)، آشكار و پنهان.2



________________________



1.كمال الدين، 1/318.



2.منتخب الاثر/ 244.



(16) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



5.امام باقر عليه السلام :



محمّدبن مسلم (كه از شاگردان امام باقر و امام صادق عليه السلام است) مي گويد: از امام باقر عليه السلام پرسيدم درباره قائم كه هر گاه قيام كند چه روشي در پيش مي گيرد؟ امام فرمود: روش پيامبر را تا اسلام را حاكم سازد. گفتم:



روش پيامبر چه بود؟ امام فرمود: آنچه در (نظام ها و آيين) جاهليت بود باطل كرد، و عدالت ميان مردمان حاكم ساخت. و چنين است (امام) قائم عليه السلام آنگاه كه قيام كند آنچه را (از راه و روش ها ميان مردم) در زمان پيش از ظهور رايج بوده است، زير پا مي نهد، و آيين دادگري را برپا مي دارد.1



6.امام صادق عليه السلام :



كساني كه در حالت انتظار دولت قائم، از جهان درگذرند، مانند كساني اند كه در خدمت (امام) قائم باشند. امام، پس از اين سخن مكثي كرد، سپس فرمود: بلكه مانند كساني اند كه در ركاب (امام) مهدي عليه السلام شمشير زده باشند. سپس فرمود: نه به خدا سوگند، اينان مانند آن كسانند كه در خدمت پيامبر به شهادت رسيده باشند.2





________________________



1.تهذيب 6/154.



2.بحارالانوار 52/126.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بشارتها (17)



چشم به راهِ امرِ (قيام و انقلاب) امام خود باش، در هر شب و هر روز، زيرا كه خدا در هر روز كاري كند و كاري، او را از كاري ديگر باز ندارد...1



7.امام كاظم عليه السلام :



... خداوند براي دوازدهمين (امام) از خاندان ما هر دشواري را آسان مي گرداند، و به دست او هر جبّار و زورگوي سرسختي نابود مي شود، و هر شيطان سركشي نابود مي گردد.2



8.امام رضا عليه السلام :



دِعْبِل خُزاعي (شاعر نامدار شيعي) مي گويد: قصيده خود را در حضور امام رضا عليه السلام خواندم، چون به اين شعرها رسيدم: امامي از آل محمد صلي الله عليه و آله وسلم ، به يقين خروج خواهد كرد، او به تأييد اسم اعظم الهي و بركت نصر آسماني به پا مي خيزد و حق و باطل را از هم جدا مي كند، و همه را بر شادخواري ها، و كين توزي ها، كيفر مي دهد. (در اين هنگام) امام رضا عليه السلام به شدّت گريست، آنگاه فرمود: «اي دِعْبل! روحُ القُدُس به زبان تو سخن گفته است. آيا مي داني اين امام چه

________________________



1.مكيال المكارم 2/157.



2.كمال الدين 2/369.



(18) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



كسي خواهد بود؟» گفتم نه (شخص او را نمي شناسم)، ليكن شنيده ام كه امامي از شما خاندان پيامبر خروج مي كند، و زمين را از عدل و داد لبريز مي سازد.



امام رضا عليه السلام فرمود: «پس از من فرزندم محمّد (جواد) امام است. پس از محمّد فرزندش علي، امام است. پس از علي (هادي) فرزندش حسن، امام است و پس از حسنِ (عسكري)، فرزندش حجتِ قائم خواهد بود.



اوست كه در زمان غيبت (مردمان) چشم به راه اويند، و در زمان ظهور همه مطيع او گردند. او زمين را پر از عدل و داد مي كند، پس از آن كه پر از ظلم و ستم شده باشد...»1



9.امام جواد عليه السلام :



عبدالعظيم حسني (كه از ياران آن امام است) مي گويد: به امام جواد عليه السلام گفتم: اميدوارم كه شما قائم خاندان پيامبر باشي كه زمين را از عدل و داد آكنده مي كند... امام فرمود: همه ما قائم به امر خداي بزرگيم... ليكن آن قائمي كه خداوند، به دست او زمين را از كافران و منكران پاك مي گرداند، و سراسر گيتي را از عدالت سرشار

________________________



1.كمال الدين 2/372.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ بشارتها (19)



مي سازد او كسي است كه تولدش از مردم پنهان خواهد بود، و خود او از چشم ها غايب مي شود...1



10.امام هادي عليه السلام :



امام پس از من، فرزندم حسن است و پس از رحلت فرزندش (امام) قائم است كه زمين را از عدل و داد پُر مي كند، پس از آن كه از ظلم و بيداد لبريز شده باشد.2



11.امام حسن عسكري عليه السلام :



سپاس خدايي را كه پيش از مرگم جانشينم را به من نماياند. جانشيني كه شبيه ترين انسان ها به پيامبر است در خلقت و اخلاق. خداوند او را در دوران غيبت (از بلاها) حفظ مي كند، سپس او را آشكار مي سازد. او سراسر زمين را از عدالت پُر مي كند، پس از اين كه از ظلم و ستم لبريز شده باشد.3



________________________



1.كمال الدين 2/378



2.كمال الدين 2/383.



3.كمال الدين 2/409.



(20) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



بخش



دوم



ميلاد موعود



(21)



ميلاد موعود



نيمه شعبان، روز ميلاد امام زمان است. ماه شعبان هشتمين ماه از سال هجري قمري است. سال هجري، تاريخي است كه مبدأ آن، هجرت پيامبر اكرم است از مكه به مدينه. سال هجري، دو گونه است: سال هجري شمسي (خورشيدي)، و سال هجري قمري، سال هجري قمري را «هلالي» نيز مي گويند، زيرا كه هر ماه آن با ديدن هلال آغاز مي شود. سال قمري، 12 ماه دارد، و از ماه محرّم آغاز مي گردد.



در روز پنجشنبه، پانزدهم شعبان، در سال 256 هجري قمري، حضرت حجت بن الحسن امام زمان عليه السلام تولد يافت. حضرت حجت، امام دوازدهم است، و فرزند امام يازدهم حضرت امام حسن عسكري است، و با سه واسطه، فرزند امام رضا، و با پنج



(22) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



واسطه، فرزند امام جعفر صادق، و با هشت واسطه، فرزند امام حسين و با نُه واسطه، فرزند حضرت علي و فاطمه - دختر پيامبر اكرم و مادر امامان - مي باشد.



امام دوازدهم، حضرت حجّت، به اين نام ها نيز خوانده مي شود:



مهدي، موعود، قائم آل محمد، منتقم، امام منتظر، امام غايب، صاحبُ الامر، صاحبُ الزمان، وليّ عصر، ابا صالح



چون او و ظهور او، وعده داده شده است، و خدا و پيامبران و اوليا و پيامبر اكرم، وعده داده اند كه او مي آيد و جهان را پر از عدل و داد مي كند، «موعود» ناميده شده است.



چون براي نشر دين حق و برپا داشتن عدالت قيام مي كند و به پا مي خيزد، «قائم» ناميده شده است.



چون انتقام انبيا و مردان خدا را از جباران مي گيرد، و هم انتقام بشريت را و انتقام خون هاي پاك مردان حق و انسان هاي بزرگ و شهداي راه حق و عدالت را، «منتقم» ناميده شده است.



چون مسلمانان در انتظار اويند، بلكه بشريت - در شعورِ معقول و وجدانِ اجتماعيِ خويش - چنان معلم و نجات دهنده اي را مي طلبد و انتظار مي كشد، «مُنتَظَر» ناميده شده است.



