شب قدر، در قرآن کريم، علاوه بر سوره «قدر»، در سوره«دخان» نيز مطرح گشته است. در آيات آغاز اين سوره، از نزولِ قرآن در شب قدر، و تعيين امور بر طبق حکمت، سخن رفته است:

اِنّا اَنزلْناهُ في لَيلةٍ مُبارَکَةٍ، اِنّا کُنّا مُنذِرين. فيها يفْرَقُ کُلُّ اَمرٍ حَکيمٍ. اَمراً مِن عِندِنا، اِنّا کُنّا مُرسِلين. [1] .

- ما قرآن را، در شبي با برکت و خجسته(شب قدر)، فرو فرستاديم، تا خلق را بياگاهانيم و هشدار دهيم. در اين شب، هرکاري، بر طبق حکمت، فيصله مي يابد، و تعيين مي گردد. اين همه به فرمان ماست، که فرشتگان را فرو مي فرستيم.

دراين آيات نيز، سخن از شب قدر و شب تقدير و برکت است، و سخن از نزول قرآن است، و فرود آمدن فرشتگان به امر خدا: در اين ليله مبارکه، قرآن را فرستاديم. در اين شب، هر امري، بر طبق حکمت، فيصله مي يابد، و جدا جدا تقدير و تعيين مي شود.



[ صفحه 141]



دراين آيه نيز، فعل به صورت مستقبل(يفْرَقُ) ادا شده است، و دلالت بر استمرار دارد،

مي فهماند که اين تفريق و تحکيم امور، همواره در چنين شبي انجام مي پذيرد.

در فصل آينده خواهيم گفت که تنظيم امور، در طول زماني، مستلزم اجمال و تفصيل است، يعني: نخست همه امور را بطور کلي تعيين کنند، و سپس جزئيات آن را در جريان تحقق قرار دهند. فرض کنيد: شما برنامه و مخارج يک ساله خود را، همراه کارها و وظايفي که داريد، ابتدا در نظر مي گيريد و تعيين مي نماييد. سپس در طول سال، بر طبق آن برنامه تعيين شده، بطور دقيق و منظَّم، عمل مي کنيد. اين حقيقت که لازمه طبيعي نظم و تنظيم است، ومربوط است به «تفريق» امور، يعني: فيصله دهي وجدانهي يک يک امور و مسائل، در حديثي ياد شده است. در اين حديث، امام صادق «ع» مي فرمايد:

... قالَ: «فيها يفرَقُ کُلُّ اَمرٍ حکيمٍ» فَکَيفَ يکُونُ حَکيماً، اِلّا ما فُرِقَ... [2] .

خداوند فرموده است:«در اين شب، هر کاري استوار و با حکمت، معين مي شود» و چگونه چيزي، استوار و با حکمت تواند بود، مگر آنچه به طور مشخص، برنامه ريزي و تعيين شده باشد؟

بنابراين، جريان يافتن استوار و منظم امور گوناگون در عالم، با اين همه ژرفي و پهناوري، با ميلياردها ميليارد اجزا و افراد، و با ميلياردها ميليارد قانون و ناموس چنين است که نخست در برنامه اي دقيق، و تقديري حکيمانه مقرر مي گردد، و سپس در ارتباط با خليفه خدا در زمين(يعني: مُجري و ناظر اجرا)، به مرحله تحقق مي رسد. و بدينگونه، اين آيات همه دلالت دارد بر استمرارِ وجودِ «حُجَّّتِ خدا» در زمين. و اکنون، حُجَّتِ خدا در زمين، و واسطه فيض، و وليّ مطلق، و به تعبير شيخ بهاءُ الدّين عاملي:«صاحبِ اسرار خدايي در اين جهان»، [3] امام موعود،



[ صفحه 142]



قطب دوران، روح جهان، حقيقت زمان، و عِدْلِ قرآن، حضرت حُجَّتِ بن الحسن المَهدي است، صَلَواتُ الله و سلامُه عليه. و او خود، صاحبِ شب قدر است، و آستان اعلاي او، محل فرود آمدن روح و فرشتگان است در شب قدر. در حديث است که:

مردمان، در شب قدر، در حال نمازند و دعا، و مسئلت کردن از درگاه خدا، و صاحب اين امر، سرگرم است به کار فرشتگاني که نزد او فرود مي آيند، و مقدّرات و امور و پرونده حوادث سال را پيش او مي آورند... [4] .