مي توان گفت، بسياري از علائم آخرُ الزَّمان که در احاديث ذکر شده است، اکنون سالهاست که پديدار گشته است، و همواره پديدار مي گردد. اين علائم و پيشگوييهاي عجيب و صحيح، بسياري، درباره حوادث و احوالي است که در بستر زمان، از مدتها پيش از ظهور، به پديدار گشتن آغاز مي کند، و هر يکي پس از ديگري، و با زمينه اي، تحقق مي يابد. تأمل در اينگونه احاديث، که درباره آخرُ الزَّمان و احوال مردمان، در چنين روزگاراني، يعني: روزگارانِ پيش از ظهور، رسيده است(بويژه احاديث مُفَصَّل)، و در کتابهاي حديث ثبت است، اموري عظيم را اشکار مي سازد. مقصود احاديثي است از اين نمونه:

1- احاديث معروف سلمان فارسي، از پيامبر اکرم«ص»، که دست در حلقه کعبه زد و فرمود، [1] .



[ صفحه 109]



2- حديث اَنَسِ بن مالک، از امير المؤمنين «ع»، در بَراثا، [2] .

3- حديث حُمْران بن اَعْين، از امام جعفرِ صادق«ع». [3] .

در اين احاديث، احوال آخرُ الزَّمان و چگونه شدن مردمان، از قرنها پيش، چنان بروشني و وضوح شرح داده شده است، که گويي گويندگان اين سخنان، آينده را، در آيينه اي بسيار صاف و روشن مي ديده اند: چگونگي حالات مردم، اخلاق و معاشرت، گناه و تباهي، پوشش و سلوک، وضع مردان و زنان و کودکان، زندگي و وسايل و ارتباطات، وضع تبليغ و مطبوعات، حکومتها و نظامها، و دهها مسئله ديگر. و اين امور، که مي توان آنها را از علائم عامه ظهور به شمار داشت، بسياري- در اين 50 سال اخير- به وقوع پيوسته است... و وقوع همين وقايع، انسان بصير را، نسبت به ديگر علائم و حوادث هشيار

مي کند، و مؤمن مي سازد، و او را به مراقبت و پرهيز مي خواند، و به آمادگي و توجه سوق مي دهد.