و چون از ديدگاه عموم پنهان است، «امام غائب»، و چون او



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ميلاد موعود (23)



صاحب امر خدا است، صاحب الامر، و چون صاحب زمان است، به ولايت خدايي، صاحبُ الزّمان، و چون وليّ خدا در اين عصرها و روزگاران اوست، وليّ عصر، ناميده شده است.



چنان كه گفتيم، يكي از نام هاي امام زمان، «موعود» است. بايد دانست كه موعود، در اديان آسماني ديگر نيز وجود داشته است. بدين معني كه برخي از پيامبران، پيامبر و معلم و مصلحي را كه از آن پس مي آمده است معرفي مي كرده و ذهن جامعه را براي پذيرش پيامبر و مصلح بعدي آماده مي ساخته اند. موعود موسي (يعني كسي كه حضرت موسي عليه السلام ، آمدن او را خبر داده بوده است) حضرت عيسي است. موعود حضرت عيسي عليه السلام ، حضرت احمد (احمد فارقْليط) است - چنان كه در قرآن مجيد تصريح شده است.1 نيز اتفاق مي افتاده است كه پيامبران گذشته، به آمدن موعود آخرالزمان - يعني مهدي موعود - اشاره مي كرده اند.2



اين گونه بوده است تا به هنگام ظهور دين اسلام، در دين اسلام، «موعود» به طور دقيق، معين و معرفي گشت، يعني مهديِ آخرالزّمان. در اينجا بايد در نظر داشته باشيم كه مسأله مهدي و ظهور و قيام او، موضوعي نيست كه فقط به كساني كه داراي مذهب

________________________



1.سوره صف، آيه 6.



2.كتاب بشارات عهدين را بخوانيد.



(24) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



تشيعند مربوط باشد، بلكه اين موضوع، يك مسأله اسلامي است. خود پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم بارها آمدن مهدي را در آخرالزمان، و اين كه مهدي از اولاد علي و فاطمه است، فرزند بي واسطه امام حسنِ عسكري است، و قيام نهايي دين و توحيد به دست او است، مژده داده و گوشزد كرده است. در قرآن كريم نيز آيات چندي است كه حتي مفسّران اهل سنت، آن آيات را مربوط به ظهور مهدي دانسته اند.1 و به همين مناسبت، كه در احاديث و گفته هاي پيامبرِ اكرم، سخن از مهدي بسيار آمده است، علماي اهل سنّت، در بيشتر از 200 كتاب از كتاب هاي معتبر خويش، مناقب مهدي، و مسائل مربوط به مهدي، و چگونگي ظهور او، و شرايط نزديك يا مقارن زمان ظهور او را ذكر كرده اند، و بيش از 30 كتاب، ويژه «مهدي» تأليف كرده اند.



نيز به همين دليل است كه در تاريخ مي نگريم كه از حدود 150 سال پيش از ولادت مهدي (مثلاً از سال 132 هجري، آغاز خلافت عباسي به بعد)، كساني ادعا مي كرده اند كه همان مهدي كه پيامبر گفته است ايشانند. و اين به علت شيوع مسأله مهدي بود، از زمان خود پيامبر، و از زبان او. پس اصلِ مسأله مهدي، و خروج او در

________________________



1.مانند آيه 54 از سوره مائده، و آيه 105 از سوره انبياء، و آيه 5، از سوره قصص



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ميلاد موعود (25)



آخرالزمان (براي اصلاح جهان و خوار ساختن جبّاران، و انتقام گرفتن از ستمگران و عزت بخشيدن به محرومان و زيردستان و اجرا كردن كليه احكام قرآن) جزو تعاليم اسلام است، و مژده اين خروج را خود پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم داده است. و از اين جهت همه فرقه هاي مسلمان به اصلِ مسأله «مهدي» معتقدند.



چنان كه گفتيم، بر مبناي بشارات كتاب هاي پيشينيان، و روايات اسلامي، اشتهار يافته بود كه از امام حسن عسكري، فرزندي به وجود مي آيد كه برهم زننده اساس حكومت ها و واژگون كننده تاج و تخت ها و دولت هاست. از اين رو، بي درنگ، از سوي خليفه عباسي آن روز، المُعتَمِد دستور هجوم به خانه امام حسن عسكري و تفتيش آن، و جلب و احياناً قتل فرزند او مهدي، صادر شد، و مأموران به خانه امام ريختند... اينجا بود كه ضمن مقارناتي، علل ناپديدي امام فراهم آمد، و دوازدهمين پيشواي شيعه به فرمان الهي از نظرها پنهان گشت...1



دانشمندان مسلمان، راجع به حضرت مهدي عليه السلام ، و مسأله طول عمر او، و فوايد وجودي او، در حال غيبت، و مسائل مربوط به خروج او، سخنان بسيار گفته اند، همين گونه عرفا و فلاسفه، به

________________________



1.شرح بيشتري، در اين باره، در كتاب خورشيد مغرب آمده است.



(26) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



تصريح و اشاره، بدين مسأله توجه داده اند، مانند محيي الدين ابن عربي، در كتاب (فتوحاتِ مَكّيّه». و ابن سينا، در كتاب عظيم خود «شفا». يكي از دانشمندان و رياضيدانان و متفكران بزرگ، خواجه نصيرالدين طوسي نيز، درباره «مهدي» چنين مي گويد:



«حرمان خلق از امام و علّت غيبت او چون معلوم است كه از جهت خداي ـ سُبحانّه ـ نباشد و از جهت امام نبود، پس لابد از جهت رعيت بود. و تا آن علت زايل نشود، ظاهر نگردد. و استبعاد از درازيِ عمرِ حضرت مهدي عليه السلام نمودن، چون امكانش معلوم است و از غير او مُتَّفق1 جهلِ مَحض بود2».



بايد بدانيم كه در زمان غيبت حضرت حجت، مسلمان نبايد در انجام دادن تكاليف خود كوتاهي كند. همه دستورات دين، در اين زمان نيز، به حال خود باقي است، واجب واجب است و حرام حرام، بويژه تكاليف و وظيفه هاي اجتماعي. مثلاً اگر در جامعه اي فساد رايج شد، ظلم پا گرفت. مسلمان نمي تواند بگويد، بگذار باشد، امام زمان مي آيد و درست مي كند و اصلاح مي فرمايد. آنچه امام

________________________



1.يعني: اتفاق افتاده، واقع شده. اشاره است به عده اي از اشخاص كه عمر بسيار كرده اند و شرح حالشان در تواريخ آمده است.



2.فصول نصيريّه، ص 38، چاپ دانشگاه تهران.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ميلاد موعود (27)



زمان درست مي كند و اصلاح مي فرمايد، تكليف ديني خودِ آن امام است كه از لحظه و روز ظهور او شروع مي شود. تا پيش از آن لحظه و آن روز، هر مسلماني به همه تكاليف خود مكلف است، همينطور كه بايد نماز بخواند و روزه بگيرد، بايد امر به معروف و نهي از منكر كند، با ظلم و ظالم بستيزد، به دادِ مظلوم برسد، براي از بين بردن ستم و برپا داشتن عدل و داد، بكوشد، و...و...



جوانان عزيز، درباره حضرت حجت و مسائل مربوط به او، و آينده جهان از نظر مذهب، و تحليل دقيق فلسفه انتظار، مي توانند اين كتاب ها را بخوانند:



1.آينده جهان از نظر مكتب ما.



