سومين مرحله را زندگي امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را، دوران «غيبت کبري» و دراز مدت، تشکيل مي دهد. اين دوره پس از سپري شدن «غيبت صغري»، آغاز شد و تاکنون ادامه يافته و به امر خداوند تا هنگام حصول «اقتضاي تام»؛ يعني آن زمان که زمينه پذيرش ‍ و رهبري و حکومت جهاني آن حضرت از نظر عده عده فراهم شود، ادامه خواهد يافت.

اين مرحله ميدان بزرگ ترين آزمايش انسان ها و غربال مؤ منان و سنجش ‍ ايمان و عمل قرار گرفته است؛ در اين مدت طولاني «حجت» خدا در پشت پرده غيبت، خورشيد گونه از پس ابرها، نور افشاني مي کند. [1] .

همان گونه که «غيبت»، به دو مرحله تقسيم مي شد و به دو گونه بود، «نيابت» نيز همين گونه است؛ يعني داراي دو مرحله است و دو گونه: «نيابت خاصه» در «غيبت صغري» و «نيابت عامه» در «غيبت کبري».

در «نيابت خاصه» امام، اشخاص معيني را نايب خود قرار داده بود که به اسم و رسم، آنها را معرفي نموده، و هر کدام را به وسيله نايب پيش از خود به مردم شناسانده بود.

در «نيابت عامه»، بر اساس يک ضابطه کلي و معين که امام خود به دست داده بود، هر فردي که آن ضابطه را از همه جهت و در همه ابعاد دارا باشد، نايب امام شناخته مي شود، و به نيابت از امام، ولي جامعه در امر دين و دنيا خواهد بود.

اين مقام و اين نيابت به وسيله خود حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به عالمان واجد شرايط تفويض شده است.

«شيخ طوسي»، «شيخ صدوق» و «شيخ طبرسي» از «اسحاق بن عمار» نقل کرده اند که گفت: مولاي ما حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) (در مورد وظيفه شيعيان در زمان غيبت) فرموده است: و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فيها الي رواة حديثنا فانهم حجتي عليکم و انا حجة الله عليهم». [2] .

در حوادث و رخدادهايي که واقع مي شود به روايت کنندگان حديث ما رجوع کنيد که آنان حجت من بر شمايند، و من حجت خدا بر آنانم.

«طبرسي» نيز در کتاب «الاحتجاج» از امام صادق عليه السلام نقل کرده است که آن حضرت در ضمن حديثي فرمود: و اما من کان من الفقهاء صائنا لنفسه، حافظا اهواه مطيعا لامر مولاه فللعوام ان يقلدوه.» [3] .

هر يک از فقها که مراتب نفسش دينش و مخالف هوي و هوسش و مطيع فرمان مولايش (ائمه عليهماالسلام) باشد بر عوام، لازم است که از او تقليد کنند.

بدين ترتيب امور مسلمين در زمان «غيبت کبري» به دست «ولي فقيه» قرار گرفت که با نظر او بايد انجام و جريان يابد. گرچه منصب «فتوا»، «قضاوت» و «حکم» براي فقيهان از پيش، توسط ائمه معصومين عليهماالسلام جعل شده بود، ولي رسميت مرجعيت و زعامت فقهاي اسلام از اين تاريخ پديد آمد و تا ظهور آن حضرت ادامه خواهد داشت.

و پس از ظهور مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) دولت ايام [4] پيوسته از آن اولياي خدا خواهد بود. [5] .