اينکه جنگ چه عوارض و ويرانيهائي در جامعه پديد مي آورد بايد گفت وضع بگونه اي است که چهره آن را در دو جنگ بين الملل اول و دوم ديديم: جنگ بين الملل اول 1565 روز طول کشيد، در آن 65 مليون نفر بسيج شدند ولي حاصل آن 9 مليون کشته، 22 مليون از کار افتاده، 7 مليون براي هميشه ناقص العضو، 5 مليون مفقود الاثر دارد. هزينه آن را 400 مليارد دلار برآورد کرده اند با توجه به اين مقياس که با 4 مليارد دلار ميشد جامعه بيسواد آن روزگار را با سواد کرد. در جنگ بين الملل دوم 70 مليون نفر بشيج شدند که حاصل آن 17 مليون کشته، 20 ناقص العضو، ريختن، 17 مليون ليتر خون، 12 مليون ضايعات سقط جنين، ويران شدن 15 هزار مدرسه و دانشگاه، انهدام 78 هزار



[ صفحه 39]



موسسه پزشکي و آزمايشگاهي و انفجار 400 مليارد گلوله بود. اگر اين هزينه را صرف گلکاري مي کردند همه نقاط جهان، حتي کويرها گلستان مي شد و اگر صرف مدرسه و بيمارستان مي کردند بيسواد و بيماري در دنيا وجود نداشت.