چنانکه از آيه هاي«سوره قدر»، [1] به روشني فهميده مي شود، در هر سال شبي هست، که از هزار ماه- به ارزش و قدر و فضيلت- برتر است. [2] و اين شب، در هر سال، هست. و در هر سال، يک شب، شب قدر است. در اين شب، فرشتگان به همراه بزرگ خويش(روح) به زمين مي آيند، و هر امر و فرمان و تقديري، که از سوي خدا معين شده است- براي يک سال، تا شب قدر سال آينده- فرود مي آورند.

آنچه از احايثي که در تفسير اين سوره، و تفسير آيات آغازِ سوره «دُخان»، و جز آن رسيده است، فهميده مي شود، اين است که فرشتگان در شب قدر مقدرات يک ساله را به نزد«وليّ مطلق زمان» مي آورند، و بر او عرضه مي دارند و به او تسليم مي کنند. اين واقعيت، همواره بوده است و خواهد بود. در روزگار پيامبر اکرم، محل نزول فرشتگانِ شب قدر، آستانِ مصطفي«ص» بوده است. اين امر مورد قبول همگان است. امر ديگري که مورد قبول است اين است که پس از پيامبر اکرم«ص» نيز «شب قدر» هست، چنانکه در«قرآن کريم»، در «سوره قدر»، و «سوره دُخان»، به روشني ذکر شده است، که شب قدر، در هر سال هست. رشيدُ الدّين ميبدي، مفسِّر معروف سُنّي، مي گويد:

برخي گفته اند: اين شب قدر، به روزگاران پيامبر«ص» بود، و سپس از ميان رفت. اما چنين نيست، زيرا که همه اصحاب پيامبر و علماي اسلام معتقدند که شب قدر، تا قيام قيامت، باقي است. [3] .

شيخ طبرسي نيز، در اين باره، روايتي از ابوذرِ غفاري نقل مي کند:



[ صفحه 132]



جاءَ تِ الرّوايةُ عن اَبي ذَرٍّ، اِنَّهُ قالَ: يا رسولَ الله! ليلةُ القدرِ هِي شَيء تَکونُ علي عهد ِالاَنبِياء، ينْزَلَ فيها، فَاِذا قُبِضُوا رُفِعَتْ؟ قالَ: لا، بَل هِي اِلي يومِ القِيامَة. [4] .

- از ابوذرِ غفاري روايت است که گفت: به پيامبر خدا گفتم: اي پيامبرآيا شب قدر نزول فرشتگان، در آن شب، تنها در زمان پيامبران وجود دارد، و چون پيامبران از جهان رفتند، ديگر شب قدري نيست؟ پيامبر فرمود: «نه، بلکه شب قدر، تا قيام قيامت هست».

درباره اين امر شناختي مهم، احاديث متعدد رسيده است، و اين موضوع عظيم قرآني، مورد تشريح و توضيح فرا گرفته است. از اين جمله است حديث ديگري، که در کتاب «اصولِ کافي» نقل شده است. در اين حديث، از قول امام جعفر صادق «ع»، چنين آمده است:

علي«ع» بسيار مي فرمود، که هر گاه دو تن از اصحاب نزد پيامبر«ص» بودند، و آن حضرت سوره «انا انزلناه» را با خشوع و گريه تلاوت مي کرد، مي گفتند: چقدر در برابر اين سوره حساسي؟ مي فرمود: «اين حساسيت براي چيزي است که چشمانم ديده است، و جانم نيوشيده است. و پس از من، جان اين مرد(اشاره به علي) خواهد نيوشيد.» مي پرسيدند: تو چه ديده اي، و او چه خواهد ديد؟ پيامبر«ص» در پاسخ آنها روي خاک مي نوشت: «تَنَزَّلُ المَلائِکَةُ و الرُّوحُ فيها بِاِذْنِ رَبِّهِم مِن کُلِّ اَمر در شب قدر فرشتگان و روح، به اذن خدا، هر امري(و تقديري) را فرود مي آورند». آنگاه مي فرمود: «پس از اينکه خداي متعال فرموده است: «مِن کُلِّ اَمر»، (هر امري)، آيا چيز ديگري باقي خواهد ماند؟» مي گفتند: نه... [5] .