2.انتظار، مذهب اعتراض.



3.دادگستر جهان.



4.در فجر ساحل.



5.خورشيد مغرب.1



در پايان اين گفتار، يكي از مشهورترين سخنان پيامبر را كه درباره مهدي فرموده است، و علماي مذاهب اسلامي نقل كرده اند، نقل مي كنيم، سخني كه از نظر ديني و اعلام نمودن شخص

________________________



1.و نيز كتاب هاي: عصر زندگي. 2.انتظار در انديشه ها.



(28) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم ، قطعيت مسأله را مي رساند.



«اگر از عمر جهان جز يك روز باقي نماند، خدا همان يك روز را آن قدر طولاني و دراز كند تا مهدي - فرزند من - ظاهر شود و جهان را، در حالي كه از ستم پر شده باشد، از عدالت و دادگري پر كند».



و چنان كه مي نگريم مسير كلي بشر، از نظر فقدان عنصر معنوي در حركت ها و زندگي ها، رو به حالتي است كه در نهايت - چنان كه پيامبر گفته است - نياز به كسي كه بتواند اصلاحي همه جايي و همگانه پديد آورد، و اين همه ستم ها و اختلافها را برطرف سازد، و معنويت را به زندگي بشر بازگرداند، محسوس است.1





________________________



1.اين بخش با اجازه استاد محمدرضا حكيمي، از كتاب «بعثت، غدير، عاشورا، مهدي» ايشان آورده شده است.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ميلاد موعود (29)



(30)



بخش



سوم



برنامه هاي



امام مهدي (ع)



(31)



«روزي عالميان همه، دست برادري و مساوات به هم خواهند داد و آن روز است كه بدبختي و تيره روزي بر عرصه جهان يافته نخواهد شد».1



ويكتور هوگو



1.عدالت اجتماعي



امام صادق عليه السلام :



مهدي، عدالت را، همچنان كه سرما و گرما وارد خانه مي شود، وارد خانه هاي مردمان مي كند، و دادگري او همه جا را فرا مي گيرد.2



گسترش عدالت در سراسر جهان و ريشه كني بيداد از همه آبادي هاي زمين، از نخستين برنامه هاي انقلاب امام مهدي عليه السلام مي باشد و از هدفهاي اصلي آن امام بزرگ و نجاتبخش است. اين موضوع در بشارت ها و احاديثي كه درباره آن حضرت رسيده است

________________________



1.بينوايان 1/88، ويكتورهوگو، ترجمه حسينعلي مستعان.



2.بحارالانوار 52/362.



(32) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



خيلي روشن ياد شده است. در سخنان پيامبر بزرگوار اسلام و امامان معصوم كه درباره قيام امام دوازدهم آمده، دعوت به توحيد و مبارزه با شرك و كفر به اندازه ايجاد عدالت و اجراي آن، مورد تأكيد قرار نگرفته است. علت اين موضوع شايد اين باشد كه با آموزش هاي پيامبران گذشته و بويژه پيامبر ما و دين اسلام، همچنين رشد علم و آگاهي بشر، انسان ها به خداي يكتا ايمان مي آورند و انديشه خدانشناسي شكست مي خورد، و نوع جامعه هاي انساني داراي عقيده مذهبي و خدايي مي گردند؛ ليكن با اين وصف در آتش ظلم، حقكشي و كينه توزي و روابط غير انساني مي سوزند، و با زندگي بي عدالت كه در حقيقت شكنجه و مرگ تدريجي است، دست به گريبانند. از اين رو، نياز عمده جامعه بشري برقراري عدالت و دادگري است و حاكميت روابط انساني بر جامعه. انسان ها تشنه عدالتند و خواهان آيين و ديني كه اين تشنگي را فرو بنشاند و آتش بيدادگري را خاموش كند. و عدالت واقعي را بوجود آورد. كه همه مردم؛ بزرگ و كوچك و ضعيف و قوي آن را آشكار ببينند.



بنابراين، مشكل اصلي و نخستين آن نجات دهنده بزرگِ انسان، مشكل خداباوري يا انكار خدا نيست؛ بلكه مشكل اصلي ظلم و



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (33)



ستم جهانسوز و همه جايي است كه بشريت را در كام خود فرو برده و در آتش خود سوزانده است و دين و عقيده و آزادي و خواب و خوراك و آسايش و همه چيز انسان را نابود ساخته است. به اين جهت امام مهدي عليه السلام كه آخرين نجات دهنده انسان هاست پس از ظهور مبارك خويش، اصول عدالت و دادگري را در ميان همه انسان ها برقرار مي سازد و همه مردم را از بدي و آزار رساني و زشتي و محروميت رهايي مي بخشد.



2.در سايه شمشير



امام باقر عليه السلام :



... قائم آل محمد صلي الله عليه و آله وسلم شباهت هايي با پنج تن از پيامبران دارد... امّا شباهت او به جدّ خود (پيامبر اكرم) قيام با شمشير است و كشتن دشمنان خدا و پيامبر، و جباران و سركشان...1



از كارهاي حتمي امام موعود عليه السلام جنگ با تمام انسان هاي ظالم و خون آشام است. با مطالعه تاريخ بشري، اين واقعيت آشكار مي شود كه موانع رشد و پيشرفت انسان جز با قدرت و خونريزي از

________________________



1.كمال الدين 1/327.



(34) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



سر راه برداشته نمي شود. و تعاليم اخلاقي و اصول تربيتي هر چند تأثيرهاي فراواني داشته است، ليكن اين تأثيرها در برخي افراد نجيب انساني بوده است، و در طبقه زورگو، دنيا دوست و ظالم كه منابع قدرت اقتصادي، سياسي و نظامي جامعه ها را در دست مي گرفتند، هيچ تأثيري نداشته است، و آنها را به راه نياورده است. براي تربيت و هدايت آنها بايد از روش ديگري استفاده كرد، تا سدّ راه انسان ها نشوند و راه رشد را بر مردم نبندند. تا تمام مردم بتوانند بدون هيچ مانعي به زندگي خويش ادامه دهند. به همين دليل، مسأله جنگ و كاربرد نيرو به عنوان يك ضرورت براي رسيدن به هدفهاي انساني مطرح مي گردد. و جز از اين راه نمي توان ظالمان، ستمگران و دنيا طلبان را سرجاي خود نشاند و امنيت اجتماعي و اقتصادي و سياسي در جامعه برقرار كرد، و جامعه را براي تلاش و كوشش آزادنه افراد آماده ساخت.



تاريخ پيامبران نيز، پُر است از جنگ و مبارزه با ستمگران و طاغوتان، و هميشه رهبرانِ انسان و دوستداران بينوايان و بيچارگان با آنان كه راه باطل مي رفته و به انسان ها ظلم مي كردند، مبارزه كرده اند. پيامبر اكرم كه كانون رحمت و در بالاترين مقام اخلاق انساني است نيز براي مبارزه با كفّار و ستمگران 83 جنگ انجام



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (35)



داد. امام علي عليه السلام و امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام نيز در راه حق و نجات جامعه از بيدادگري، جنگ كردند.



امام مهدي عليه السلام نيز كه ادامه دهنده راه انبياء و پيامبر اكرم و امامان است براي برپايي عدالت و هدفهاي بزرگ انساني، راهي جز مبارزه و جنگ و سركوب ستمگران و سرمايه داران ندارد. شمشير آن امام بر سر مجرمان فرود مي آيد. و در آن دوران آنان راه فراري ندارند و در زير سايه شمشير امام مهدي عليه السلام است كه انسان هاي درد كشيده و رنج ديده به آسايش و زندگي دست مي يابند. شمشير امام موعود براي ستمگران مرگبار است و براي بيچارگان و مظلومان پناهگاه و پشتيبان.



