شما در کتاب «پرواز روح» نوشته ايد که وقتي به قبرستان «ابهر» سر قبر شيخ رضا با حاج ملاّ آقاجان رفته بوديد، روح شيخ رضا به حاج ملاّ آقاجان گفت: خوشا به حال بعضي از شما که تا زمان ظهور زنده ايد. مگر شيخ رضا علم غيب داشته و يا مگر او از زمان ظهور اطّلاع دارد که اين مطلب را گفته است؟!

البتّه اين مطلبي بود که مرحوم حاج ملاّ آقاجان از شيخ رضا نقل کرد و ما هم به دليل همين دو اشکال زياد به آن توجّه نکرديم.

ولي اگر اين دو اشکال در اينجا توضيح داده شود هم به اشکال گفته شيخ رضا و هم به عدم توجّه ما پي مي بريد و آنها را با يکديگر منافي نمي دانيد.

اشکال اوّل:

در پاسخ سؤال 30 - 29 در همين کتاب نوشته ايم که علم به آينده که اسمش علم غيب مطلق است، کسي جز خدا آن را نمي داند ولي ممکن است از طريق محاسبات و گردش افلاک و بالأخره از راه اسباب (آن چنانکه ما طلوع خورشيد را فردا صبح مطّلعيم) از آينده اطّلاعي نه صددرصد پيدا کنيم.

زيرا اگر گفتيم ما از آينده صددرصد مطّلعيم دست خدا را بسته تصوّر کرده ايم و مفهوم اين آيه شريفه را که فرموده: «يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشآءُ وَ يُثْبِتُ» [1] منکر شده ايم.

بنابراين اگر کسي گفت: من از آينده صددرصد اطّلاع دارم يا منکر خدا و قدرت او است که کافر است و يا با توجّه به اين است که دست خدا باز است و هر کاري که بخواهد مي کند و هر چه را بخواهد تغيير مي دهد که نامش علم نيست.

پس اگر کسي از آينده خبر داد و گوينده و شنونده مسلمان بودند و به خدا و قدرت او معتقد بودند، معني گفته معلوم است، يعني اگر بداء نشود و اگر خدا بخواهد روي روال طبيعي اين کار انجام خواهد شد.

پس ممکن است شيخ رضا با توجّه به اينکه اگر بداء نشود و اگر خدا بخواهد آن مطلب را گفته باشد.

اشکال دوّم:

بدون ترديد هيچ کس جز خدا از زمان ظهور اطّلاع ندارد ولي مي توان از علائم و نشانه هائي که در کتب روايات و ملاحم ذکر شده و همچنين از فلسفه ظهور که ما در همين کتاب ذکر کرده ايم حدودش را احتمال داد، لذا بعيد نيست که شيخ رضا به همين احتمال يک چنين جمله اي را به مرحوم حاج ملاّ آقاجان گفته باشد.