خواجه نصيرُ الدّين طوسي- عقل بزرگ- نيز، دراز عمري را قابل تحقق



[ صفحه 214]



شمرده است، و انکار آن را، «جهلِ محض» خوانده است. و اين به دليل وسعت ديد علمي اوست. عين سخن او را نقل مي کنيم، تا معلوم شود که مغزهاي غول آساي تاريخ علوم، و مراجع بزرگ عقليات و رياضيات عاليه، و انديشه هاي پرهيمنه بشريت، چگونه با واقعايت پهناور جهان برخورد مي کنند. او چنين مي گويد:

فايده: حرمان خلق از امام، و علت غيبت او، چون معلوم است که از جهت خداي سُبحانَه نباشد، و از جهت امام نبود، پس لابد از جهت رعيت بود. و تا آن علت زايل نشود، ظاهر نگردد، چه بعد از اِزاحتِ علّت، و کشفِ حقيقت، حجّتْ خداي را باشد بر خلق، نه خلق را بر وي. و استعباد از درازي عمر حضرت مهدي- عليه السَّلام- نمودن، چون امکانش معلوم است و از غير او، مُتَّفِق، [1] جهلِ محض بود. [2] .