اينک در اين جا سؤالي مطرح است و آن اين که آيا به واسطه طولاني شدن غيبت امام عصر (عليه السلام) همه شيعيان دچار شکّ و ترديد نسبت به آن حضرت مي شوند؟

در پاسخ اين پرسش بايد بگوييم: چنانکه از روايات پيامبر اکرم (صلي الله عليه وآله وسلم) و ائمه معصومين (عليهم السلام) استفاده مي شود، چنين نيست که تمام شيعيان دچار شکّ و ترديد شوند. زيرا شواهد تاريخي نيز نشان مي دهد که معمولا در مسايل اعتقادي و ايمان به خدا و پيامبران الهي، گر چه در مواردي تعداد زيادي از دين و اعتقادات صحيح منحرف مي شدند، لکن چنين نيست که به طور کلّي در همه افراد، ارتداد حاصل شود و همگان به انحراف کشيده شوند؛ بلکه هميشه عدّه اي ـ اگر چه اندکي از آنها ـ بر دين و اعتقادات صحيح باقي مي مانند.

قرآن کريم اين حقيقت را در ماجراي طالوت و جالوت بيان مي کند و مي فرمايد:

(فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللّهَ مُبْتَلِيکُم بِنَهَر فمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنّي وَمَن لَمْ يَطْعَمهُ فَإنَّه مِنّي إِلاّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرفَةً بِيدِهِ فَشرِبُوا مِنْهُ إِلاّ قَليلا مِنْهُمْ فَلَمّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ قالوا لاطَاقَةَ لَنا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظنُّونَ أَنَّهُم مُلاقُوا اللّهِ کَمْ مِن فِئَة قَليلَة غَلَبَتْ فِئَةً کَثيرةً بِإذْنِ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابرِينَ، وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرنا عَلَي الْقَومِ الکَافِرِينَ، فَهَزَمُوهُم بِإِذْنِ اللّهِ وقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتاهُ اللّهُ الْمُلْکَ وَالْحِکْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ وَلَوْلا دَفْعُ اللّهِ النّاسَ بَعْضَهُم بِبَعض لَفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلِکنَّ اللّهَ ذُوفَضْل عَلَي الْعالَمِينَ). [1] .

«هنگامي که طالوت سپاهش را با خود برد، به آنان گفت: خداوند شما را به وسيله نهر آبي آزمايش مي کند؛ هر کس از آن بنوشد، از من نيست و هر کس جز يک پيمانه ننوشد، از من است که جز عدّه کمي همه از آن نهر نوشيدند. آن گاه افرادي که از بوته آزمايش به سلامتي بيرون آمدند، وقتي از نهر گذشتند از کمي افراد و نفرات خود ناراحت شدند و گفتند: «ما توانايي مقابله با نيروهاي جالوت را نداريم».

آنان که مي دانند خدا را ملاقات خواهند کرد، با قدرت ايمان و تکيه بر ياري خداوند گفتند: «چه بسيار گروه هاي کوچکي که به فرمان و ياري خدا بر گروه هاي بزرگ و عظيمِ دشمن غلبه يافتند و پيروز گرديدند. زيرا خداوند با صبر پيشگان است».

سپس همان گروه اندک، امّا با ايمان، در مقابل سپاهيان انبوه جالوت به استقامت پرداختند و گفتند: «پروردگارا! پيمانه صبر و استقامت را بر ما فرو ريز و ما را در مقابل دشمن ثابت قدم دار و ما را بر کافران، ظفر و پيروزي عنايت فرما».

آن ها به فرمان خدا سپاه دشمن را به هزيمت و فرار واداشتند و داود، جالوت را کشت و خداوند، حکومت و دانش را به وي بخشيد و آنچه خواست به او تعليم داد. و اگر خدا بعضي از مردم را به وسيله بعضي ديگر، دفع نمي کرد، زمين پر از تباهي و فساد مي شد، لکن خداوند نسبت به جهانيان لطف و احسان مي نمايد».

با توجه به مفهوم آيات کريمه و روايات اهل بيت (عليهم السلام) جواب پرسش فوق بيشتر روشن مي شود. زيرا درست است که طولاني شدن غيبت، در روحيه و افکار و احياناً اعتقادات مردم تأثير مي گذارد، لکن موجب نمي شود که تمام معتقدين به امامت امام غايب (عليه السلام) در عقيده و اعتقاد خود سست شوند، بلکه مؤمنين و معتقديني هم وجود دارند که امتداد غيبت، ذرّه اي در ايمان راسخ آنان خلل وارد نمي کند چنانکه احاديث فراواني نيز مؤيّد اين معناست که نمونه اي از آنها را ذکر مي کنيم:

عن أبي عبد اللّه (عليه السلام) قال: «أقرب ما يکون العباد من اللّه عزّوجلّ و أرضي ما يکون عنهم إذا افتقدوا حجّة اللّه عزّوجلّ، فلم يظهر لهم و لم يعلموا بمکانه، و هم في ذلک يعلمون أنّه لم تبطل حجج اللّه [عنهم و بيّناته] فعندها فتوقّعوا الفرج صباحاً و مساءً، وإنّ أشدَّ ما يکون غضب اللّه تعالي علي أعدائه إذا افتقدوا حجّة اللّه فلم يظهر لهم، و قد علم أنّ اوليائَه لايرتابون، ولو علم أنّهم يرتابون لما غيّب عنهم حجّته طرفة عين، ولايکون ذلک إلا علي رأس شرار الناس». [2] .

«از امام صادق (عليه السلام) نقل شده است که فرمودند: «بهترين زمان قرب بندگان به خدا و بهترين زمان رضايت و خشنودي خداوند از آن ها، زماني است که آن ها حجت خدا را در ميان خود نيابند و مکان وي را ندانند و در عين حال، مي دانند که حجت و برهان خداوند باطل نمي شود. و زمين از حجت خالي نمي ماند). در اين هنگام است که بايد شما شيعيان هر صبح و شام، منتظر فرج امام (عليه السلام) باشيد. شديدترين زمان غضب خدا بر دشمنانش نيز، زمان غيبت حجت او است. خداوند مي داند که بندگان واقعي وي به جهت غيبت حُجّتش، دچار شکّ و ترديد نمي شوند. زيرا اگر چنين بود، خدا لحظه اي حجت خود را از بندگانش غايب نمي فرمود و اين امر (مسئله غيبت) نمي باشد مگر به خاطر شريرترين افراد مردم».