بازگشت

پيشگفتار


باسم رب المهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف

با شهادت امام عسکري عليه السلام (260 ه -) دوره غيبت فرا مي رسد. غيبت هنگامي است که طرح اساسي مذهب ريخته شده است و احاديث در شکل «اصول اربعماة» و «جوامع» نگهداري شده اند و معيار شناسايي احاديث، و تهذيب آنها به دست آمده، و شاگرداني مبرز و توانا براي دفاع از کيان اعتقادي و فقهي شيعه در برابر فرقه ها و گروه هاي مختلف به ويژه اهل سنت که از حمايت خلفا نيز برخوردار بودند، تربيت يافته اند و کارگشاي حوادث هستند.

حضور «حجت» احتياج به بلوغي دارد که هنوز حاصل نشده، و زمينه اي مي خواهد که هنوز فراهم نگشته است، پس به طور طبيعي غيبت شروع مي شود و تا هنگامي که زمينه هاي رهبري آن حضرت فراهم نشود در پرده غيبت خواهد ماند. چون همان طور که مي دانيم از وظايف امام، حفظ اسلام و رهبري مسلمانان است. طرح بنيادي مذهب، حفاظت و نگهداري آن تا زمان امام عسکري عليه السلام انجام شده و اصول کلي آن القا گرديده است. مي ماند رهبري مسلمانان که آن هم احتياج به آمادگي بيشتر و زمينه اي گسترده و ياراني مناسب دارد. هرگاه اين زمينه ها فراهم شد «غيبت» به «ظهور» مي انجامد، و گرنه ادامه غيبت طبيعي است.

رويداد غيبت امام دوازدهم (عجل الله تعالي فرجه الشريف) که بدون ترديد از مهم ترين حوادث تاريخ تشيع است، از دو ديدگاه اعتقادي و تاريخي قابل بررسي مي باشد.

نوشته حاضر نگاهي است از منظر تاريخي، تلاشي است در جهت بررسي تاريخ «غيبت صغري» و «غيبت کبراي» امام دوازدهم (عجل الله تعالي فرجه الشريف)

در بررسي غيبت صغري (260-329 ه -) ابتدا مروري خواهيم داشت به بررسي منابع و شناخت وضعيت سياسي - اجتماعي و فکري عصر امام (عجل الله تعالي فرجه الشريف) در آستانه غيبت و آشنايي با زمينه هاي تاريخي و تمهيدات ائمه، به ويژه عسکريين عليهماالسلام براي ورود شيعه به اين عصر، بررسي سازمان مخفي وکالت، و تکوين و فرآيند تکاملي آن و نقش آن، شرح حال «نواب اربعه» و وظائف و نقش آنان در اين عصر.

در بررسي غيبت کبري (329 ه -) نيز اشاره اي خواهيم داشت به تاريخ شيعه، نهضت ها و دولت هاي آن همراه حرکت هاي علمي و مبارزات علما و دوران هاي مرجعيت فقها و مدارس آنان، و در نهايت بررسي کوتاهي پيرامون آثار و سيرت امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف). اميد که توانسته باشيم گامي هر چند کوتاه در جهت آشنايي با تاريخ آن حضرت برداشته باشيم. [1] .


پاورقي

[1] اين نوشته، کاري گروهي است که در ابتدا به سفارش «مرکز جهاني علوم اسلامي» براي تدريس «تاريخ عصر غيبت» و تحت نظارت حجة الاسلام و المسلمين پور سيد آقايي در مدتي کوتاه به سرانجام رسيده است و طي سال هاي 76 و 77 در آن مرکز، تدريس شده است و از آن پس، خلاصه آن نوشتار با نام «درسنامه تاريخ عصر غيبت» تدريس مي شود. اکنون پس از گذشت چند سال متن کامل کتاب با اصلاحات و اضافاتي براي استفاده عموم و نيز به عنوان کتاب کمک درسي منتشر مي شود.

شايان ذکر است که فصل هاي 1، 2، 3، 4 و 9 از حجة الاسلام و المسلمين مسعود پور سيد آقايي، و فصل هاي 5 و 6 و بخش (7 و 8) از فصل 7 از حجة الاسلام و المسلمين دکتر رضا جباري و فصل 7 از حجة الاسلام و المسلمين حسن عاشوري، و فصل 8 از حجة الاسلام و المسلمين سيد منذر حکيم مي باشد. آنچه که باعث تاخير در انتشار اين کتاب شد بررسي و تحقيق بيشتر در مورد فصل 8 يعني «عصر غيبت کبري» بود که ماسفانه ميسور نشد. اميد است که اين فصل در چاپ هاي بعدي پر بارتر از اين عرضه شود. ان شاء الله.