بازگشت

دوره اختفا


اين دوره از هنگام تولد حضرت (255 ه‍) تا رحلت امام عسکري عليه السلام (260 ه‍) است. در مدت اين 5 سال، حضرت در دوران پدر بزرگوار خود زندگي مي کرد.

امام عسکري عليه السلام در آن دوره، دو وظيفه اساسي و حساس را عهده دار بود؛ يکي حفظ فرزندش از گزند خلفاي عباسي، و ديگر اثبات وجود او و اعلام امامتش به عنوان امام دوازدهم، و آن حضرت از عهده هر دو به بهترين شکل برآمد؛ هم فرزندش را حفظ کرد و هم در فرصت هاي مناسب به ياران و دوستان خود او را معرفي مي نمود، اما به خاطر وجود اختناق شديد توسط «عباسيان»، تنها تعداد اندکي از ياران صديق امام عسکري عليه السلام؛ مانند «ابو هاشم جعفري»، «احمد بن اسحاق»، و «حکيمه» و «خديجه»، عمه هاي امام يازدهم عليه السلام از ولايت آن حضرت آگاه بودند. [1] .

«معاوية بن حکيم» و «محمد بن ايوب بن نوح» و «محمد بن عثمان عمري» نقل مي کنند: 40 تن از شيعيان نزد امام عسکري عليه السلام گرد آمديم، آن حضرت فرزندش را به ما نشان داد و فرمود: «اين امام شما پس از من و جانشين من است، از او پيروي کنيد و از گرد او پراکنده نگرديد که هلاک مي شويد و دينتان تباه مي گردد، اين را هم بدانيد که پس از امروز او را نخواهيد ديد.» [2] .

امام عسکري عليه السلام تصميم گرفت تا براي حفظ جان فرزندش او را به جاي مطمئن تري بفرستد. مدارک تاريخي حکايت از آن دارد که امام عليه السلام نخست فرزند خود را در «سامرا» و سپس در «مدينه» پنهان نمود. امام دوازدهم (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در «مدينه» تحت سرپرستي مادر بزرگ پدري خود زندگي مي کرد. [3] بنا به نقل «صدوق»، امام عسکري عليه السلام 40 روز پس از تولد فرزندش، او را به مکان نامعلومي فرستاد و آنگاه وي به مادرش باز گردانده شد. [4] .

بنا به روايت «مسعودي»، امام عسکري عليه السلام در سال (259 ه‍) از «حديث»، مادر خود درخواست کرد تا به حج مشرف شود، از آن پس ‍ «حديث»، و نواده اش تحت حفاظت «احمد بن مطهر»، يار صميمي و نزديک امام عسکري عليه السلام به «مکه» رفتند. [5] به نظر مي رسد آنان پس از برگزاري مناسک حج به «مدينه» عزيمت کرده باشند و آن جا را محل اختفاي امام دوازدهم (عجل الله تعالي فرجه الشريف) قرار داده باشند. [6] برخي از روايات نيز مي تواند مؤ يد همين نکته باشد؛ چنان که زماني «ابو هاشم جعفري» از امام عسکري عليه السلام پرسيد: پس از وفات شما، سراغ جانشينان را در کجا بايد يافت؟

امام پاسخ داد: در «مدينه». [7] .

به گفته برخي محققان، بيشترين احتمال اين است که امام دوازدهم (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، بخش عمده دوران کودکي خود را در «مدينه» گذرانده باشد؛ زيرا امام عسکري عليه السلام خطري که در صورت اقامت فرزندش در «عراق» با آن مواجه مي شد را تشخيص داده بود [8] .


پاورقي

[1] تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم عليه السلام، دکتر جاسم حسين، ص 124.

[2] کمال الدين، ص 435؛ کشف الغمة، ج 2 ص 527، بحارالانوار، ج 52، ص 25؛ براي اطلاع بيشتر از همه کساني که در اين دوره به خدمت حضرت بار يافتند. ر.ک: منتخب الاثر، ص 355 - 358.

[3] تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم عليه السلام، دکتر جاسم حسين، ص 124.

[4] کمال الدين، ص 429.

[5] اثبات الوصية، ص 247 و 253.

[6] تاريخ سياسي غيبت امام دوازدهم عليه السلام دکتر جاسم حسين، ص 124.

[7] الکافي، ج 1، ص 328. شايان ذکر است: مقصود از مدينه، همان مدينه طيبه است. بسياري از محققان بر همين اعتقادند. (ر.ک: مراة العقول، علامه مجلسي، ج 4، ص 2)، علاوه بر آن رواياتي نيز از امام جواد عليه السلام مويد اين مطلب است. (ر.ک: الغيبة، نعماني، ص 1856. فقال الي المدينة، فقلت اي المدن؟ فقال مدينتنا هذه و هل مدينة غيرها.

[8] تاريخ سياسي غيبت امام دوازهم عليه السلام، دکتر جاسم حسين، ص 124-125.