امام صادق عليه السلام فرمود: ان قائمنا اذا قام اشرقت الارض بنورها (بنور ربها خ ل) و استغني العباد عن ضوء الشمس و ذهبت الظلمه، و يعمر الرجل في ملکه حتي يولد له الف ولد ذکر، لا يولد فيهم انثي، و تظهر الارض من کنوزها حتي يراها الناس علي وجهها، و يطلب الرجل منکم من يصله بماله، و ياخذ منه زکاته فلا يجد احدا يقبل منه ذلک، استغني الناس بما رزقهم الله من فضله: چون قائم ما بپا خيزد، زمين (از نور پروردگارش) مي درخشد و بندگان از نور خورشيد بي نياز مي شوند. ظلمت از ميان مي رود. مرد



[ صفحه 345]



در دوران حکومت او از چنان عمر طولاني برخوردار مي شود که داراي هزار فرزند پسر خواهد شد که در ميان آنها دختر متولد نمي شود. زمين گنجهاي خود را آشکار مي سازد، به گونه اي که بر سطح آن ديده مي شود. چون فردي از شما براي اداي زکات خود در صدد يافتن شخصي (نيازمند) بر مي آيد، کسي را نمي يابد که آن را بپذيرد. مردم با فضل و روزي خداوند بي نياز شده اند. امام جعفر صادق عليه السلام در باره سيره قائم منتظر سلام الله عليه مي فرمايد: اذا اذن الله له في الخروج صعد المنبر فدعا الناس الي نفسه و ناشدهم بالله و دعاهم الي حقه و ان يسير فيهم بسنه رسول الله (صلي الله عليه و آله) و يعمل فيهم بعمله، فيبعث الله جبرئيل حتي ياتيه فينزل علي الحطيم يقول: الي اي شي ء تدعو؟ فيخبره، فيقول: انا اول من يبايعک، ابسط يدک فيمسح علي يده: چون خداوند اورا اذن ظهور فرمود، برفراز منبر رفته و مردم را به سوي خود فرا مي خواند. آنان را به خدا سوگند مي دهد و به حق خود دعوت مي کند و (مي گويد که) به سنت رسول خدا در ميان ايشان رفتار مي نمايد. خداوند جبرئيل را بر مي انگيزاند تا اينکه نزد او بر حطيم فرود مي آيد و مي گويد: به چه فرا مي خواني؟ امام اورا آگاه مي سازد. پس مي گويد: من اولين کسي هستم که با تو بيعت مي کنم، دستت را به من بده، و دست حضرتش را (براي بيعت) مي گيرد. امام صادق عليه السلام مي فرمايد: اذا قام القائم دعا الناس الي الاسلام جديدا و هداهم الي امر قد دثر فضل عنه الجمهور، و انما سمي القائم مهديا لانه يهدي الي امر مضلول عنه، و سمي القائم لقيامه بالحق: چون قائم عليه السلام بپا خيزد، مردم را مجددا به سوي اسلام



[ صفحه 346]



فرا مي خواند و آنان را به امري هدايت مي کند که از ميان رفته و اکثريت مردم از آن منحرف شده اند. قائم عليه السلام از اين رو مهدي ناميده شده که به امري هدايت مي کند که مردم از آن انحراف پيدا کرده اند. و قائم ناميده شد، چون قيام به حق مي کند. در حديث ديگرازهمين امام وارد شده: اذا قام القائم هدم المسجد الحرام حتي يرده الي اساسه و حول المقام الي الموضع الذي کان فيه و قطع ايدي بني شيبه و علقها بالکعبه و کتب عليها هولاء سراق الکعبه: قائم عليه السلام در دوران قيام خود مسجد الحرام را ويران مي سازد تا اينکه آن را به اساس خود بر مي گرداند، و مقام را به موضعي که در آن قرار داشته باز مي گرداند دست بني شيبه را قطع مي سازد و آن را به کعبه مي آويزد و بر آن مي نويسد: اينان دزدان کعبه هستند. همچنين مي فرمايد: اذا قام القائم (عليه السلام) جاء بامر جديد کما دعل رسول الله صلي الله عليه و آله في بدو الاسلام الي امر جديد: چون قائم عليه السلام بپا خيزد، امري جديد مي آورد همانگونه که رسول خدا صلي الله عليه و آله در ابتداي اسلام به امر جديدي دعوت نمود. شبيه اين روايت را امام باقر عليه السلام نيز بيان فرموده است. در روايات ديگري نيز بيان شده است:



[ صفحه 347]



