واقع اين است که مدارک و روايات موجود، درباره مهدي، و مسئله مهدي، و ظهور مهدي، منحصر به اهل يک مذهب از مذاهب اسلامي يعني شيعه نيست، بلکه کتابها و مدارک همه مذاهب اسلامي ديگر: حَنَفي، شافعي، مالِکي، و... نيز سرشار است از روايات نبوي که درباره مهدي و ظهور او رسيده



[ صفحه 61]



است. و نه تنها يک دسته از عالمان مذاهبِ سُنَّت، يعني مثلاً محدِّثان، به ذکر احاديث و مطالب مربوط به مهدي پرداخته اند، بلکه عالمانِ گوناگونِ اهل سُنَّت: مُفسِّران، محدِّثان، مورِّخان، نَسّابگان، مناقبْ نويسان، زيستنامه نگاران، اديبان، لُغَويان، مجموعه پردازان، اهل کشف و عرفان، شاعران و منقبتْ سُرايان، حتي نويسندگان کُتب جغرافيا و بُلْدان، و مؤلِّفان دايرة المعارفها، همه و همه، در کتابهاي گوناگون خويش، به ذکر احاديث و مطالب مربوط به مهدي پرداخته اند، و سخناني مهم درباره اين موضوع گفته اند.

در يک آمار اجمالي، مي توان از انواع کتابهاي اهل سُنَّت، که در آنها، درباره موضوع مهدي و ظهور او، احاديث و مطالب و سخنان و اشاراتي آمده است، به اينگونه ياد کرد:

1- کتابهاي حديث.

2- کتابهاي شُروح حديث.

3- کتابهاي تفسير.

4- کتابهاي تاريخ.

5- کتابهاي مناقب و فضائل.

6- کتابهاي زيستنامه.

7- کتابهاي کلام و اعتقادات.

8- کتابهاي لغت و ادبيات.

9- کتابهاي تصوف و عرفان.

10- کتابهاي جغرافيا و بُلْدان.

11- ديوانهاي شاعران.

12- مجموعه ها و دايرة المعارفها.