فعاليت هاي چشمگير خوارج در اين دوره، از سال (252 ه‍) شروع شد؛ يعني از زماني که «مساور بن عبدالحميد بن مساور شادي بجلي موصلي» رهبر اين اشرار قيام کرد. [1] .

«مساور» در سال (254 ه‍) بر بيشتر اطراف «موصل» استيلا پيدا کرد و کارش بالا گرفت. فرماندار خليفه، در موصل با او به جنگ پرداخت، ولي شکست خورد. از اين رو، «مساور» کارش بيشتر بالا گرفت مردم از وي به هراس افتادند؛ او پس از آن خانه امير موصل را به آتش کشيد و سپس در مسجد جامع شهر با مردم نماز جمعه اقامه کرد و براي آنها خطبه خواند. [2] .

در سال (255 ه‍) ارتش خليفه، با او جنگيد، ولي باز هم شکست خورد و «مساور» پيروز شدند. [3] .

«مساور» آن قدر سيطره و قدرت يافت که بيشتر شهرهاي عراق را تسلط پيدا کرد، تا آنجا که نمي گذاشت براي خليفه خراج و اموال بفرستند و بر حقوق و مواجب سپاهيان خليفه تنگ مي گرفت [4] و بالاخره پس از يک سري درگيري [5] و غارت [6] در سال (263 ه‍) در گذشت. [7] .

«خوارج» در اين که بعد از او به چه کسي رجوع کنند، اختلاف کردند و در نتيجه به کشتار و جنگ با يکديگر پرداختند، تا سرانجام به «هارون بن عبدالله بجلي» گرويدند، او نيز همين که تعداد طرفدارانش فزوني گرفت، «موصل» و اطراف آن را گرفت و ماليات را براي خود استيفا مي نمود. [8] .