3.يك دين و يك آئين



امام صادق عليه السلام :



... مفضل! سوگند به خدا (امام قائم عليه السلام ) از ميان ملت ها و آيين ها اختلاف را برمي دارد، و يك دين بر همه حاكم مي گردد...1



براي تشكيل جامعه اي واحد، يك موضوع ضروري است و آن

________________________



1.بحارالانوار 53/4.



(36) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



يك آئين و يك اعتقاد است. آئين ها و اعتقادهاي گوناگون، بطور قطع، تفرقه و دوگانگي اجتماعي بوجود مي آورد، و مانع وحدت و يگانگي مردم مي گردد.



اگر برنامه ريزي هاي اجتماعي گرفته شده از طرز فكرها و مرام هاي گوناگون باشد، فعاليت هاي انساني را در زمينه هاي گوناگون اقتصادي، سياسي، فرهنگي و... مختلف و متضاد مي سازد و مانع يكساني و يگانگي جامعه مي گردد. بنابراين تنوع و گوناگوني راه ها و عقيده ها موجب اختلافها و تضادها و برخوردهايي در جامعه مي شود، كه در اين شرايط نمي توان تشكيل جامعه اي واحد و يگانه را انتظار داشت. بنابراين، بايد آئين و دين واحدي بر جامعه حاكم باشد، تا امت واحد به معناي واقعي بوجود آيد.



در دوران ظهور و روزگار دولت امام مهدي عليه السلام آئين واحدي بر جهان حاكم مي گردد و راه و روش ها نيز يكي مي شود؛ و يگانگي واقعي در عقيده و مرام انسان ها پديد مي آيد؛ و مردمان همه يك دل و يك زبان به سوي سعادت حركت مي كنند. ديگر دوگانگي و تضاد در مرام ها و عقيده ها وجود ندارد، راه و روش ها يكي و هدفها نيز يكي است. همچنان كه در برنامه هاي زندگي اجتماعي نيز اختلافي ديده نمي شود.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (37)



امام مهدي عليه السلام با چنين اصلي اساسي در ساختن جامعه يگانه بشري به موفقيّتي بزرگ و چشمگير دست مي يابد، و همه علت ها و عوامل ناسازگاري و درگيري را از بين مي برد، و ناسازگاري ها و اختلافات اجتماعي را كه از اختلافات عقيدتي و ديني بوجود مي آيند، نابود مي سازد، و با يكي كردن عقيده ها و ايدئولوژي ها راه هر گونه اختلافي را مي بندد. او وحدتي واقعي را بر اساس اصول توحيد و ايدئولوژي اسلامي پي مي ريزد، و همه انسان ها را در زير شعار يگانه و دين واحد گرد مي آورد.



4.رفاه اقتصادي و بهبود زندگي



پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم :



در امت من مهدي قيام كند... و در زمان او مردم به نعمت هايي دست مي يابند كه در هيچ زماني دست نيافته باشند. (همه) نيكوكار و بدكار. آسمان بر آنان ببارد و زمين چيزي از روييدني هاي خود را پنهان ندارد.1



از برنامه ها و اقدام هاي امام مهدي عليه السلام پديد آوردن رفاه و آسايش در كل جامعه بشري است. در اين دوران جامعه بشري

________________________



1.بحارالانوار 51/78.



(38) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



واحدي تشكيل مي گردد كه در آن همه مانند خانواده اي در كنار هم زندگي مي كنند. و تقسيم بندي جامعه هاي پيشرفته و جامعه هاي محروم و عقب مانده از بين مي رود. بلكه همه جامعه ها و انسان ها به رشد و رفاه دست مي يابند. همچنين ابر قدرت ها وجود نخواهند داشت، و بهبود زندگي و بي نيازي اقتصادي نصيب همه انسان ها مي شود و همه جايي و همگاني مي گردد. اين آسايش موجب رشد و برتري معنوي و فكري انسان مي شود.



امام مهدي عليه السلام براي رسيدن به اين هدف بزرگ انساني، از روش ها و عوامل مختلفي استفاده مي كند تا به زندگي انسان ها - سروسامان ببخشد و همه مشكلات را از ميان بردارد.



الف.برقراري عدالت اجتماعي:



عدالت اجتماعي كه در بخش اول به آن اشاره شد، به معناي تعادل و همساني در كليه جريان هاي اقتصادي جامعه است. در پرتو چنين عدالتي، فاصله هاي اقتصادي از ميان مي رود و ديگر افراد فراواني تهيدست و محروم، و افراد اندكي سرمايه دار، يافت نمي شوند.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (39)



ب.اجراي اصل مساوات:



رعايت قاطع اصل مساوات نيز، موجب تساوي ثروت ها و برابري در پخش كالاها و مواد مورد نياز همه مردم است و از جمع شدن و تراكم و اسرافكاري گروهي از مردم مانع مي گردد و زمينه هاي كمبود و نيازمندي را برطرف مي سازد.



ج.عمران و آبادي زمين:



از ديگر عوامل، عمران و آباداني و بهره برداري از امكانات تا حدّ امكان مي باشد، در دوران پيش از ظهور با همه پيشرفت هاي علوم، از همه زمين هايي كه قابل استفاده و كشاورزي هستند و آبهايي كه مي شود آنها را ذخيره نمود و امكانات و... بهره برداري صحيح نشده است. در بعضي مناطق به علت نفوذ استعمار و وابستگي و محروميت از امكانات استفاده نشده است. اما در دوران ظهور در تمام زمين ها و آبها استفاده خواهد شد و تمام زمين آباد و سبز و خرّم خواهد گشت.



د.بازپس گيري ثروت هاي غصب شده:



از ديگر راه هاي امام مهدي عليه السلام اين است كه با از ميان برداشتن



(40) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



طاغوتان و زورگويان، سرمايه ها و ثروت هاي آنها را كه از راه هاي نامشروع و نادرست بدست آورده اند، از آن ها بازپس مي گيرد و آن ها را در راه آسايش و رفاه جامعه و تمامي مردم به كار مي برد و همه محرومان و تهيدستان را از اين اموال بهره مند مي سازد.



ه.كنترل و نظارت دقيق مركزي:



امام مهدي عليه السلام براي رسيدن به نظم اجتماعي و رفاه اقتصادي، كنترل و نظارت دقيقي بر حاكميت مركزي جهان خواهد داشت و با تشكيل يك مركز، تمام منابع ثروت و درآمد جامعه را بدون هيچ گونه فرقي در اختيار كل افراد بشر قرار مي دهد و همه امكانات را به تساوي تقسيم مي كند. و با اين كنترل دقيق عوامل اصلي فقر و محروميت كه، دولت هاي ظلم و كفر و سرمايه داران هستند از ميان مي رود. در آن دوران اين طور نخواهد بود كه بخش هايي از جامعه عقب مانده و فقير و بخش هايي ثروتمند باشند و گروهي بي سواد و مريض و بدون بهداشت و گروه ديگر در حدّ بالاي خدمات بهداشتي و رفاهي باشند.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (41)



5.مساوات و برابري



امام باقر عليه السلام :



امام قائم (اموال را) برابر تقسيم مي كند و ميان (همه) مردم - نيكوكار و بدكار - به عدالت رفتار مي نمايد...1



يكي از برنامه هاي امام مهدي عليه السلام اجراي اصل مساوات است. اسلام دين مساوات و برابري است، مساوات در مسائل گوناگون و زمينه هاي مختلف. تا جايي كه اسلام به دين مساوات مشهور شده است. امام مهدي عليه السلام اين برابري ها و مساوات را در جامعه بشري اجرا خواهد كرد.



