در «بغداد»، مرکز خلافت عباسي، در عصر غيبت صغري (مانند دوره گذشته)، شيعه از پايگاه سياسي محروم بود. حکومت در دست «عباسيان» قرار داشت و آنان نسبت به «طالبيان» به ويژه آل علي عليه السلام و شيعيان آن حضرت حساسيت خاصي داشتند.

اين حساسيت و ضديت با شيعيان در برخي از موارد به اوج خود مي رسيد و گاهي نيز فروکش مي کرد در زمان خلافت «معتضد» عباسي (279 - 289 ه -). دشمني نسبت به شيعيان بيش از ديگر خلفاي اين دوره بود. او در اين دوره 10 ساله خلافت خود با ايجاد جو اختناق بر ضد شيعيان به طور گسترده اي اقدام نمود و به تعبير «شيخ طوسي» در زمان او از شمشيرها خون مي چکيد. [1] .

اين وضع در زمان خلافت «مقتدر» عباسي (295 - 320 ه -) تا حدودي دگرگون شد و در برخي موارد چرخش سياست به نفع شيعه شد و شيعيان توانستند در مرکز خلافت و در تشکيلات سياسي نفوذ و نقشي داشته باشند.

اين دگرگوني با نفوذ خاندان «بنوفرات» [2] شيعي در دستگاه خلافت آغاز شد.

در زمان خلافت «مقتدر» از خاندان «بنوفرات» شيعي افزون بر تصدي امور مالي و اداري، به مقام وزارت نيز رسيدند.

«ابوالحسن، علي ابن فرات»، سه بار به مقام وزارت رسيد.

1 - از سال (296 تا 299 ه -) وي در سال (296 ه -) وزير «مقتدر» شد و در سال (299 ه -) به همدستي با قبايل عرب در غارت «بغداد» متهم شد، و به دنبال آن از وزارت معذول و به زندان افکنده شد و اموالش ‍ مصادره گشت.

2 - از سال (304 - 306 ه -). او در سال (304 ه -) براي بار دوم به وزارت رسيد و در سال (306 ه -) به اسراف در اموال بيت المال متهم شد و براي بار دوم زنداني و اموالش مصادره شد.

3 - از سال (311 تا 312 ه -) او براي بار سوم در سال (311 ه‍) به مقام وزارت رسيد و در ربيع الاول سال (312 ه -) از وزارت عزل شد و با پسرش ‍ «محسن» زنداني شدند و در ربيع الثاني همسان هر دو به قتل رسيدند.

در خلال سالهاي وزارت «علي ابن فرات» شيعي، براي شيعيان آزادي نسبي به وجود آمد و آنان از اين فرصت پيش آمده در جهت احياي مردم شيعي بهره بردند.

اين دوره که با سفارت «حسين بن روح نوبختي» همزمان بود. فرصت خوبي شد تا او بهتر بتواند سازمان مخفي سفارت و وکالت را رهبري کند. «حسين بن روح» در زمان وزارت «ابن فرات» در ميان رجال سياسي از موقعيت خوبي بهره مند شد و از اين فرصت براي بهبود وضع شيعيان استفاده کرد.

در زمان خلافت «الراضي بالله» (322 - 329 ه -) نيز خاندان «بنوفرات» که شيعه بودند در دستگاه خلافت نفوذ داشتند و افزون بر مسئوليت هاي اداري و مالي، در سالهاي (325 - 326 ه -) «ابوالفتح، فضل بن جعفر ابن فرات» به وزارت رسيد.

اما در خارج از مرکز خلافت «عباسيان» و در قلمرو دولتهاي خود مختار و استقلال طلب، وضع سياسي نسبت به شيعه در مجموع بهتر از وضع سياسي مرکز خلافت بود. در برخي از اين حکومت ها قدرت سياسي در دست شيعه بود؛ مانند دولتهاي ذيل:

1 - دولت «اغالبه» در «تونس» از سال (184 تا 296 ه -).

2 - دولت «ادريسيان» در «مراکش» از سال (221 تا 312 ه -).

3 - دولت «عبيديان» در «مصر» از سال (296 تا 567 ه -).

4 - دولت «آل بويه» در «طبرستان» و «ايران جنوبي و مرکزي» از سال (320 تا 338 ه -)

5 - دولت «آل حمدان» در «موصل» و «حلب» از سال (319 تا 394 ه -).