ان الاسلام بدي ء غريبا و سيعود غريبا کما بدي ء، فطوبي للغرباء: اسلام از غربت شروع شد و زود است که به غربت نخستين خود باز گردد. پس خوشا به حال غريبان. امام محمد باقر عليه السلام فرمود: اذا خرج يقوم بامر جديد و کتاب جديد و سنه جديده و فضاء جديد، علي العرب شديد و ليس شانه الا القتل لا يستبقي احدا و لا تاخذه في الله لومه لائم: چون ظهور نمايد، امر جديد و کتاب جديد و سنت جديد و قضاوت جديدي مي آورد. بر عرب شدت عمل به خرج مي دهد شيوه اي جز قتل ندارد. احدي را باقي نمي گذارد. ملامت ملامتگر او را در (راه) خدا اثري نمي کند. اين امام همام در حديث ديگري مي فرمايد: لکاني انظر اليه بين الرکن و المقام يبايع له الناس بامر جديد و کتاب جديد و سلطان من السماء اما انه لا ترد له رايه ابدا حتي يموت: گوئي به او مي نگرم بين رکن و مقام، که مردم با او بيعت مي کنند، که در ميان ايشان به امر جديد و کتاب جديد و حکمراني جديدي از آسمان فرمان راند. آگاه باشيد که پرچم او هرگز باز نمي گردد (شکست در آن راه ندارد) تا اينکه از دنيا رخت بربندد. و در حديثي ديگر ازامام محمد باقر عليه السلام آمده است: يملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا و يفتح الله له شرق الارض و غربها و يقتل الناس حتي لا يبقي الا دين محمد يسير سيره داود: او زمين را از عدل و داد آکنده سازد، همانگونه که از ظلم و ستم لبريز شده باشد. خداوند شرق و غرب عالم را برايش مي گشايد. مردم



[ صفحه 348]



را مي کشد تا اينکه جز دين محمد صلي الله عليه و آله باقي نماند، و به سيره داود (پيامبر) سلوک مي نمايد. همگوني سيره مهدي با داود در برخي از اخبار - که خواهد گذشت - تفسير به آن شده که در حکم و داوري شاهد و دليل نمي طلبد. امام مجتبي عليه السلام از پدر بزرگوارش امير المومنين عليه السلام نقل مي کند: يبعث الله رجلا في آخر الزمان و کلب من الدهر و جهل من الناس يويده الله بملائکته و يعصم انصاره و ينصره باياته و يظهره علي الارض حتي يدينوا طوعا او کرها يملا الارض عدلا و قسطا و نورا و برهانا، يدين له عرض البلاد و طولها لا يبقي کافر الا آمن و لا طالح الا صلح، و تصطلح في ملکه السباع و تخرج الارض نبتها و تنزل السماء برکتها و تظهر له الکنوز: خداوند مردي در آخر الزمان، در شدائد روزگار و جهالت مردمان برميانگيزاند که او را با ملائکه خود ياري مي نمايد و يارانش را حافظ است و اورا به آيات و معجزات خود ناصر مي باشد. ظهورش را بر زمين محقق مي سازد تا اينکه (همگان) به ميل يا اکراه سر به فرمان او نهند. زمين را از عدل و داد و نور و برهان آکنده سازد. تمامي شهرها در سراسر نقاط گيتي امرش را پذيرا شوند. کافري نمي ماند مگر آنکه ايمان آرد و نه فاسدي باقي ماند مگر آنکه صالح شود. در دوران زمامداريش درندگان رام و آرام شوند، زمين گياهان خود را بر آرد، آسمان برکت خود را فرو بارد و گنجها از دل زمين بر پهنه آن آشکار شود. صادق آل محمد عليه السلام نيز مي فرمايد: اذا قام القائم (عليه السلام) حکم بالعدل و ارتفع في ايامه الجور و آمنت به السبل و اخرجت الارض برکاتها و رد کل حق الي اهله و لم يبق اهل دين حتي يظهروا الاسلام و يعرفوا بالايمان اما سمعت الله سبحانه يقول:



[ صفحه 349]



