غايب شدنِ امام دوازدهم از نظرها، به دو مرحله تقسيم گشت: مرحله کوتاه مدت(غيبت صغري)، و مرحله درازمدت(غيبت کبري). غيبت اول، از دو جهت محدود بود: از جهت زماني و از جهتِ شعاعي.



[ صفحه 43]



از نظر زماني، بيش از 70 سال به طول نينجاميد، [1] و از اين رو «غيبت صغري» ناميده گشت.

از نظر شعاعي نيز، اين غيبت، غيبتي همه جانبه نبود، و شعاع و دامنه آن محدود بود. يعني در طول مدت 70 ساله اين غيبت، اگر چه امام از نظرها پنهان بود، ليکن اين غيبت و پنهاني، نسبت به همه کس نبود، بلکه کساني بودند که به صورتي با امام در تماس بودند. و اينان نايبانِ خاصِّ امام بودند، کارهاي مردم را مي گذرانيدند، نامه ها و سؤالات مردم را به نزد امام مي بردند- يا مي فرستادند- و پاسخ امام را به مردم مي رساندند. و گاهي گروهي از مردم، به وسيله آن نايبانِ خاصّ- که ذکرشان مي آيد- به ديدار امامِ دوازدهم بار مي يافتند. اين بود که در اين مدت، امام، هم غايب بود و هم غايب نبود.