انسان ها در آفرينش مساوي و داراي نيازهاي طبيعي همانند و ارزشي يكسان و برابرند. و هيچ يك از ويژه گي هاي طبقاتي موجب تفاوت و نابرابري آن ها نمي شود. آن ها در برابر قانون حقوقي يكسان و همانند دارند و هيچ فردي در برابر قانون بر ديگري برتري و امتيازي ندارد. سياه و سفيد، كارگر و كارفرما، تهيدست و ثروتمند، بزرگ و كوچك، عالم و جاهل و... همه در برابر قانون برابرند.



تمامي مردمان حق استفاده و بهره برداري يكسان از بخشش هاي

________________________



1.بحارالانوار 51/29.



(42) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



طبيعت را دارند، و بايد مراتع، جنگل ها، رودها و درياها و ديگر منابع ثروت در اختيار همگان قرار مي گيرد تا هر كس بتواند با كوشش و زحمت خود از آنها استفاده نمايد زيرا اين ها سفره گسترده اي است كه خداوند براي همه انسان ها قرار داده است.



بخش مهم ديگر، تساوي و برابري انسان ها در استفاده از بيت المال مي باشد، بيت المال كه مجموعه امكانات و اموال عمومي مي باشد، و دولت ها آن ها را در اختيار مي گيرند در دوران ظهور نزد امام قرار گيرد. امام آن ها را براي رفاه مردم هزينه مي كند و در راه رفع نيازهاي عمومي به كار مي برد. اضافه بر اين اموال، از سرمايه هاي طبيعي نيز استفاده مي كند و منابع و معادن را استخراج مي نمايد و همه اين سرمايه ها و امكانات را صرف عموم مردم مي كند.



در دوران ظهور و حكومت جهاني اسلام، انسان ها در تمام اين مسائل مساوي و برابر خواهند بود، و از بخشش هاي الهي و مواد طبيعي به طور مساوي استفاده خواهند كرد، بيت المال براي همگان به طور يكسان مصرف خواهد شد،... هيچ قدرت و مقام سياسي يا اجتماعي موجب برتري نمي شود و هيچكس نمي تواند به امكانات بيشتري دست يابد. حتي تقوا نيز موجب برتري و دست يافتن به لوازم بيشتري در زندگي نمي گردد.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (43)



6.حاكميت فراگير جهاني



پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم :



... سوگند به آن كه مرا به حق به پيامبري برانگيخت اگر از دنيا جز يك روز باقي نماند، آن روز را خداوند مي گستراند تا فرزندم مهدي قيام كند پهنه زمين به نور او روشن گردد و حكومت او شرق و غرب گيتي را فراگيرد.1



از برنامه هاي امام مهدي عليه السلام حكومت فراگير جهاني است، كه در آن همه جامعه ها از يك مركز پيروي مي كنند و با يك سياست و برنامه اداره مي شوند. در آن دوران جامعه بزرگ بشري و خانواده انساني تشكيل مي شود، و دوستي و محبت سراسر آبادي ها را فرامي گيرد، و آرزوي همه پيامبران، امامان و مصلحان و انسان دوستان تمام دوران تاريخ برآورده مي شود.



تاكنون چون ستمگران و طاغوتان در جامعه بشري حكومت مي كرده اند، ستيزه ها و اختلافها بوجود آمده است و زمين، اين خانه انسان ها، بخش بخش گرديده و به قسمت هاي بزرگ و كوچك تقسيم شده است و اين موجب فاصله مردم از يكديگر

________________________



1.كمال الدين 1/280.



(44) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



مي گردد، حتي موجب جنگ و برادر كشي نيز گشته است. چون اين قدرت طلبان هستند كه مردم را به جنگ و خونريزي مجبور كرده، و آنان را در مقابل يكديگر قرار مي دهند، و مهر و محبت هاي انساني را كه هر انساني نسبت به انسان ديگر دارد، به كينه جويي و انتقام كشي تبديل مي كند.



در دوران ظهور حضرت مهدي عليه السلام با بوجود آمدن يك دولت در تمام زمين و مديريت واحد؛ ديگر از اختلافها، جنگ ها، خونريزي ها و... خبري نخواهد ماند، و انسان ها همه با هم برادر و برابر خواهند گشت. محبت هاي انساني ديگر بار در دل ها زنده مي شود و مردمان به يكديگر كمك خواهند نمود. توانمندان دست ناتوانان را مي گيرند، و مشكلات آن ها را حلّ مي كنند. ديگر كسي به كشور ديگري حمله نخواهد كرد و حقوق ديگران را نخواهند خورد. در اين دوران همه انسان ها همانند افراد يك خانواده خواهند بود و روابط مردمان برپايه محبت و دوستي قرار مي گيرد، و اين موضوع بسيار مهم را، نجات دهنده بزرگ انسان ها امام موعود انجام خواهد داد؛ و چهره زندگي را زيبا و دوست داشتني خواهد ساخت.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (45)



7.حكومت مستضعفان



امام علي عليه السلام :



ايشان (مستضعفان ميراث بَرِ زمين)، خاندان پيامبرند، كه خداوند پس از سختي ها، مهدي ايشان را برانگيزد، و به آنان عزّت بخشد و دشمنانشان را خوار سازد.1



از برنامه هاي اصلي امام مهدي عليه السلام تشكيل دولت مستضعفان و محرومان است. مستضعفان كسانيند كه توسط زورمندان ضعيف نگهداشته شده اند و حقوق آنان پايمال شده است. در دوران ظهور هنگامي كه ظالمان و زورمندان كنار گذاشته شدند، مانع راه مستضعفان برداشته مي شود و همه كارها به دست افراد و طبقات محروم سپرده مي شود. بنابراين تهيدستان هستند كه بر جامعه حكومت مي كنند و جامعه را اداره نمايند. ديگر از ستمگران و اشراف و حكومت هاي ظالم خبري نيست.



اين هدفِ تمام پيامبران و انسان هاي بزرگ بوده و اسلام نيز، چنين هدفي داشته است. پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم و امامان ما همه در راه رسيدن به چنين هدفي گام برداشته و سختي كشيده اند و حتي در اين راه به شهادت رسيده اند.



________________________



1.بحارالانوار 51/54.



(46) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



در طول تاريخ، هميشه ستمگران و ظالمان و جبّاران،... مردمان تهيدست و مستضعف را به بردگي مي كشيدند و آنها را به كارهاي سخت مجبور مي كردند و حقوق و دسترنجشان را مي خوردند. هميشه چنين افرادي وجود داشته اند. كه ديگران را تحقير مي كردند و آزادي آنان را سلب مي نمودند و مانع رشد و ترقي آن ها مي گشتند، و از اجراي قانون و اصل عدالت مانع مي گرديدند.



در تمام اين دوران انسان هاي بزرگ به كمك محرومان و تهيدستان مي آمدند و با زورگويان و ظالمان به مبارزه مي پرداختند، ليكن در هيچ دوره اي پيروزي همگاني و همه جايي پديد نيامد، و اگر در دوراني؛ حكومتي براي محرومان و زيردستان تشكيل شد، با نيرنگ، جنگ و خونريزي ستمگران و سلطه طلبان مواجه گرديد و پس از مدّتي شكست خورد.



