از نظر شيعه و براساس تعاليم ديني، امام، واسطه فيض رسانيِ پروردگار به همه پديده هاي جهان آفرينش است. او در نظام هستي محور و مدار است و بي وجود او عالم و آدم، جن و ملک و حيوان و جمادي نمي ماند.

از امام صادق عليه السلام سؤال شد آيا زمين بدون امام باقي مي ماند؟ حضرت فرمود:

اگر زمين بدون امام بماند هر آينه فرو مي رود. [1] .

اينکه او در رساندن پيام هاي خدا به مردم و راهنمايي آنها به سوي کمال انساني، واسطه است و هر فيض و لطفي در اين بخش به سبب وجود او به همگان مي رسد، امري روشن و بديهي است. زيرا از ابتدا خداوند متعال از طريق پيامبران و سپس جانشينان آنها قافله بشري را هدايت کرده است. ولي از کلمات معصومين عليهم السلام استفاده مي شود که وجود امامان در گستره عالم به عنوان واسطه اي براي رسيدن هر نعمت و فيضي از ناحيه پروردگار به هر موجود کوچک و بزرگي است. به بيان آشکارتر همه موجودات، آنچه از فيوضات و عطاياي الهي دريافت مي کنند از کانال امام مي گيرند. هم اصل وجودشان به واسطه امام است و هم نعمت ها و بهره هاي ديگري که در طول حيات خود دارا هستند.

در فرازي از زيارت جامعه کبيره که يک دوره امام شناسي است اينگونه آمده است:

بِکُمْ فَتَحَ اللّهُ وَبِکُمْ يَخْتِمْ وَبِکُمْ يُنَزِّلُ الغَيْثَ وَبِکُمْ يُمسِکُ السَّماءَ اَنْ تَقَعَ عَلَي الاَرضِ اِلاّ بِاِذنِهِ [2] .

[اي امامان بزرگ] خداوند به سبب شما [عالم را] آغاز کرد و به سبب شما [نيز آن را] پايان مي دهد و به [سبب وجود] شما باران را فرو مي فرستد و به [برکت وجود] شما آسمان را نگهداشته است از اينکه بر زمين فرود آيد، جز به اراده او.

بنابراين آثار وجودي امام تنها به ظهور و آشکاري او خلاصه نمي شود بلکه وجود او در عالم - حتّي در غيبت و نهان زيستي - سرچشمه حيات همه موجودات و مخلوقات الهي است و خدا خود اينگونه خواسته است که او که موجود برتر و کاملتر است واسطه دريافت و رساندن فيوضات و داده هاي الهي به ساير پديده ها باشد و در اين عرصه فرقي بين غيبت و ظهور او نيست. آري همگان از آثار وجود امام بهره مي گيرند و غيبت امام مهدي عليه السلام در اين جهت خللي ايجاد نمي کند. جالب اينکه وقتي از امام مهدي عليه السلام درباره نحوه بهره مندي از آن حضرت در دوره غيبت، سؤال مي شود مي فرمايد:

وَاَمّا وَجهُ الاِنتِفاعَ بي في غَيْبَتي فَکَاالاِنتِفاعِ بِالشَّمسِ اِذا غَيَّبَتْها عَنِ الاَبصارِ السَّحابُ. [3] .

بهره مندي از من در روزگار غيبتم، مانند سود بردن از خورشيد است آن گاه که به وسيله ابرها از چشم ها پوشيده است.

تشبيه امام به آفتاب و تشبيه غيبت او به قرار گرفتن خورشيد در پسِ ابر، نکته هاي فراواني دارد که به برخي از آن ها اشاره مي شود:

خورشيد در منظومه شمسي مرکزيّت دارد و کرات و سيّارات به دور او حرکت مي کنند چنان که وجود گرامي امام عصر مرکز نظام هستي است.

بِبَقائِهِ بَقِيَتِ الدُّنيا وَبِيُمْنِهِ رُزِقَ الْوَري وَبِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْاَرضُ وَالسَّماء [4] .

به سبب بودن او دنيا باقي است و به برکت وجود او، عالم روزي مي خورند و به خاطر وجود او زمين و آسمان، استوار مانده است.

آفتاب، لحظه اي از نورافشاني دريغ نمي کند و هر کس به اندازه ارتباطي که با خورشيد دارد از نور آن بهره مي گيرد. چنان که وجود وليّ عصر واسطه دريافتِ همه نعمت هاي مادي و معنوي است که از ناحيه پروردگارِ جهان به بندگان مي رسد ولي هر کس به اندازه رابطه خود با آن منبع کمالات، بهره مند مي گردد.

اگر اين آفتابِ پشت ابر هم نباشد، شدت سرما و تاريکي، زمين را غير قابل سکونت خواهد کرد. چنانکه اگر عالم از وجود امام - گرچه در پشت پرده غيبت - محروم بماند سختي ها و نابساماني ها و هجوم انواع بلاها ادامه زندگي را غير ممکن مي سازد.

آن حضرت در نامه اي به شيخ مفيد خطاب به شيعيان خود مي فرمايد:

اِنّا غَيْرُ مُهْمِلينَ لِمُراعاتِکُمْ وَلا ناسينَ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْلا ذلِکَ لنَزَلَ بِکُمُ اللّأواءَ وَاصْطَلَمَکُمُ الْأَعْداء. [5] .

ما هرگز شما را به حال خود رها نکرده ايم و هرگز شما را از ياد نبرده ايم و اگر نبود (عنايات پيوسته ما) حتماً سختي ها و بلاهاي فراواني به شما مي رسيد و دشمنان شما را نابود مي کردند.

بنابراين آفتاب وجود امام بر عالم وجود مي تابد و به همه هستي فيض مي رساند و در اين ميان براي بشريت و به ويژه جامعه مسلمين و امت شيعه و معتقد به او برکات و خيرات بيشتري دارد که به نمونه هايي از آن مي پردازيم: