يکي از پرسش هايي که در مورد امام زمان (عليه السلام) مي شود اين است که چه آثار و فوايدي بر وجود امام و رهبري که در اختفا و غيبت به سر مي برد، مترتّب است؟ به عبارت ديگر، چرا امام (عليه السلام) سال ها قبل از ظهور، تولد يافته است و فايده وجود آن حضرت چيست؟

لازم است قبل از پاسخ نکته اي تذکّر داده شود و آن اين که سؤال مذکور مسأله جديدي نيست که تازه طرح شده باشد، بلکه سال ها قبل از تولد حضرت مهدي (عليه السلام) مطرح بود. حتّي اين پرسش ها همزمان با عصر نزول وحي نيز وجود داشت چنانکه از جابر بن عبد اللّه انصاري، صحابي بزرگ پيامبر نقل شده است که گفت: هنگامي که آيه کريمه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاُولِي الأَمْرِ مِنْکُمْ» [1] نازل شد، به رسول گفتم: خدا و رسول را شناختيم؛ صاحبان امري را که خداوند اطاعت آنان را به اطاعت شما مقرون کرده است، چه کساني هستند؟

پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) فرمودند:

«آنان جانشينان من و پيشوايان امّت بعد از من هستند. اول آن ها علي بن ابي طالب است؛ سپس حسن و حسين و علي بن الحسين و

محمّد بن علي که در تورات معروف به باقر است. اي جابر! در آينده نزديک، او را ملاقات خواهي کرد. هنگامي که او را ديدي سلام مرا به او برسان. بعد از او جعفر بن محمّد، موسي بن جعفر، علي بن موسي، محمّد بن علي، علي بن محمّد، حسن بن علي و سپس فرزندِ حسن، هم نام و هم کنيه من و حجت خدا در زمين و ذخيره خدا براي بندگان اوست. همان کسي که خداوند، مشرق و مغرب را به دستش فتح مي کند».

آن گاه حضرت فرمودند:

«او همان کسي است که از شيعيان و دوستانش غايب مي شود،؛ دوران غيبتش به حدّي طولاني و دشوار است که بر اعتقاد به امامت وي باقي نمي ماند مگرکسي که خدا قلبش را بهوسيله ايمان آزمايش کرده باشد».

عرض کردم يا رسول اللّه! آيا شيعيان در زمان غيبت از او بهره مند مي گردند؟

حضرتش فرمود:

«آري! سوگند به کسي که مرا به نبوت مبعوث داشته است، البته آن ها از نور وجودش استفاده مي کنند و از برکت ولايتش بهره مند مي گردند، همانطور که از نور خورشيد بهره مند مي شوند گر چه در پس ابر باشد. اي جابر! غيبت از اسرار مکتومِ خزانه علم خداست. پس آن را جز از اهلش پنهان دار». [2] .

با توجه به اين حديث مشهور، جواب سؤال مذکور به خوبي روشن مي شود که بدون ترديد، برکات خورشيد فروزان امامت و ولايت حضرت مهدي (عليه السلام) آن چنان گسترده و فراوان است که ابرهاي تيره و تاري که به واسطه ستمگري هاي دشمنان خدا براي مدّتي نامعلوم بين آن حضرت و مردم حايل گرديده، نمي تواند جلو برکات وجودي آخرين حجت و ذخيره خدا را بگيرد.

زيرا اگر چه آن حضرت در زمان غم انگيز غيبت، از تصرّف در بعضي از شئونات خويش ـ مانند حضور در جامعه و به دست گرفتن زمام امور ـ کناره گيري مي نمايند، لکن بايد دانست که اين امر فقط يکي از شئونات آن حضرت است؛ چرا که آن حضرت در بقيه شئونات خويش تصرف مي نمايد و بسياري از مشکلات جامعه را رفع و از درماندگان دستگيري مي کند و امدادهاي غيبي آن بزرگوار در سراسر هستي گسترش دارد. اين موضوع شواهد فراواني دارد که در جاي خودش به آن اشاره خواهيم کرد.

گذشته از اين، بايد دانست که تمام مصالح و حِکَم و فوايد و آثار وجود امام (عليه السلام) در زمان غيبت براي ما مکشوف نيست. از سفارش پيامبر به جابر فهميده مي شود که همگان استعداد و لياقت فهم و درک برکات وجود امام (عليه السلام) را در دوران غيبت ندارند؛ بلکه افرادي همچون آن صحابي بزرگ مي توانند تا حدّي شعاع برکات وجودي حجّت خدا را درک کنند. زيرا حضرت در پايان گفتارشان به جابر فرمودند: «موضوع غيبت از اسرار خداست و بايد آن را از نااهلان پنهان بداري».