اين ده آيه که ياد شد، و پاره اي ديگر از آيات «قرآن کريم»، به «مهدي موعود»، و مسائل و رخدادهاي آخر الزّمان، و وقايعِ مقارن ظهور، و پس از ظهور، تفسير شده است. و در شرح و تفسير آنها، به احاديث نبوي، و سخنان امام علي بن ابيطالب«ع»، و ديگر ائمه طاهرين، و ساير علما و محدثان و بزرگان اسلام، استناد گشته است. شايد کتاب تفسيري، از تفاسير عالمان شيعه يافت نشود، که در آن، به مناسبت آيات ياد شده، سخني از مهدي«ع» و مسائل آن امام، به ميان نيامده باشد. من در اينجا به ياد کرد نام اين تفاسير نيازي نمي بينم. البته براي آگاهي بيشتر، در زمينه آيات قرآني مربوط به موضوع،

مي توانيد به کتاب:«اَلمَحَجَّة، فيما نَزَلَ في القائِمِ الحُجَّة»، مراجعه کنيد. اين کتاب، تأليف عالم بزرگ، سيد هاشم بَحراني است، [1] مؤلف تفسير عظيم «اَلبُرهان». [2] .



[ صفحه 123]



در تفسيرهاي معتبر اهل سنت نيز، برخي از آيات مذکور، و پاره اي آيات ديگر، به حضرت مهدي«ع» و ظهور او تفسير شده است. و اينک، نام شماري از تفاسير عالمان اهل سنت، که در آنها آياتي چند، به حضرت مهدي«ع» و حوادث ظهور تفسير گشته، و ذکر آن امام بزرگ، در آنها آمده است:

1- تفسير غرائبُ القرآن نظام نيشابوري.

2- تفسير الکشفُ و البيان ابو اسحاق ثَعلَبي.

3- تفسير کَشّاف جارُ الله زَمَخْشَري.

4- تفسير کشفُ الاسرار رشيدُ الدّين ميبدي.

5- تفسير مَفاتيحُ الغيب فخر رازي.

6- تفسير اَلدُّرُّ المَنثور جلالُ الدّين سيوطي.

7- تفسير اَلمَنار شيخ محمد عبدُه مصري.

8- تفسير روحُ البيان اسماعيل حَقّي.

9- تفسير روحُ المعاني شهابُ الدّين اَلُوسي بغدادي.

10- تفسير الجَواهر طَنطاوي مصري.



[ صفحه 125]