در پايان اين گفتار، اصطلاحِ حديثي«مُتَواتِر» را شرح مي دهيم. متواتِر، يعني: پي در پي آينده، اسم فاعل است، از مصدر «تَواتُر» از «باب تفاعُل»، يعني: پي در پي آمدن. متواتِر، از اصطلاحات «علمُ الحديث» است. حديثي را که به حد تواتُر رسيده باشد، متواتِر گويند. حدِّ تواتُر چيست؟ هر حديثي که در همه طبقات راويان(نسلهاي روايتي و حديثي)، راوياني متعدد- ميان 10 تا 20 راوي- و از جاهاي مختلف، داشته باشد، به طوري که نتوان آن راويان را، به تباني و کذب، منسوب داشت، به«حدّ تَواتُر» رسيده است و«مُتواتِر» است. [1] بدينگونه، «تَواتُر» را مي توان، «ثبوت قطعي» تعبير کرد. و «حديثِ متواتِر» را مي توان، «حديث ثابت و قطعي» خواند، حديثيکه در هر نسل روايي و حديثي، راويان بسيار داشته، و در کتابهاي بسيار روايت شده است، و به وسيله محدثان و مشايخ روايت، سينه به سينه، و ضبط به ضبط، از نسلي به نسلِ ديگر رسيده است، و ثبوت و صدور آن، از پيامبر اکرم«ع»، يا ائمه طاهرين «ع»، قطعي است.



[ صفحه 84]