امام صادق (ع) مي فرمايد: «علم و دانش، بيست و هفت حرف است و همه آن چه پيامبران آورده اند، تنها دو حرف آن است و مردم تاکنون جز با آن دو حرف با حرف هاي ديگر1 آشنايي ندارند و هنگامي که قائم ما قيام کند، بيست و پنج حرف ديگر را بيرون آورده، آن را بين مردم نشر و گسترش مي دهد. و آن دو حرف را نيز ضميمه مي کند و مجموع بيست و هفت حرف را در ميان مردم منتشر مي سازد».

به نقل راوندي در خرائج «جزءاً» بدل از صرفاً مي باشد.

از اين روايت استفاده مي شود که بشر هر چه از نظر علم و دانش پيشرفت کند، در روزگار حضرت مهدي (عج) به يک باره بيش از دوازده برابر رشد و گسترش مي يابد و با اندکي دقت درمي يابيم که در روزگار آن حضرت، دانش چه پيشرفت شگفت انگيز و خيره کننده اي خواهد داشت.

امام باقر (ع) مي فرمايد: «دانش گاهي به کتاب خداوند عزّوجلّ و سنّت پيامبر اکرم (ص)، در قلب مهدي ما مي رويد؛ چنان که گياهي در بهترين کيفيت خود رشد مي کند. هر کس از شما که تا روزگار ظهور حضرتش باقي بود و او را ملاقات کرد، به هنگام ديدار با ايشان بگويد: سلام بر شما اي خاندان رحمت و نبوت و گنجينه دانش، و جايگاه رسالت!» [1] .

نيز آن حضرت مي فرمايد: «اين امر (حکومت جهاني اسلام) در شأن کسي است که سنّ او (به هنگام امامت) از همه ما کم تر و ياد او از همه ما دل نشين تر است. خداوند علم و دانش را به او مي دهد و هرگز او را به خودش وا نمي گذارد». [2] .

آن حضرت در سخن ديگري مي فرمايد: «امامي که قرآن، دانش و سلاح نزد اوست، ازماست». [3] .

در اين روايت راز پيشرفت و کمال بشريّت گفته شده است؛ زيرا پيشوايي مي تواند جامعه را به سوي خوشبختي و کمال رهبري کند که داراي سه چيز باشد: قانوني الهي که بشر را به سوي کمال هدايت کند؛ دانشي که در جهت رفاه زندگي بشر به کار گرفته شود و قدرت و اسلحه اي که مفسدان و موانع تکامل بشريّت را از سر راه بردارد و حضرت ولي عصر (ع) به اين چند چيز مجهز است. بنابراين، بر جهان حکومت مي کند و انسان ها را علاوه بر اين که به رشد علمي و تکنيکي مي رساند، به تکامل اخلاقي و انساني نيز مي رساند.

در اين جا به برخي از روايات که نشان دهنده رشد و پيشرفت صنعت و دانش در روزگار حضرت مهدي (عج) است، اشاره مي کنيم:

امام صادق (ع) پيرامون چگونگي ارتباط در روزگار امام عصر (ع) مي فرمايد: «درروزگار حضرت قائم (عج) مؤمن در شرق زمين، برادرش را که در غرب زمين است مي بيند. هم چنين مؤمني که در غرب است، برادرش را که در مشرق است مشاهده مي کند». [4] .

اين روايت با توجّه به اختراع تلفن هاي تصويري، بيش تر قابل درک است؛ روشن نيست که آيا همين روش ارتباطي به گونه اي گسترش مي يابد که در همه جهان، مردم بتوانند از آن استفاده کنند يا اين که سيستم پيشرفته تري جاي آن را مي گيرد و يا اين که مطلب ديگري فوق همه اينهاست.

نيز آن حضرت در روايتي ديگر مي فرمايد: «هنگامي که قائم ما قيام کند، خداوند، قدرت شنوايي و بينايي شيعيان ما را افزايش مي دهد؛ به گونه اي که از فاصله يک بريد (چهار فرسنگ) حضرت با شيعيانش سخن مي گويد و آنان سخنش را مي شنوند و حضرت را مي بينند؛ در حالي که حضرت در جايگاه خودش مستقر است». [5] .

مفضل بن عمر از امام صادق (ع) پرسيد: در چه بقعه و مکاني حضرت مهدي ظاهرمي شود؟

حضرت پاسخ داد: «هيچ بيننده اي نيست که به هنگام ظهور، حضرت را ببيند و ديگران او را نبينند (يعني به هنگام ظهور همه او را مي بينند) واگر کسي جز اين مطلب را ادّعا کند، تکذيبش کنيد». [6] .

امام صادق (ع) مي فرمايد: «گويا حضرت قائم (عج) را مي بينيم، در حالي که زره پيامبر (ص) را بر تن دارد... و اهل سرزميني نماند، مگر اين که حضرت را ببينند؛ به گونه اي که گويي حضرتش با آنان در کشورشان است». [7] .

از اين روايت دانسته مي شود که در روزگار حضرت مهدي (عج) مردم با وسيله اي جز آنچه اکنون وجود دارد، حضرت را مي بينند؛ زيرا در روايت آمده است: «مردم به گونه اي او را مي بينند که گويي حضرت در ميان آنان و در کشورشان به سر مي برد» و در اين باره دو احتمال وجود دارد: 1. سيستم پخش تصوير سه بعدي در آن روزگار در سراسر جهان گسترش مي يابد. 2. سيستم پيشرفته تري جايگزين آن مي گردد که به وسيله آن، حضرت را مي بينند يا آن که حديث اشاره به اعجاز امام دارد.

رسول خدا (ص) درباره چگونگي حمل و نقل در آن روزگار مي فرمايد: «پس از شما اقوامي خواهند آمد که زمين زير پاي شان طي و پيموده مي شود و درهاي جهان به روي شان باز مي گردد... زمين در کم تر از يک چشم به هم زدن پيموده مي گردد؛ به گونه اي که اگر کسي از آنان بخواهد شرق تا غرب زمين را در ساعتي بپيمايند، اين کار را انجام مي دهند». [8] .

درباره پيشرفت وسايل اطلاعاتي به هنگام ظهور حضرت و در حکومت امام زمان (عج) رواياتي آمده است که به ذکر دو روايت بسنده مي کنيم:

پيامبر اکرم (ص) فرمود: «سوگند به آن که جانم در دست اوست، قيامت بر پا نمي شود تا اين که کفش يا چوب تعليمي يا عصاي شخصي به او خبر دهد که خانواده او پس از خارج شدنش از خانه، چه کاري انجام داده است». [9] .

امام باقر (ع) درباره اطلاعات در روزگار حضرت مهدي (عج) مي فرمايد: «آن حضرت بدين سبب مهدي نام گرفت که به امور مخفي هدايت مي شود تا جايي که افرادي را گسيل مي دارد تا شخصي را - که مردم او را مجرم و گناهکار نمي دانند - به قتل برسانند.

ميزان آگاهي حضرت از مردم به اندازه اي است که اگر کسي در خانه خودش سخني بگويد: بيم آن دارد که مبادا، ديوارهاي خانه اش گزارش و شهادت دهند». [10] .

اين روايت ممکن است به پيشرفت خيره کننده سيستم اطلاعاتي در روزگار حضرت اشاره داشته باشد که البته حکومتي که بر سراسر جهان سيطره دارد، نياز به تشکيلات و سيستم پيچيده اطلاعاتي نيز دارد. هم چنين ممکن است مراد همان ظاهر عبارت باشد که خود ديوار گزارش مي دهد.