امّا در دوران حاكميت امام موعود عليه السلام آن انسان بزرگ تمام آيين پيامبران و امامان و مصلحان بشري را اجرا خواهد كرد. حكومت در دست مستضعفان قرار خواهد گرفت، و عدالت مطلق اجرا خواهد شد. ديگر ظالم و ستمگري وجود نخواهد داشت تا مظلوم و ستمديده اي وجود داشته باشد؛ و زورگويي وجود ندارد كه مردمان را به زير سلطه خويش درآورد. طبقات اجتماعي از بين



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (47)



خواهد رفت، همه افراد برادروار زندگي كرده و زندگي هايي نزديك به هم خواهند داشت و همه افراد به فكر محرومان و مستضعفان خواهند بود و همه مردم به نيازهايشان خواهند رسيد.



8.رشد علم و فرهنگ



امام باقر عليه السلام :



در زمان حكومتِ مهدي عليه السلام به همه مردم، حكمت و علم بياموزند، تا آنجا كه زنان در خانه ها، با كتاب خدا و سنتِ پيامبر، قضاوت مي كنند.1



از آغاز تاريخ، انسان به كارهاي فرهنگي و علمي پرداخته است، و تجربه ها و دانش هايي بدست آورده است. كه در ميان اين آموخته ها، آموزش ها و دستورات پيامبران جايگاه ويژه اي دارد. يكي از اصول و هدفهاي اصلي انبيا گسترش علم و دانايي است. آنان انسان ها را به فراگيري علم در تمام زمينه ها دعوت كرده اند. از شناخت خود تا شناخت خداوند و از شناخت كوچكترين ذره تا شناخت جهان هستي.



________________________



1.بحارالانوار 52/352.



(48) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



در سايه اين دستورات، انسان به تفكر و تعقل پرداخت و در هر رشته از علوم به مسائل جديدي رسيد. و علوم گسترش فراواني يافت. و بدينگونه تا قرن حاضر پيش آمد. اين علوم و دانش ها اهميّت زيادي دارند و بسياري از مشكلات انسان ها را حل مي كنند و وسائل زندگي بهتر را پديد مي آورند و انسان در همه بخش هاي زندگي خود از آنها استفادهاي فراواني مي برد. ليكن اين پيشرفت ها بيشتر در مسائل مادي جهان و زندگي مادي انسان بوده است، و در بُعد معنوي چنين پيشرفت هايي نبوده است. در همان مسائل مادي نيز انسان به تمام مسائل پي نبرده است؛ و براي او مجهولات و ناشناخته هاي فراواني وجود دارد كه از شناخت ها و دانايي هاي او بسيار گسترده تر است.



متخصصان رشته هاي گوناگون علوم بشري به دانش ها و معلومات اندك خود اعتراف دارند. و چنين مي گويند كه دانش ما در برابر مجهولات و ناشناخته ها چون قطره اي است در برابر دريا. ليكن چون هدف از خلقت انسان رشد و كامل شدن شناخت و دانش اوست، بايد روزي اين هدف به واقعيت برسد و ديگر مجهولي براي انسان باقي نماند.



در دوران ظهور امام مهدي عليه السلام كه همه آرمان ها و اهداف



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (49)



انساني و الهي به حقيقت مي پيوندد. دانش و شناخت انسان ها نيز كامل مي شود. در آن دوران تمام ناشناخته ها، شناخته مي شود و ديگر مجهولي در هيچ يك از علوم و دانش ها باقي نخواهد ماند. امام مهدي عليه السلام از حقايق مادي و معنوي پرده برمي دارد و همه را براي انسان ها آشكار و روشن مي سازد؛ و انسان ها را همراه با تكامل علوم مادي در علوم معنوي و خداشناسي نيز به تكامل مي رساند؛ و از جامعه هاي انساني كه در جهل و ناداني بسر مي برند، جامعه هايي آگاه، بينا و دانا مي سازد.



9.امنيت اجتماعي



امام صادق عليه السلام :



در تفسير آيه شريفه «خدا به كساني از شما كه ايمان آورده اند... وعده داد كه بيقين در روي زمين ايشان را خليفه كند... و وحشتشان را به امنيت بدل سازد...»1 مي فرمايد: اين آيه درباره (امام) قائم و يارانش نازل شده است.2



________________________



1.سوره نور، آيه 55.



2.غيبت نعماني /240.



(50) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



امنيت اجتماعي بايد در بخش هاي گوناگون زندگي اجتماعي، يعني بخش هاي اقتصادي، سياسي، فرهنگي پديد آيد. امنيت اجتماعي زمينه ساز فعاليت هاي درست و صحيح فردي و گروهي است. در محيط هاي امن و آرام است كه روابط اجتماعي بر قوانين استوار است، و چيزي جاي حق را نمي گيرد، و حقوق افراد كاملاً رعايت مي شود.



با امنيت اجتماعي، قانون بر جامعه حكومت مي كند و مانع زورگويي و تجاوز مي گردد. منافع همه مردم تأمين مي شود، و افراد قدرتمند نمي توانند به ديگران ظلم و ستم كنند. همچنين بالاترين مقامات جامعه نمي توانند به زيردستان زور بگويند. سرمايه داران بر جامعه تسلط ندارند و سرنوشت تهيدستان در دست آنان نيست.



در جامعه امن، حوادث و پيش آمدها، موجب نگراني مردم نيست، زيرا دولت افراد را تأمين و خسارت هاي آنان را جبران مي كند.



در اجتماع امن و آرام، هر كسي كه سخن حق و حرف درستي داشته باشد بدون هيچ ترس و بيم آن را بر زبان مي آورد و نظر خود را مي گويد، و همه در مسائل اجتماعي داراي رأي مساوي هستند و سرنوشت جامعه در دست همه مردم است. قانون حق و عدل يعني



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (51)



قانون خدايي، راهبر و راهنماي كل جامعه است.



در اجتماعي كه امنيت وجود دارد، محصول كار و كوشش مردم نصيب خودشان مي گردد و ثمره تلاششان را دريافت خواهند كرد. ديگر كسي نمي تواند ثمره تلاش و كوشش ديگران را بدزدد و مالك آن شود.



امام مهدي عليه السلام امنيت اجتماعي بوجود مي آورد. امنيتي كه بشريت تاكنون مانند آن را نديده است. او نگراني و ترس را نابود مي كند، و همچنين كساني را كه در جامعه ايجاد نگراني و ترس مي كنند، كنار مي زند.



او قانون و عدل را اجرا مي كند و احترام به حقوق و ارزش انسان را در روابط اجتماعي استوار مي سازد. در آن دوران چون امنيت وجود دارد و هيچكس از كسي ديگر نگراني و ترس ندارد، انسان ها به يكديگر نزديك مي شوند. دوستي و مهرباني جاي دشمني و كينه توزي را مي گيرد، و رقابت انسان ها سالم و انساني مي گردد. و رشد اقتصادي در همه بخش هاي جامعه آشكار مي گردد.