و له اسلم من في السموات و الارض طوعا و کرها و اليه ترجعون. و حکم بين الناس بحکم داود (عليه السلام) و حکم محمد (صلي الله عليه و آله) فحينئذ تظهر الارض کنوزها و تبدي برکاتها و لا يجد الرجل منکم موضعا لصدقته و لا بره لشمول الغني جميع المومنين: چون قائم (عليه السلام) قامت قيام برافرازد، به حکم عدل راند. در ايام او نشاني از ستم نيست، راهها ايمن گردد، زمين برکات خود را آشکار سازد، حق هر ذي حقي به او رد شود، دينداراني باقي نمي مانند مگر اينکه اسلام را چيره کنند و به ايمان شناخته شوند. آيا نشنيدي خداي سبحان مي فرمايد: هر که در آسمانها و زمين است به ميل يا اکراه تسليم فرمان اويند و به سوي او باز مي گردند. در ميان مردم به حکم داود (عليه السلام) و حکم محمد (صلي الله عليه و آله) فرمان مي راند. در آن هنگام زمين گنجها و برکات خود را آشکار ساخته و کسي از شما فردي را نمي يابد که زکات خود را به او پردازد و يا به او انفاقي نمايد، و اين نيست مگر آنکه جميع مومنان در غنا و رفاه بسر مي برند. امام محمد باقر عليه السلام فرمود: اذا قام القائم سار الي الکوفه فيهدم بها اربعه مساجد و لم يبق علي وجه الارض مسجد له شرف الا هدمها و جعلها جماء، و وسع الطريق الاعظم، و کسر کل جناح خارج في الطريق، و ابطل الکنف و الميازيب الي الطرقات، و لا يترک بدعه الا ازالها و لا سنه الا اقامها و يفتح قسطنطينيه و الصين و جبال الديلم: چون قائم قيام نمايد، عازم کوفه گشته و چهار مسجد را در آنجا ويران مي سازد. و هيچ مسجد با شرافتي بر پهنه زمين باقي نمي ماند مگر اينکه آن را ويران ساخته و آن را بزرگ مي کند. او بزرگ راهي احداث مي کند و گوشه و کنار خانه هائي را که در مسير راه است، در هم شکسته، فاضلابها و ناودانهائي را که به کوچه و



[ صفحه 350]



خيابان راه دارد، سد مي کند. هيچ بدعتي را وا نمي گذارد مگر آنکه آن را از ميان مي برد، و نه هيچ سنتي مگر آنکه آن را بر پا مي سازد. قسطنطنيه و چين و کوههاي ديلم را فتح مي نمايد. در حديثي از حضرت صادق عليه السلام وارد شده است: القائم منصور بالرعب، مويد بالنصر، تطوي له الارض و تظهر له الکنوز و يبلغ سلطانه المشرق و المغرب و يظهر الله عزوجل به دينه و لو کره المشرکون، فلا يبقي في الارض خراب الا عمر: قائم عليه السلام به وسيله رعب و ترس ياري شده و با نصر الهي تائيد مي شود. زمين در زير پايش در نور ديده مي شود، گنجها برايش آشکار مي گردد و سلطنتش در شرق و غرب عالم گسترش مي يابد. خداي صاحب عزت و جلال، دينش را به واسطه او (بر ديگراديان) چيره مي سازد، هر چند که مشرکان نخواهند. در زمين نقطه ناآبادي باقي نمي ماند مگر آنکه آباد مي گردد. روايت ديگري از امام صادق عليه السلام بيانگر آن است که: اذا قام قائم آل محمد (عليهم السلام) حکم بين الناس بحکم داود و لا يحتاج الي بينه يلهمه الله تعالي فيحکم بعلمه و يخبر کل قوم بما استبطنوه و يعرف وليه من عدوه بالتوسم قال الله عزوجل: ان في ذلک لايات للمتوسمين و انها لبسبيل مقيم: چون قائم آل محمد بپا خيزد، ميان مردم به شيوه داود حکم مي راند و دليل و بينه نمي خواهد. خداي تعالي به وي الهام مي کند و او به علم خود حکم مي راند به گونه اي که هر قومي را به آنچه نهان داشته اند خبر مي دهد و دوستش را از دشمن اش، از سيمايشان باز مي شناسد. خداي عزوجل مي فرمايد: در اين (عذاب) نشانه هائي براي کساني که به چهره مي شناسند وجود دارد و اين (ويرانه) ها بر قرار براي عبرت گيرندگان است.



[ صفحه 351]



شيخ مفيد گويد: بعد از دولت قائم (عليه السلام) دولتي ديگر نخواهد بود. تنها روايات بيانگرآنند که فرزندان او ان شاء الله بعد از حضرتش دولتهائي تشکيل مي دهند. اما به اين روايات قطع و يقين حاصل نيست. اکثر روايات بيانگر آن هستند که مهدي است در نمي گذرد مگر چهل روز قبل از قيامت. در آن هنگام هرج و مرج بر پا خواهد شد، علامات خروج اموات آشکار مي گردد و مردم براي محاسبه اعمال و پاداش و کيفر کردار در صحنه محشر جمع مي شوند. البته خداوند آگاهترين است به آنچه که رخ مي دهد.



[ صفحه 352]