(52) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



10.رشد تربيت انساني



امام باقر عليه السلام :



هنگامي كه قائم قيام كند، خداوند قواي فكري مردمان را تمركز دهد... و اخلاق آنان را تكامل بخشد.1



يكي از برنامه هاي امام مهدي عليه السلام رشد تربيتي و بلوغ روحي انسان است. انسان كه جزء اصليِ تشكيل جامعه صالح و سالم است، محور اصلي برنامه ريزي ها، قوانين، علوم و ديگر مسائل جامعه مي باشد. انسان را براي اصلاح جامعه و تشكيل اجتماعي سالم بايد نخست، اصلاحات و تحولات را از درون خود آغاز كند، زيرا تمام مسائل اقتصادي، سياسي، جنگ، صلح، نظم، بي نظمي، نيكي، زشتي و... در اجتماع به انسان مربوط است. پس انسان با ايجاد انقلابي در درون خود مي تواند در جامعه نيز انقلاب و تحول بوجود آورد.



در هر جامعه اي بهترين برنامه ها و قوانين بايد به دست بهترين و شايسته ترين افراد و مجريان اجرا شود. به همين دليل ساختن انسان و پرورش و رشدِ افرادي صالح، مقدمه اصلي براي تشكيل هر نظام صالح و انساني است.



________________________



1.بحارالانوار 52/336.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (53)



امام مهدي عليه السلام نخست به تربيت انسان ها مي پردازد تا ديگر برنامه هاي اجتماعي خود را به شايستگي انجام دهد. و عدالت، دادگري، قانون شناسي، ديگر دوستي، ايثار و... را در سطح جامعه پايدار سازد.



كينه توزي، خوي و خُلقي شيطاني است و از پايين بودن سطح فرهنگ انساني سرچشمه مي گيرد. با رشد تربيت و تكامل عقل، كينه ها به محبت و دوستي تبديل مي شود و انسان دوستي در روابط اجتماعي استوار مي گردد.



ثروت پرستي و مال اندوزي، پديده اي روحي و باطني است. انسان ها نخست، در باطن حريص و ثروت پرست مي شوند، آنگاه در خارج به اموال ديگران تجاوز مي كنند و به ظلم و ستم هاي اقتصادي دست مي زنند. اين مشكل بزرگ (مال دوستي) در تمام دوران ها وجود داشته است و خواهد داشت. اين بيماري باطني و روحي انسان، تا از درون انسان درمان نگردد، به كار بردن شيوه ها و روش هايي از بيرون، براي جلوگيري از آن، نتيجه چنداني ندارد، و اگر داشته باشد دراز مدت و پايدار نيست.



تجربه هاي پياپي و مكرر تاريخ نشان داده است كه همه نابساماني ها وناتواني ها در كار جامعه سازي به دليل آن است كه



(54) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



سرچشمه آلودگي ناديده گرفته شده و محور اصلي فراموش گرديده است، و به تربيت روح و باطن انسان توجّه نشده است.



اما در دوران ظهور امام مهدي عليه السلام به اين مشكل اساسي توجه مي شود و روح و روان مردم تربيت مي گردد و صفات پست و ناپسند روحي و باطني انسان ها از بين مي رود. همين است كه آن انقلاب مانند ديگر انقلاب ها شكست خواهد خورد و به پيروزي نهايي خواهد رسيد و پايدار خواهد ماند.



11.سامان يابي زندگي



امام حسين عليه السلام :



در خاندان ما دوازده مهدي است... آخر آنان نهمين فرزند من است كه به حق قيام كند، و خداوند زمين مرده را به دست او زنده كند...1



انسان داراي دو گونه حيات و زندگي است. حياتي انساني و حياتي حيواني، كه تفاوتي بسيار ميان اين دو گونه حيات وجود دارد. انسان در حيات و زندگي حيواني خود داراي تغذيه، رشد و توليد مثل است؛ و در اين سه موضوع با همه موجودات زنده

________________________



1.كمال الدين 1/317.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (55)



مشترك است. زيرا از كوچكترين موجود زنده تا بزرگترين و پيچيده ترين آنها، در اين سه، همانند و همسانند.



اما حيات اصلي انسان، حيات باطني و زندگي روحي و عقلاني است. و اين احاديث است كه عالم انسان را از عالم حيوانات و موجودات زنده جدا مي سازد، و اين حيات و زندگي به انسان برتري و امتياز مي بخشد. در زندگي مادي بسياري از حيوانات از زندگي استوارتر، طولاني تر و آسيب ناپذيرتر برخوردار هستند. حيواناتي كه ده ها سال زندگي مي كنند و تغذيه اي چندين برابر افراد انساني دارند، و كمتر دچار بيماري و كاهش و فرسايش مي گردند و قدرت و توانايي بيشتر از انسان دارند. و اگر قدرت بدني ملاك برتري باشد، اينگونه حيوانات از انسان برترند. بنابراين، ارزش و عظمت حيات انساني، به حيات باطني و معنوي و عقلاني اوست.



آدمي در طول تاريخ و دوران زندگي، از حيات انساني خود، چندان بهره و استفاده اي نبرده است، و جز ساليان اندك و محدود و در دوره هايي بسيار كوتاه، انسان نزيسته، و حيات فردي و اجتماعيِ انساني نداشته است؛ و در اين دوران حيات انساني و انسانيتِ انسان مرده بوده است.



از حيات انساني كه بگذريم، در كدام دوره از دوران هاي تاريخ



(56) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



و كدام تمدن و جامعه اي همه انسان ها درست تغذيه شدند و خوراك كافي در اختيار داشتند، و فرزندانشان زمينه رشد يافتند و در كجا مسائل مادي آنان حلّ شد. در قرن حاضر كه اوج شكوفايي تمدن هاي ظاهري بشري است، كجا وسايل و ابزار زندگي مادي، براي همه انسان ها و در همه اجتماعات فراهم شده است؟ آمارها، از گرسنگي هاي پنهان و آشكار اكثريت قاطع بشريت، و سيري و پُرخوري اقليت ها، پرده برمي دارد.



در طول تاريخ، از برخي دوره هاي گذرا و كوتاه حكومت هاي پيامبران و دوران حكومت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله وسلم و چهار سال خلافت امام علي عليه السلام كه بگذريم، انسان همواره در اثر ظلم و بي عدالتي و فساد و تباهي هاي مادي و معنوي از نعمت حيات شايسته محروم بوده است.



زمين نيز دچار مرگي وحشتبار شده است، زيرا مرگ و حيات زمين ارتباط مستقيم با مرگ و حيات ساكنان آن دارد، يعني انسان ها و انسانيت ها، وگرنه حيات زمين بدون توجه به اهل آن، در اين دوران رشد ويژه و چشمگيري يافته است، مزارع آباد شده و منابع استخراج گرديده است و از درياها و فضا و جوّ و... نيز استفاده ها گرديده است.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (57)



اكنون براي اين كه مقصود از حيات در بُعد انسانيِ آن بخوبي روشن گردد و مرگ انسانيت ها بهتر لمس شود، ويژگي هاي انسان ها و اجتماعات را در دوران پيش از ظهور مي آوريم تا مشخص شود كه امام مهدي عليه السلام با چه راه و روش هايي مي جنگد و چه برنامه ها و اصولي را جايگزين آنان مي كند.



الف.گسيختن روابط انساني:



گسيختن و پاره شدن پيوندهاي انساني، از پديده هاي ويرانگر پيش از ظهور است. در اين روزگاران پيوندهاي اجتماعي استواري وجود ندارد و در زندگي انسان ها حق و عدل جايگاهي ندارد. به ظاهر انسان ها در كنار يكديگر و در يك آبادي يا اجتماعي زندگي مي كنند، ليكن دلها و فكرها با هم و در كنار هم نيست و ميان آن ها همدلي وجود ندارد.



ب.گسستن روابط خانوداگي:



در اين دوران، خانواده - به عنوان هسته اصلي اجتماع - دچار تزلزل و سستي مي گردد و پيوندهاي خانوادگي گسيخته و سست مي شود، مرد حقوق زن و زن حقوق مرد را رعايت نمي كند، فرزندان



(58) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



احترام پدران و مادران را ندارند، و مادران و پدران مسئوليت هاي تربيت فرزندان را از ياد برده اند.



ج.انگيزه هاي غير انساني در روابط اجتماعي:



در اين دوران انگيزه هاي روابط اجتماعي،انگيزه هايي الهي و انساني نيست. محبت ها و دوستي ها واقعي نيست. عشق و علاقه واقعي وجود ندارد. دوستي ها براساس مسائل پوچ و زودگذر است. رابطه ها براي دستيابي به فساد و آلودگي و خوشگذراني مي باشد. يگانگي ها زباني و ظاهري مي باشد، و در باطن بيگانگي و دوري است.



د.روابط سودجويانه:



انسان، در ارتباط با انسان ديگر، به سود و سرمايه مي انديشد، و با همين انگيزه به ميدان پيوندهاي اجتماعي وارد مي شود. در صورتي كه سود مادي در كار باشد با هر انساني رابطه برقرار مي كند. طبقات اجتماعي هر كدام به نوعي تلاش مي كنند تا حق ديگران را ببرند، و با كار و تلاش ديگران بر ثروت خود بيفزايند. جامعه انساني به جنگلي از حيوانات تبديل مي گردد، كه در آن



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (59)



مردمان گرگاني اند به جان هم افتاده و حكومت ها درندگاني كه به جان ملت ها افتاده اند، و هر كسي ديگري را براي منافع خود مي خواهد.



ه.نابودي عبادات:



در دوران پيش از ظهور، عبادت و پرستش خداي بزرگ، چنان كه شايسته است انجام نمي شود. اكثر انسان ها در ماديّات و دنيا غرق شده اند و به هدف خلقت خويش نمي انديشند. توجه ندارند كه روزي به سوي خدا باز مي گردند و در اين دوران كوتاه زندگي بايد راهي به او بجويند و خود را آماده سفر به سوي خداوند سازند.



اينها اندكي از مسائل و ويژگي هاي اجتماعات در دوران پيش از ظهور مي باشد. امام مهدي عليه السلام آن نجات دهنده بشريت، همه اين عوامل و راه و روش هاي ناپسند و ويرانگر را نابود مي گرداند و اصول و آرمان هاي حياتبخش را جايگزين اين امور مي سازد.



(60) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



12.روش زندگي امام موعود عليه السلام



امام صادق عليه السلام :



به چه جهت درباره خروج قائم عجله داريد؟ به خدا سوگند، او جامه اي درشت مي پوشد، و خوراك خشك و ناگوار مي خورد...1



امام مهدي عليه السلام چون همه پيامبران، بسيار ساده زيست است، لباس هاي درشت و كم بها مي پوشد، و خوراك خشك و ناگوار مي خورد. اهل آسايش و تن آسايي نيست. چون پيامبران از هرگونه تعظيم و بزرگداشت و ستايش پرهيز دارد. او به معناي واقعي زاهد است و جز به ضروريات زندگي تن نمي دهد، و در سطح پايين ترين طبقات، بلكه دشوارتر از آنان زندگي مي كند.



امام مهدي عليه السلام همانند حضرت يحيي عليه السلام زاهدترين و عابدترين مردمان است. با ظهور او ديگر بار اخلاق و رفتار پيامبر و امامان آشكار مي شود، او تجلّي دوباره زندگي پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم و امام علي عليه السلام و ديگر امامان است، و لباس و خوراك و خانه و كاشانه او يادآور لباس و خوراك و خانه كوچك و بي نهايت ساده

________________________



1.غيبت نعماني /233.



ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ برنامه هاي امام مهدي(ع) « (61)



پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم و امام علي عليه السلام است. آري! رهبري جامعه انساني بايد چنين باشد.



آنان كه زندگي هاي مرفه و آسوده دارند و با شادي زندگي مي كنند، در كاخ ها سكونت دارند و دم از آسايش خلق و توده هاي مردم مي زنند، ادعايي پوچ و پوك دارند و سخني ياوه مي گويند.



امام موعود عليه السلام چون نياكان خويش به هر كس هر چه خواست مي بخشد و كسي دست خالي از نزد او باز نمي گردد، و به جز خدا و رضاي او به چيزي ديگري نمي انديشد. و در برابر زحمت ها و كوشش هايي كه براي مردم مي كشد، پاداشي در نظر ندارد و حتي ستايش و تشكري نمي خواهد. امام مهدي عليه السلام كه داعي حق و گسترنده عدل است، ذرّه اي در احوال شخصي پاي از حدّ و مرز عدالت بيرون نمي گذارد، او نخست «عدل» را در درون خود پياده كرده است، و سپس به پياده كردن آن در جامعه و جهان دست مي زند.1



________________________



1.اين بخش با الهام از كتاب عصر زندگي و برگرفته اي از آن است با تغييرات مناسب براي نوجوانان و جوانان.



(62) امام مهدي (ع) و آينده زندگي ــــــــــــــــــــــــــــــــ



ليست كتب انتشارات بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود (ع)



كد 101 * امام مهدي (ع) و آينده زندگي/ گردآوري: مهدي حكيمي/ 80 ص رقعي/ چاپ اول /2000 ريال كد 102 * انتظار در انديشه ها/ بنياد فرهنگي مهدي موعود(ع)/ 72 صفحه رقعي/ چاپ اول/2000 ريال كد 103 * حضرت مهدي در سنت نبوي/ بنياد فرهنگي مهدي موعود(ع)/72ص رقعي/چاپ دوم/2000ريال كد 104 * سفر به ايرانشهر/ سيد احمد زرهاني/ 40 ص رقعي/ چاپ اول/ 1200 ريال كد 105 * خورشيد تابان/ شاعران برگزيده/ 200 ص رقعي/ چاپ اول/ 7000 ريال كد 106 * جوانان ياوران مهدي/ محمد باقر پور اميني/ 48 ص/ پالتويي/ چاپ اول/ 2000 ريال كد 107 * زنان در حكومت امام زمان/ محمدجواد طبسي/ 36 ص پالتويي/ چاپ اول/ 1500 ريال كد 108 * كجايي اي فرزند احمد/دعاي ندبه/ترجمه سيدمهدي شجاعي/48ص جيبي/چاپ اول/2000ريال كد109*كجايي اي فرزنداحمد/دعاي ندبه/ترجمه سيدمهدي شجاعي/32ص نصفجيبي/چاپ اول/1500ريال كد 110 * امام مهدي(ع) در حديث ثقلين / جمعي از نويسندگان/ 160 ص رقعي/ چاپ اول/ 6000 ريال



كد 111 * حكومت جهاني امام عصر(ع)............



كد 300 *پيداي پنهان/ مؤلف پورسيد آقايي/ 72 ص رقعي/ چاپ دوم/ 2000 ريال جهت دريافت كتب فوق با واريز وجه به حساب جاري 60022 عهده بانك رفاه كارگران شعبه ملك كد150 به نام بنياد فرهنگي حضرت مهدي موعود(ع)، فيش واريزي را به همراه فرم ذيل به آدرس: تهران صندوق پستي 7733-15875 ارسال فرماييد تا كتب درخواستي به آدرس شماپست شود.



···